Het monument
Vorm en materiaal
Het ‘Herinneringsmonument vermoorde Surinaamse Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog’ in Paramaribo (Suriname) is een zwartgranieten schouderhoge zuil in een bed van grijze kiezelsteentjes dat het fundament verbergt. Aan de voorkant, die gericht is naar de synagoge, staat een herinneringstekst in het Nederlands, Engels en in het Hebreeuws. De drie andere vlakken bevatten de namen van de vermoorde Surinaamse Joden. Alle vlakken hebben bovenaan een afbeelding van gestileerde geknakte bomen.
Tekst
De tekst op de voorkant van het monument luidt:
‘ALS HERINNERING AAN ONZE
DIERBAREN DIE IN DE HOLOCAUST
ZIJN OMGEKOMEN
WERD IN 2016 DIT MONUMENT OPGERICHT.’
‘IN LOVING MEMORY OF THOSE
WHO PERISHED IN
THE HOLOCAUST
THIS MONUMENT WAS DEDICATED IN 2016
Hebreeuwse tekst.’
De andere drie vlakken bevatten de namen van de slachtoffers. Van de 105 slachtoffers wordt in goudkleurige letters en cijfers de voornaam, achternaam, geboortedatum, sterfdatum, plaats van overlijden vermeld. Alfabetisch, tegen de klok in, de eerste en de laatste naam.
Wijziging
Op 27 januari 2020 is er een plaquette geplaatst om de historische context van het monument te duiden.
De geschiedenis
Het ‘Herinneringsmonument vermoorde Surinaamse Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog’ is een teken van dank aan Suriname van de Joodse gemeenschap wereldwijd voor de hulp die tijdens de Tweede Wereldoorlog werd geboden. Ook herinnert het aan 105 Surinaamse joden die gedurende de Tweede Wereldoorlog door vervolging om het leven zijn gebracht.
Suriname speelde tijdens de oorlog een belangrijke rol in de opvang van gevluchte Joden. Hoewel gouverneur J.C. Kielstra de hulp nog verbood, stemde zijn opvolger mr. J.C. Brons direct in met het plan. Een groot terrein op de hoek van de Rust en Vredestraat (nu Frederik Derbystraat) en Weidestraat (nu Mr. Eduard J. Brumastraat) – voor die tijd begraafplaats Jacobsrust, nu het Venezolaanse Instituut Voor Cultuur en Samenwerking – werd volgebouwd met houten huisjes. Meer dan vierhonderd vluchtelingen hebben daar een veilig onderdak gevonden. Cynthia Mc Leod vertelt in haar toespraak dat iedere familie in Suriname wel iets gaf zoals brood, groente, fruit, dekens, borden, broeken, schoenen en speelgoed.
De zoektocht naar de namen van de slachtoffers leverde soms onverwachte informatie over heldendaden op. Abraham Fernandes was lid van de verzetsgroep De Geuzen en saboteerde als werknemer van Shell de raffinaderij in Rotterdam. Nadat de Duitsers hem hadden opgepakt, werd hij twee weken lang gemarteld. Hij stierf als gevolg van de mishandelingen. In 1985 ontving hij postuum het verzetsherdenkingskruis. Rebecca Polak, 12 jaar, is het jongste bekende slachtoffer. Helene Elise Leefmans-Ballin, 85 jaar, is de oudste.
Oprichting
Het monument is tot stand gekomen op initiatief van ondervoorzitter Lily Duym van de Israëlische Gemeente in Suriname en Jacob Steinberg. Hij is lid van Kalanu, een Joodse organisatie die kleine Joodse gemeenschappen, zoals die van Suriname met ongeveer 120 leden, bijstaat.
Onthulling
Het monument is onthuld op 18 maart 2016. Bij de plechtigheid waren naast de nabestaanden en leden van de Israëlische Gemeente Suriname onder andere Jacques Reeder, oud-strijder Fred van Russel en directeur Stanley Sidoel van het directoraat Cultuur van het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur als vertegenwoordiger van de Surinaamse regering aanwezig. Mordehai Amihai Bivas, de Israëlische ambassadeur in New York, stond tijdens de ceremonie stil bij de verschrikkingen van de Holocaust en benadrukte dat deze slachtoffers met het gedenkteken weer een ‘stem’ hebben. De leiders van de geloofsgemeenschappen in Suriname lazen één voor één de namen van de Joodse slachtoffers voor. Ouderling Armand van Alen onthulde het door architect Philip Dikland ontworpen monument. Daarna liepen zes volwassenen met een kind aan de hand naar voren. Ieder legde een roos die gezamenlijk de zes miljoen vermoorde Joden symboliseren. Tien violisten en een cellist van het Eddy Snijders-orkest speelden passende muziek.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich op het terrein van Synagoge Neve Shalom aan de Keizerstraat 82 in Paramaribo (Suriname).
Bronnen
- Kastelein, Eric (2020), Oog in oog met Paramaribo. Verhalen over het herinneringserfgoed. Volendam, LM Publishers;
- www.ooginoogmetparamaribo.nl.
