Met ingang van 1 juni zijn Jörgen Raymann en Abdelmonaim El Massaoudi benoemd tot bestuurslid van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Een gesprek over hun drijfveren en kijk op herdenken en vieren.
‘Vraag mensen zelf hoe ze betrokken willen worden’
Jörgen Raymann geeft voor zijn werk workshops en trainingen aan bedrijven en organisaties over onder andere werkgeluk, inclusiviteit en diversiteit. Iets wat hij ook hoopt toe te voegen als nieuw bestuurslid van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. “Ik wil bijdragen aan een meer inclusieve herdenking waarbij iedereen zich thuis voelt.”
Jörgen Raymann (57) heeft een tante in Suriname, tante Els van der Voet, die hem als kind een keer het getatoeëerde nummer op haar arm liet zien dat ze als Joodse vrouw overhield aan haar tijd in het kamp. “Dat heeft zo’n impact op me gehad; het deed me denken aan de slavernijperiode, toen mensen gebrandmerkt werden. Het besef kwam binnen van wat voor een ontzettende misdaad tegen de mensheid is gepleegd in de Tweede Wereldoorlog. Alle menselijkheid was compleet verloren gedurende die jaren hier in Europa.”
De voormalig presentator, cabaretier en acteur deed uitgebreid onderzoek naar zijn (Joodse) wortels. Zo ontdekte hij dat hij niet alleen een Duitse meubelmaker, een Nederlandse huisvrouw, een Hindoestaanse arbeidsmigrant, een Indiaanse sjamaan en een tot slaaf gemaakt Afrikaans meisje als voorouders heeft, maar ook de Joodse koopman David Nassy, namens de West-Indische Compagnie stichter van een Joodse nederzetting in Zuid-Amerika én slavenhandelaar. Deze familiegeschiedenis “aan beide kanten van de zweep”, vertelt Raymann, verklaren waarom hij het belangrijk vindt dat mensen zowel weten van de gruwelijkheden die de Afrikanen in Suriname hebben ondergaan, als van de misdaden tegen de Joden in de Tweede Wereldoorlog.
Vrijheid koesteren
Zijn recente toetreding tot het bestuur van het Nationaal Comité 4 en 5 mei is een manier om zich daarvoor in te zetten. “Ik wil bijdragen aan een meer inclusieve herdenking in Nederland waarbij iedereen zich thuis voelt, en waarbij grote groepen die zich nu niet volledig betrokken voelen, zich wel betrokken kunnen voelen. Dat is belangrijk, omdat de oorlog ons herinnert aan het leed dat agressie veroorzaakt”, zegt Raymann. “Ook de vrijheid die we in Nederland hebben, moeten we blijven koesteren en mag niet vanzelfsprekend worden. Je hoort mensen vaak zeggen: ‘je mag tegenwoordig niets meer’, maar we leven in een van de meest vrije landen ter wereld.”
“Ik denk dat jongeren zeker geïnteresseerd zijn in de Dodenherdenking en het vieren van vrijheid – online spreken ze zich veel uit over maatschappelijke onderwerpen. Maar voor jongeren en bijvoorbeeld de Surinaamse en Antilliaanse gemeenschap waar ik veel contacten heb, is het belangrijk om aan mensen zelf te vragen hoe ze betrokken willen worden. Praat mét ze, en niet óver ze. Beslis met ze, en niet voor ze. De lhbti-gemeenschap kan zo ook meer worden betrokken. Bij een herdenking in Zeeland dit jaar mochten lhbti’ers in eerste instantie geen krans leggen. Als er iets is waarvoor ik in het bestuur zit, is het dat dat niet meer gebeurt.”
Jörgen Raymann (1966, Amsterdam) is Chief Inspirational Officer bij Lenard and Lenard. Hij geeft workshops en trainingen aan bedrijven en organisaties over werkgeluk, inclusiviteit en diversiteit, leiderschap en maatschappelijke en sociale vraagstukken. Daarnaast is hij ambassadeur voor Unicef, Het Vergeten Kind en het Sikkelfonds. Voorheen was hij bestuurslid bij het Oranjefonds.
‘Ik probeer mijn jongeren zich te laten voorstellen hoe het is geweest’
Abdelmonaim El Massaoudi, sociaal ondernemer en nieuw bestuurslid van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, begrijpt waarom jongeren soms weinig belangstelling hebben voor de 4 mei-herdenking en Bevrijdingsdag. “Ik was zelf ook zo’n jongere.”
Ondernemer Abdelmonaim El Massaoudi (35) was in 2019 op het Bevrijdingsfestival in Den Haag, waar hij vanwege zijn functie als mkb-bestuurder voor was uitgenodigd. Uit nieuwsgierigheid besloot hij het jaar daarna naar de Dodenherdenking op de Waalsdopervlakte te gaan. “Daarvoor had ik me nooit echt verdiept in hoe Nederland is gevormd en wat de Tweede Wereldoorlog voor Nederland heeft betekend.”
“Mijn kennis over de oorlog was minimaal,” vertelt de Hagenees over zijn jeugd, “en in mijn omgeving was dat ook zo; 5 mei was voor ons een dag waarop we niet hoefden te werken. De dagen 4 en 5 mei zag ik als iets voor Nederland en daar hoorde ik met mijn Marokkaanse achtergrond niet bij. Veel jongeren hebben dat gevoel er niet bij te horen, door de polarisatie in de politiek de afgelopen twintig jaar. Hier niet, maar in het land van hun ouders ook niet.”
Drop-outs
El Massaoudi is op de Haagse markt in de Schilderwijk opgegroeid. Als 12-jarige kreeg hij er zijn eerste baantje, en vandaar werkte hij zich uiteindelijk op tot sociaal ondernemer die jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt begeleidt. ‘Appie’ – inmiddels een lokale beroemdheid, ook onder bewoners en politici – en zijn jongeren zorgen voor het beheer en de reiniging van het marktterrein. Hij herkent zichzelf van vroeger in de jongeren: “Drop-outs, jongens met een strafblad, jongens die tussen wal en schip vallen.”
“Ik ben trots dat ik Marokkaans ben, maar in eerste instantie ben ik Nederlander, dat kan niemand van mij afpakken. Door me te verdiepen in de oorlogsgeschiedenis besef ik dat die vrijheid er niet altijd is geweest. Vrijheid gaat voor mij om acceptatie, mogen zijn wie je bent. Joden, Sinti en Roma mochten dat niet; ze werden vermoord om wie ze waren. Dat mag nooit meer gebeuren. Ik probeer mijn jongeren zich te laten voorstellen hoe het is geweest: ‘Wat nou als wij, mensen met een migratieachtergrond, de oorlog hadden meegemaakt?’”
Rolmodellen
Bewustwording onder jongeren kan door rolmodellen op sociale media worden vergoot, denkt El Massaoudi. Influencers hoeven wat hem betreft niet van onbesproken gedrag te zijn. “Het gaat vaak over mensen cancelen of boycotten, maar ik vind dat mensen een tweede, zelfs derde kans verdienen. Die heb ik ook gehad. Als iemand excuses aanbiedt voor zijn fouten, zijn gedrag verbetert, en zich een jaar lang verdiept in wat de oorlog voor mensen heeft betekend, waarom zou iemand zich dan niet kunnen inzetten voor bewustwording rond de oorlogsgeschiedenis?”
Abdelmonaim El Massaoudi (1988, Imzouren) is sociaal ondernemer en mkb-bestuurder. Zijn eerste bijbaantje op de Haagse markt had hij bij de Haagse marktkoopman Willem van der Zand. Zijn leerwerkbedrijf is sinds 2012 in opdracht van de gemeente Den Haag verantwoordelijk voor het beheren en schoonmaken van de grootste markt van Nederland.
Dit artikel verscheen eerder in NC Magazine nr. 24 (najaar 2023). Het artikel is geschreven door Yasmina Aboutaleb, de foto’s zijn van Merlijn Doomernik.