Veelgestelde vragen
4 mei
Route en parkeren Nationale Herdenking op de Dam
Door de gewijzigde verkeerssituatie in Amsterdam is het helaas niet mogelijk om op 4 mei te parkeren in de parkeergarages Bijenkorf en Rokin.
Voor de actuele parkeer- en verkeerssituatie in Amsterdam kunt u www.amsterdam.nl/parkeren-verkeer raadplegen.
Wie herdenken we op 4 mei?
Tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei herdenken we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, de koloniale oorlog in Indonesië en van oorlogssituaties en vredesmissies nadien.
Voor wie worden er kransen gelegd tijdens de Nationale Herdenking op de Dam?
Tijdens de Nationale Herdenking worden op de Dam kransen gelegd voor alle oorlogsslachtoffers. De koning en de koningin leggen de eerste krans namens de gehele Nederlandse bevolking. Deze krans wordt gelegd vlak voor de twee minuten stilte. Na het Wilhelmus leggen overlevenden kransen voor de verschillende groepen oorlogsslachtoffers. Ook door Nederlandse autoriteiten worden kransen gelegd.
Hoe laat sluiten de winkels op 4 mei?
De winkels sluiten op 4 mei om 19.00 uur. Dit is vastgelegd in de Winkeltijdenwet.
Kan ik aanwezig zijn bij de herdenkingsbijeenkomst in De Nieuwe Kerk?
De herdenkingsbijeenkomst op 4 mei in De Nieuwe Kerk in Amsterdam is een besloten bijeenkomst waar 1.700 genodigden aanwezig zijn. De bijeenkomst is bedoeld voor overlevenden en nabestaanden van de Tweede Wereldoorlog.
De herdenkingsbijeenkomst is live te volgen via de televisie (NPO 1).
Wat is het vlaggenprotocol op 4 mei?
Op 4 mei hangen we in Nederland de vlaggen halfstok als teken van eerbied en respect voor oorlogsslachtoffers. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei roept iedereen op om de hele dag de vlag halfstok te hangen. De vlag die gebruikt wordt, is de Nederlandse driekleur zonder wimpel. Op 4 mei blijft de vlag halfstok hangen na de twee minuten stilte en wordt niet in top gehesen.
Zijn er richtlijnen voor het luiden van de klokken op 4 mei?
Kerkklokken mogen op 4 mei luiden vanaf 19.45 uur tot 19.59 uur. Om 20.00 uur is het overal twee minuten stil.
Kan ik het fakkellogo gebruiken?
Het fakkellogo kunt u kosteloos en rechtenvrij gebruiken. Het is ook mogelijk om een gepersonaliseerd logo op te vragen.
Download hier het fakkellogo en lees meer over de mogelijkheden.
Kan ik de gedichten van Dichter bij 4 mei gebruiken?
U mag de gedichten van de winnaars van Dichter bij 4 mei gebruiken tijdens uw eigen herdenking.
U kunt uiteraard ook zelf jongeren vragen om gedichten te schrijven, bijvoorbeeld leerlingen van de school die een monument in uw gemeente geadopteerd hebben.
Vinden de Nationale Herdenking en de Nationale Viering Bevrijding altijd plaats op 4 en 5 mei?
Ja. De regering besloot in 1968 om de Nationale Herdenking en de Nationale viering van de Bevrijding altijd te laten plaatsvinden op 4 en 5 mei. Dit besluit is genomen omdat voor verschillende religieuze groeperingen de rustdag op een andere dag in de week valt. Het Nationaal Comité houdt zich bij de organisatie van de Nationale Herdenking en de Nationale Viering van de Bevrijding aan dit besluit. Lokale organisaties kunnen hiervan afwijken.
Hoeveel slachtoffers zijn er gevallen tijdens de Tweede Wereldoorlog en daarna?
Ruim vijfenzeventig jaar na de bevrijding neemt de behoefte aan exacte gegevens omtrent slachtofferaantallen nog steeds toe. Helaas is het erg problematisch om absolute precisie te geven over het aantal slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Wel heeft het Nationaal Comité 4 en 5 mei uitgebreid onderzoek gedaan naar het aantal Nederlandse oorlogsslachtoffers sinds de Tweede Wereldoorlog: ‘De doden tellen’.
Wat is het jaarthema?
Waar kan ik de vrijheid-pin bestellen?
5 mei
Wat is de Vrijheidssoep?
In 2020 konden de Vrijheidsmaaltijden niet op de gebruikelijke wijze doorgang vinden. Het Amsterdams 4 & 5 mei Comité heeft toen met Michelin-chef Joris Bijdendijk en Samuel Levie een speciaal blik Vrijheidsmaaltijdsoep bedacht, met het doel dat iedereen – ondanks de coronamaatregelen – dezelfde maaltijd kon delen. Ook in Rotterdam werd dat jaar een eigen versie van de Vrijheidsmaaltijdsoep verspreid. In 2021, 2022 en 2023 is de soep, die altijd vegan is, voortgezet door het Nationaal Comité 4 en 5 mei en door heel Nederland verspreid. Het recept is steeds van een andere bekende chef; Yvette van Boven (2021), Nadia Zerouali (2022) en London Loy (2023). Nick Toet is de chef van 2024. Bekijk hier zijn recept.
Wie kan een aanvraag indienen voor een financiële bijdrage voor Vrijheidsmaaltijden?
Stichtingen en verenigingen uit het gehele Koninkrijk der Nederlanden, dus inclusief het Caribisch gebied, die ingeschreven staan bij de Kamer van Koophandel en die een Vrijheidsmaaltijd willen organiseren, kunnen volgend jaar weer bij Vfonds een aanvraag indienen. Vanaf 15 januari 2025 is de regeling voor de volgende editie weer geopend. Raadpleeg de website van Vfonds voor meer informatie.
Waar zijn de blikken Vrijheidssoep verkrijgbaar?
De blikken soep zijn niet ‘los’ te bestellen bij het Nationaal Comité 4 en 5 mei. De Vrijheidssoep is onderdeel van de verschillende Vrijheidsmaaltijden die er in het land plaatsvinden. In de aanloop naar 5 mei wordt de speciale kaart met Vrijheidsmaaltijden gepubliceerd. Het recept van de Vrijheidssoep is vanaf april beschikbaar.
Waar kan ik een Vrijheidsmaaltijd bezoeken?
In heel het land worden op 5 mei Vrijheidsmaaltijden georganiseerd. De maaltijden van 2024 worden half april zichtbaar gemaakt.
Vinden de Nationale Herdenking en de Nationale Viering Bevrijding altijd plaats op 4 en 5 mei?
Ja. De regering besloot in 1968 om de Nationale Herdenking en de Nationale viering van de Bevrijding altijd te laten plaatsvinden op 4 en 5 mei. Dit besluit is genomen omdat voor verschillende religieuze groeperingen de rustdag op een andere dag in de week valt. Het Nationaal Comité houdt zich bij de organisatie van de Nationale Herdenking en de Nationale Viering van de Bevrijding aan dit besluit. Lokale organisaties kunnen hiervan afwijken.
Wat is het jaarthema?
Waar kan ik de vrijheid-pin bestellen?
Is 5 mei een vrije dag?
Sinds 1990 is 5 mei een nationale feestdag die jaarlijks wordt gevierd, maar dit betekent niet automatisch dat het ook voor iedereen een vrije dag is. In een aantal cao’s is opgenomen dat 5 mei alleen in lustrumjaren, eens in de vijf jaar, een betaalde vrije dag is. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei is voorstander van een jaarlijkse nationale vrije dag voor iedereen op 5 mei.
Wat is het vlaggenprotocol op 5 mei?
Op 5 mei mag de nationale vlag (zonder wimpel) van zonsopkomst tot zonsondergang in top.
Wat is een Vrijheidsmaaltijd?
Een Vrijheidsmaaltijd vier je samen met je buren, je beste vrienden, vage bekenden en nieuwe gezichten. De kern van de Vrijheidsmaaltijd is een bijzondere ontmoeting aan de eettafel, waarbij de gasten over vrijheid en onvrijheid spreken. Ontmoet nieuwe gezichten, luister naar elkaars verhalen en leer elkaar beter kennen op Bevrijdingsdag. Schuif je aan?
Een Vrijheidsmaaltijd bestaat uit de volgende onderdelen:
- De Vrijheidsmaaltijd vindt plaats op 5 mei
- De Vrijheidsmaaltijd begint met een vrijheidstoost
- De Vrijheidsmaaltijd initieert gesprekken over (o.a.) vrijheid en onvrijheid
- De Vrijheidsmaaltijd staat in het teken van verbinding
Kan ik met mijn band optreden op een Bevrijdingsfestival?
Jaarlijks vinden op veertien locaties in het land Bevrijdingsfestivals plaats. De organisatoren van deze festivals bepalen zelf de line-up. Wil je met je band optreden op een Bevrijdingsfestival? Neem dan contact op met de organisatie van het festival in jouw provincie.
Kijk op site van de Bevrijdingsfestivals voor meer informatie over het festival bij jou in de buurt
Kan ik met mijn bootje op de Amstel liggen tijdens het 5 mei-concert?
Wil jij met jouw bootje op de Amstel liggen tijdens het 5 mei-concert? Kijk dan op deze pagina voor meer informatie.
Waar vindt dit jaar de start van de Nationale Viering van de Bevrijding plaats?
Kan ik een Vrijheidsmaaltijd ook op een andere dag organiseren?
Nee, de Vrijheidsmaaltijden vinden alleen plaats op 5 mei. Uiteraard is het mogelijk om op de datum waarop jouw eigen stad of dorp is bevrijd een maaltijd te organiseren, maar een Vrijheidsmaaltijd is op 5 mei, als de hele Nederlandse samenleving de vrijheid viert.
Hoe kan ik mij aanmelden als organisator van een Vrijheidsmaaltijd?
Iedereen mag zich aanmelden als organisator van een Vrijheidsmaaltijd. Het maakt niet uit of het om een particulier initiatief gaat of om een maaltijd gaat is georganiseerd door een comité, vereniging, bedrijf of instantie. Iedereen kan het, je kunt het zo klein of groot aanpakken als je zelf wil. Serveer de Vrijheidssoep in je woonkamer, in het park om de hoek, voor 2 of 200 mensen. Lees hier meer en meld je aan!
Waar kan ik terecht voor vragen, advies of hulp over Vrijheidsmaaltijden?
Neem contact op met het Nationaal Comité 4 en 5 mei via vrijheidsmaaltijden@4en5mei.nl.
Educatie
Kunnen alleen scholen meedoen aan Adopteer een monument?
Adopteer een monument is een educatief project. Het lesmateriaal is gericht op groep 7 en 8 van het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. In de praktijk komt het voor dat andere instellingen ook een verzoek doen om een monument te adopteren. Te denken valt aan Pabo’s, jeugdorganisaties of scoutingverenigingen. Het Nationaal Comité bekijkt per aanvraag of het verzoek aansluit bij de educatieve doelstellingen. Alleen als een adoptie een educatief doel dient, faciliteert het comité een deelnemer. Het is overigens aan eenieder vrij om te herdenken bij een oorlogsmonument.
Kan een school ook een oorlogsgraf adopteren?
Ja, dit kan via de Oorlogsgravenstichting. Voor Adopteer een oorlogsgraf wordt hetzelfde lesmateriaal gebruikt als voor Adopteer een monument. Ook is het mogelijk om voor Adopteer een oorlogsgraf een bloemenbon aan te vragen.
Bezoek de website van de Oorlogsgravenstichting voor meer informatie over Adopteer een oorlogsgraf.
Is de school verantwoordelijk voor het onderhoud van het monument?
Nee. Adopteer een monument is een educatief project, waarbij leerlingen onderzoek doen naar het verhaal van het oorlogsmonument en vervolgens zelf een herdenking organiseren. Scholen (en dus leerlingen) mogen geen monumenten schoonmaken; monumenten kunnen dan beschadigd raken. Het onderhoud van een oorlogsmonument is doorgaans voorbehouden aan de gemeente waar het monument staat.
Hoe kan een school het Denkboek bestellen voor de leerlingen?
Kunnen alleen scholen het 4 en 5 mei Denkboek bestellen?
Kunnen meerdere scholen hetzelfde monument adopteren?
Ja. Een groot deel van het project vindt plaats in de klas, dus dat botst niet met andere scholen. Voorafgaand aan de (eigen) herdenking is afstemming met andere scholen, het lokale comité (en soms ook de gemeente) gewenst. Via de oorlogsmonumentendatabase kunt u zien welke scholen oorlogsmonumenten hebben geadopteerd. Daarnaast is het mogelijk dat scholen roulerend hetzelfde monument adopteren: het ene jaar is de ene school verantwoordelijk voor de herdenking, het andere jaar de andere school.
Kan een school ook meerdere monumenten adopteren?
Ja. Een school kan meerdere monumenten adopteren. Meerdere klassen kunnen meedoen aan het project.
Zijn er kosten verbonden aan deelname aan het project Adopteer een Monument?
Nee, Adopteer een monument is gratis voor alle leerlingen in de bovenbouw van het primair onderwijs.
Wat zit er in het herdenkingspakket van Adopteer een monument?
Let op: het herdenkingspakket is voor schooljaar 2023-2024 helemaal uitverkocht.
Het herdenkingspakket bestaat uit een bloemenbon t.w.v. 40 euro met activeringscode, 2 rouwlinten en 30 vrijheid-pins. De vrijheid-pins zijn voor de leerlingen, om tijdens de herdenking te dragen. Hiermee laten leerlingen zien dat ze herdenken en vieren belangrijk vinden. Als u een herdenkingspakket met daarin een bloemenbon heeft besteld, ontvangt u deze in de maand voorafgaand aan de herdenking. Voor vragen over het herdenkingspakket kunt u contact opnemen met EDG: 030-241 70 30 of per e-mail: klantenservice@onderwijsinformatie.nl.
Hoe kan ik een herdenkingspakket met bloemenbon bestellen?
U kunt dit bestellen bij aanmelding óf herbevestiging van deelname aan het project. Aanmelden kan via deze link. Aan het begin van het nieuwe schooljaar ontvangen deelnemende scholen een uitnodiging voor herbevestiging en een optie om het herdenkingspakket te bestellen.
Wanneer ontvang ik het herdenkingspakket van Adopteer een monument?
Heeft u in het kader van het project Adopteer een monument een herdenkingspakket besteld? U ontvangt het bestelde pakket in de maand voorafgaand aan de herdenking. De herdenkingspakketten voor schooljaar 2023-2024 zijn helaas op en niet meer te bestellen. Voor vragen over het herdenkingspakket kunt u contact opnemen met Onderwijsinformatie.nl: 030-241 70 20 of per e-mail: klantenservice@onderwijsinformatie.nl.
Kan de adoptieschool zelf een datum kiezen voor de herdenking?
Ja, het moment van de herdenking bepaalt u zelf. Eventueel in overleg met het 4 en 5 mei comité in uw gemeente.
Let op! In de meivakantie is het lastig de kinderen in schoolverband bij de herdenking op 4 mei te betrekken. Het is dan mogelijk om bijvoorbeeld in de laatste weken van april met uw leerlingen naar het geadopteerde monument te gaan.
Waar kan ik de adoptie van het oorlogsmonument van mijn school terugvinden?
Dit is terug te vinden in de oorlogsmonumentendatabase. Hierin zijn ruim 4000 oorlogsmonumenten opgenomen. Op de pagina van een monument staat de naam van de school die het monument heeft geadopteerd. De adoptiescholen van Adopteer een oorlogsgraf worden niet vermeld op de website van de Oorlogsgravenstichting, maar zijn in bovengenoemde database te vinden.
Welke rol hebben lokale comités en gemeenten in het project Adopteer een monument?
Dit verschilt per comité en gemeente. Scholen kunnen zelfstandig het project uitvoeren, maar lokale comités of gemeenten kunnen als initiatiefnemer ook scholen uitnodigen om deel te nemen aan het project. Lokale comités zijn erg belangrijk, omdat ze vaak direct contact hebben met scholen en al jaren samenwerken met scholen voor de herdenking bij een oorlogsmonument. In alle gevallen moet de school zich wel bij het Nationaal Comité aanmelden; alleen dan kan een herdenkingspakket met bloemenbon worden besteld. Lokale comités en gemeenten kunnen daarnaast de scholen persoonlijk enthousiasmeren en meer informatie geven, soms in de vorm van een gastles.
De scholen die meedoen aan het project worden genoemd in de oorlogsmonumentendatabase op de website van het comité. In deze database kan op plaatsnaam gezocht worden om de oorlogsmonumenten in een bepaalde plaats te bekijken.
Wat is de didactische methode van Adopteer een monument?
Zijn er kosten verbonden aan het Denkboek?
Nee, het Denkboek is gratis voor alle leerlingen van groep 7.
Wanneer ontvang ik het Denkboek?
Scholen die het 4 en 5 mei Denkboek editie 2024 hebben besteld, ontvangen deze begin maart op school. Voor de verzending plaatsvindt, ontvang je een aankondiging.
Hoe geef ik als school een adreswijziging door?
Adreswijzigingen met betrekking tot Adopteer een monument, het Denkboek en het 4FREE Magazine kunnen gemeld worden bij onze partner Onderwijsinformatie.nl. Zij beheren het adressenbestand en zijn te bereiken via klantenservice@onderwijsinformatie.nl.
Oorlogsmonumenten Beheer en behoud
Wie is verantwoordelijk voor onderhoud?
In bijna elke gemeente staan een of meerdere oorlogsmonumenten. Bij slecht onderhoud is het vaak onduidelijk wie verantwoordelijk is voor het opknappen van het monument. Probeer via het gemeentearchief, een lokaal 4 en 5 mei comité, de historische vereniging of de database van het Nationaal Comité 4 en 5 mei te achterhalen wie het monument heeft opgericht, wie de kunstenaar is en wanneer het is onthuld.
Of de gemeente direct verantwoordelijk is hangt af van de afspraken die er in het verleden zijn gemaakt. Vanaf pagina 46 uit de beleidshandreiking wordt uitgebreid ingegaan welke afspraken dit kunnen zijn. Als er geen afspraken zijn gemaakt en het monument op gemeentegrond staat, ligt zowel de praktische als financiële verantwoordelijkheid bij de gemeente.
Wie is eigenaar van een oorlogsmonument?
Als een gemeente al lange tijd een oorlogsmonument onderhoudt, betekent dat niet automatisch dat de gemeente eigenaar is. Toch kan de gemeente in juridische zin wel als verantwoordelijke partij worden aangesproken.
Aan het beheer en behoud van oorlogsmonumenten kleven verschillende juridische aspecten. Hier moet de beheerder en de gemeente rekening mee moet houden. Het gaat hier vooral om situaties waarin sprake is van verandering (aanpassing), verplaatsing of verwijdering (en vernietiging) van het monument. Aangezien de eigenaar beslist wat er met zijn eigendom gebeurt, zal hij dan ook bij het beheer en behoud betrokken worden. Want zonder goedkeuring van de eigenaar is restauratie niet toegestaan.
Let op! Het eigendomsrecht is een absoluut recht. Dit houdt in dat de eigenaar zijn eigendomsrecht tegen iedereen kan ‘inroepen’. Het betekent ook dat de eigenaar vrij is om met zijn eigendom te doen en laten wat hij wil. Alleen is het zo dat de eigenaar niet in strijd met rechten van anderen mag handelen. Een voorbeeld daarvan is het auteursrecht van de maker, dat de eigenaar zal moeten respecteren. Het is daarom van groot belang te weten wie de eigenaar maar ook de maker is van het monument.
Bovendien is het belangrijk om plannen voor een monument in goed overleg met direct betrokkenen te maken. Betrokkenen zoals nabestaanden, zij die jaarlijks een herdenking organiseren, omwonenden en overige geïnteresseerden kunnen namelijk bezwaar maken tegen een besluit van de eigenaar/gemeente.
Met welke vragen over beheer en behoud kan een gemeente zoal te maken krijgen?
Het beheer en behoud van oorlogsmonumenten wordt gemakkelijker wanneer rekening wordt gehouden met een aantal veelvoorkomende vragen waarmee een gemeente mee te maken kan krijgen.
Anticipeer op gevoeligheden
- Besef dat het gaat om plaatsen van herdenking voor oorlogsslachtoffers.
- Houd rekening met omwonenden en bezoekers die de herdenkingen bijwonen.
- Informeer belanghebbenden op tijd en duidelijk over de plannen ten aanzien van een oorlogsmonument.
Gemeentelijke herindeling
- Denk bij het samengaan van gemeenten ook aan oorlogsmonumenten en de inbedding ervan in de lokale gemeenschap.
- Stel een plan op over de manier waarop de nieuwe gemeente recht wil doen aan de verschillende kleine herdenkingen.
Evalueer of alle monumenten voor eeuwig behouden moeten blijven
- Overweeg de mogelijkheid van bewust ‘niets doen’. Geen actief onderhoud plegen hoeft nog geen actieve sloop te betekenen.
- Stel in geval van zo’n keuze duidelijke overwegingen op en verantwoordt de keuze aan de burgers.
- Wees duidelijk over de redenen om bepaalde monumenten niet meer te onderhouden.
Hoe kan een gemeentelijk beheerplan voor oorlogsmonumenten eruit zien?
Een plan voor beheer en behoud begint allereerst met een inventarisatie van alle monumenten in de betreffende gemeente. In veel gevallen is namelijk niet bekend hoeveel monumenten zich binnen de gemeentegrenzen bevinden. Van elk monument worden bij voorkeur de volgende gegevens in de inventarisatie opgenomen:
- Locatiegegevens over de ontwerper/kunstenaar
- De naam van de eigenaar (wanneer het monument geen eigendom van de gemeente is)
- De persoon/groep/gebeurtenis die met het monument wordt herdacht
- De materialen waarvan het monument is gemaakt, evenals de opbouw van het monument
- Een algemeen beeld van de staat van onderhoud
- Verschillende foto’s van het monument
Per monument is nu een dossier opgebouwd. Op basis hiervan kan er een onderhoudsstrategie opgesteld worden. Na een afweging welke monumenten zullen worden onderhouden, is het noodzakelijk vast te stellen of er achterstallig onderhoud is en of er regulier onderhoud nodig is. Het achterstallig onderhoud moet zijn uitgevoerd voordat een beheerplan voor regulier onderhoud wordt ontwikkeld.
De volgende stap is het regelen van de praktische uitvoering van het onderhoud en/of de restauratie. Zo is duidelijk wie welke bijdrage levert aan het onderhoud.
Lees verder in hoofdstuk 4 van de beleidshandreiking voor een uitgebreid stappenplan.
Hoe om te gaan met initiatieven voor nieuwe monumenten?
In veel gemeenten ontstaan er om de zoveel tijd initiatieven om een nieuw monument op te richten. Gezien het feit dat er ruim 4000 oorlogsmonumenten in Nederland staan en het beheer en behoud hiervan met regelmaat te wensen overlaat, is het de vraag of er nog meer monumenten bij moeten komen. Bovendien kan het zo zijn dat voor de betreffende persoon of groep al een gedenkteken is opgericht.
Onderzoek de noodzaak:
- Wenst de groep (of hun nabestaanden) die met het monument worden een nieuw monument?
- Gaat er bij het monument actief herdacht worden? Kortom: gaat men het gebruiken?
- Zijn er al andere monumenten voor dezelfde persoon/groep/gebeurtenis opgericht?
- Zijn er al andere passende manieren om aan deze persoon/groep/gebeurtenis te herinneren? Bijvoorbeeld bij een bestaand monument.
- Is de financiering voor de oprichting en het onderhoud op lange termijn gewaarborgd?
- Is het eigenaarschap en de verantwoordelijkheid voor onderhoud vastgelegd?
Hoe om te gaan met het noemen van namen op een monument?
Het noemen van namen op een monument kan gevoelig liggen. De spelwijze van een naam is niet altijd eenduidig bekend evenals geboorte- en overlijdensdata of de plaats van overlijden. Ook is niet altijd duidelijk of iemand een oorlogsslachtoffer is. Het Netwerk Oorlogsbronnen kan een vertrekpunt vormen voor verder onderzoek.
Mag een monument verplaatst worden?
De situatie kan ontstaan dat een monument ‘in de weg’ staat vanwege vernieuwingen in de openbare ruimte. Als er plannen zijn om veranderingen in de staat van een oorlogsmonument aan te brengen – inclusief verplaatsing – dient er contact te worden opgenomen met de kunstenaar en de eigenaar. Indien de kunstenaar is overleden, is het zaak om contact op te nemen met de erven aangezien auteursrecht tot 70 jaar na de dood van de kunstenaar geldt. De kunstenaar of de erven kunnen zich verzetten tegen aanpassingen van het monument. Pagina 51 in de beleidshandreiking gaat verder in op het auteursrecht.
Ook is het raadzaam om direct betrokkenen op de hoogte te stellen van de nieuwe plannen en hen te betrekken in dit proces. Direct betrokkenen zijn nabestaanden, organisatoren van herdenkingen en basisscholen die in het kader van Adopteer een Monument het gedenkteken hebben geadopteerd. In het geval van verplaatsing is het van belang om met alle betrokken partijen overeenstemming te bereiken, voordat tot verplaatsing wordt overgegaan.
Hoe om te gaan met restauratie en onderhoud van monumenten?
In de meeste gevallen staan oorlogsmonumenten in de openbare ruimte. Op plekken met een bijzondere historische betekenis. Deze openbare locatie maakt het monument toegankelijk maar ook kwetsbaar. Allerlei factoren hebben invloed op deze objecten en kunnen ongewenste veranderingen en schade veroorzaken. Regen, wind, vorst en zonlicht veroorzaken verwering van de materialen van kunstwerken. De snelheid daarvan is afhankelijk van het materiaal en de mate van blootstelling. Algen, schimmels, mossen en planten kunnen de structuur van onder meer hout en steen verzwakken. Daarnaast zijn er verschillende vormen van vandalisme. De meest extreme vorm is moedwillige vernieling, maar ook graffiti en bekrassing komen veel voor. Diefstal van met name kleinere beelden neemt toe en is vaak gericht op het materiaal waarvan het monument is gemaakt. Een bekend voorbeeld is koperdiefstal.
Onderhoud van oorlogsmonumenten kan worden uitbesteed, maar het is belangrijk dat de kwaliteiten van het onderhoudsbedrijf in kaart zijn gebracht. Zorg dat het onderhoud gedocumenteerd wordt. Neem vooraf en achteraf foto’s van het monument. Wanneer restauratie aan de orde is, schakel dan erkende, gespecialiseerde restauratoren in.
Hoe om te gaan met vernielingen van monumenten?
Helaas kan het voorkomen dat oorlogsmonumenten worden vernield. Als gemeente is het zinvol om voorbereid te zijn op de gevoeligheden die dit met zich meebrengt. Het is verstandig om het monument op korte termijn te herstellen en bij dit herstel alle betrokken partijen – zoals kunstenaar en nabestaanden – te betrekken. Het is tevens aan te raden om een gespecialiseerd onderhoudsbedrijf in de arm te nemen.
In het geval van vandalisme of diefstal is het daarnaast raadzaam om aangifte te doen en om de achtergrond van het voorval te onderzoeken. Als er sprake is van racisme, is het verstandig om hier melding van te maken bij het Meldpunt Discriminatie. Breng dan tevens de betekenis van het monument extra onder de aandacht bij de lokale samenleving zodat gevoeligheden die samenhangen met dit erfgoed in de toekomst voorkomen kunnen worden.
Staat je vraag er niet bij?
Velden gemarkeerd met een asterisk (*) zijn verplicht.