Het monument
Vorm en materiaal
De poort van het voormalig joods ziekenhuis in Rotterdam bestaat uit een poort afgesloten met een groen hekwerk. Aan de muur naast de poort hangt een een metalen plaquette met een tekst. De vier hoeken van de plaquette zijn versierd met davidsterren. In de poort, achter het groene hek, staat een natuurstenen gedenksteen met een reliëf van twee figuren en daaronder een tekst in het Nederlands en in het Hebreeuws. Aan het eind van de poort staan zes bankjes. Aan de muren in de poort hangen enkele historische foto’s van het voormalig ziekenhuis met begeleidende tekst. De poort is afgesloten met een grijs hekwerk en is niet toegankelijk. De plaquette aan de buitenkant is wel zichtbaar.
Teksten
De tekst op de plaquette luidt:
‘POORT VAN HET
VOORMALIG
JOODS ZIEKENHUIS
DOOR DEZE POORT WERDEN OP
26 FEBRUARI 1943 ZIEKEN, BEJAARDEN EN
VERPLEGERS VAN HET VOORMALIG
JOODS ZIEKENHUIS VOOR ISRAËLISCHE
OUDE LIEDEN EN ZIEKEN TE ROTTERDAM
NAAR BUITEN GEDREVEN DOOR DE DUITSE
BEZETTER. SAMEN MET DE KINDEREN
EN VERZORGERS UIT HET ISRAËLIETISCH
WEESHUIS AAN DE MATHENESSERLAAN 208
WERDEN ZE VIA WESTERBORK NAAR
DE VERNIETIGINGSKAMPEN VAN AUSCHWITZ
EN SOBIBOR GEVOERD.
VAN DE 200 ZIEKEN, BEJAARDEN EN
KINDEREN EN 61 PERSONEELSLEDEN
IS BIJNA NIEMAND TERUGGEKEERD.
ONTHULD DOOR DE HEER IR. P.O. VERMEULEN, LOCO-BURGEMEESTER VAN ROTTERDAM
OP 26 FEBRUARI 1993.’
De tekst op de gedenksteen luidt:
TER HERINNERING AAN DE VELEN
DIE UIT HET JOODSE ZIEKENHUIS
EN OUDELIEDENGESTICHT WERDEN
WEGGEVOERG IN DE DOOD OP
21 ADAR I 5703
26 FEBRUARI 1943
HUN GEEST KEERDE WEER TOT DEN EEUWIGE.’
De tekst op de gedenksteen wordt afgesloten met twee regels in het Hebreeuws.
De geschiedenis
De poort van het voormalig joods ziekenhuis in Rotterdam herinnert de inwoners van Rotterdam aan de deportatie op 26 februari 1943 van 261 patiënten en personeelsleden van dit joods ziekenhuis, bijbehorend bejaardentehuis en nabijgelegen weeshuis.
Het Megon Hatsedek (verblijf der weldadigheid) werd in 1837 opgericht. Het eerste gebouw stond aan de Hoogstraat, maar nadat dat te klein werd, werd het ziekenhuis verhuisd naar de Houtlaan. Ook dit gebouw bleek niet te voldoen aan de eisen en in oktober 1900 verhuisde het wederom, nu naar de Schietbaanlaan. Het ziekenhuis was hier nog steeds gevestigd bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog bleef het in gebruik als ziekenhuis.
Op 26 februari 1943 werd het ziekenhuis ontruimd door Nederlandse WA’ers en de Sicherheitsdienst. Ook de inwoners van het bejaardentehuis dat bij het ziekenhuis hoorde en het nabijgelegen Joodse weeshuis aan de Mathenesserlaan werden bij deze actie op transport gezet. Zelfs patiënten die te ziek waren voor vervoer werden meegenomen. Eén patiënt werd naar een ander ziekenhuis in Rotterdam vervoerd waar zij later overleed. In totaal werden 261 patiënten, bewoners en personeelsleden met vrachtwagens naar Loods 24 gebracht. Deze loods bevond zich in het havengebied en werd door de bezetter gebruikt als verzamelplaats voor de in Rotterdam en op de Zuid-Hollandse eilanden opgeroepen joodse Rotterdammers.
Vanuit Loods 24 werden de 261 patiënten en personeelsleden naar Westerbork vervoerd en op 2 maart 1943 werden zij naar het vernietigingskamp Sobibor gedeporteerd. Zij kwamen op 5 maart 1943 aan in Sobibor en werden bij aankomst direct vermoord.
Slechts twee verpleegsters, Sophie Huisman en Cato Polak, en de directeur van het ziekenhuis, dr. M. Elzas, overleefden de oorlog. De directeur werd tijdens de ontruiming van het ziekenhuis gewaarschuwd en ging direct naar het ziekenhuis. Hij vertrok met zijn patiënten in plaats van onder te duiken. Via Westerbork, Barneveld en Theresienstadt keerde hij na de oorlog terug naar Rotterdam.
Onthulling
Het monument is onthuld op 26 februari 1993 door de heer ir. P.O. Vermeulen, loco-burgemeester van Rotterdam.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst aan de Schietbaanlaan 42 in Rotterdam.
De poort is gesloten voor het publiek. Op 26 februari en op 4 mei is er een herdenking en is de poort toegankelijk. De poort wordt door buurtbewoners onderhouden.
Bronnen
- Joods Erfgoed Rotterdam;
- Stichting Loods 24 en joods kindermonument.
