Oorlog en vrijheid in drie generaties
Over het onderzoek
Nu de generatie die de oorlog zelf heeft meegemaakt ons snel aan het ontvallen is, geven jongere generaties op basis van de overgedragen ervaringen en verhalen hun eigen duiding aan het oorlogsverleden. We zijn daarmee aangekomen op een scharnierpunt dat de literatuurwetenschapper Jan Assmann heeft omschreven als ‘de overgang van een communicatief geheugen naar een cultureel geheugen’. Wat betekent deze overgang voor de doorwerking van het oorlogsverleden in het heden? En welke relatie bestaat er tussen de herinneringen aan dat verleden en de beleving van vrijheid en onvrijheid van verschillende generaties?
In deze meerjarige studie van het Nationaal Comité 4 en 5 mei bevragen we verschillende generaties binnen families naar de herinneringen, verhalen en beelden van het Tweede Wereldoorlogverleden die bij hen leven, en hoe zij vrijheid en onvrijheid beleven. We richten ons daarbij in meerdere deelstudies op families uit verschillende herinneringsgemeenschappen.
Deelstudies
Deelstudie 5:
Joodse families
Deelstudie 6:
Verzet
Onderzoeksopzet 'Oorlog en vrijheid in drie generaties
Het onderzoeksproject ‘Oorlog en vrijheid in drie generaties’ loopt van 2021 tot 2025. Elk jaar worden er een of twee deelstudies uitgevoerd. In elke deelstudie staat een andere herinneringsgemeenschap centraal waarbinnen telkens vijf families worden geïnterviewd. De interviews beslaan drie verschillende generaties, naast de oorlogsgeneratie zelf wordt ook afzonderlijk met representanten uit de tweede en derde generatie gesproken.
Met deze studie wil het comité onderzoeken hoe herinneringen aan het oorlogsverleden van (groot)ouders doorwerkt in volgende generaties en hoe familieverhalen zich in de praktijk vormen.
Heeft de maatschappelijke bekendheid en collectieve omgang met een bepaald oorlogsverleden (bijvoorbeeld erkenning, ontkenning, verzwijgen of desinteresse) invloed op de herinneringen van de verschillende generaties en op de familieverhalen die worden doorgegeven? Beïnvloeden deze oorlogsherinneringen de opvattingen over of de beleving van vrijheid? En hoe positioneren de jongere generaties zich binnen dit herinneringslandschap?
Onderzoeksopzet
Froukje Demant (projectleider tot 1 februari 2023)
Projectteam
Matthijs Kuipers (projectleider vanaf 1 februari 2023)
Sophie van den Bergh
Matthias Lukkes