Het monument
Vorm en materiaal
Het monument voor Theodore Bachenheimer in ‘t Harde (gemeente Elburg) is een witte, houten davidster met bronzen plaquette. Aan de voet van het monument is een bloemperk aangelegd, omgeven door een laag bakstenen muurtje.
Teksten
De tekst op de davidster luidt:
‘PFC.
AIRBORNE
BACHENHEIMER THEODORE. H
GEVALLEN 22 OKTOBER 1944
U.S. 82ND AIRBORNE DIVISION
104 PARACHUTE INFANTRY’.
De tekst op de bronzen plaat luidt:
‘MEMBERS OF THE 504
PARACHUTE INFANTRY REGIMENT
SOUTHERN CALIFORNIA CHAPTER
82ND AIRBORNE’.
Wijziging
Het oorspronkelijke gedenkteken was een houten kruis. Toen in de jaren tachtig bekend werd dat Theodore Bachenheimer joods was, heeft men het kruis vervangen door een davidster. Op 29 oktober 2021 is er een nieuwe plaquette toegevoegd aan het monument. De plaquette is van het regiment 82e Airborne Division waar Theodore Bachenheimer in de Tweede Wereldoorlog deel van uitmaakte.
De geschiedenis
Het monument voor Theodore Bachenheimer in ‘t Harde (gemeente Elburg) is opgericht ter nagedachtenis aan de geallieerde soldaat van Duits-joodse afkomst die hier op 22 of 23 oktober 1944 door de bezetter is gefusilleerd.
Theodore ‘Ted’ H. Bachenheimer werd geboren op 23 april 1923 in Braunschweig, Duitsland. Het joodse gezin Bachenheimer emigreerde in 1934 naar de Verenigde Staten, waar Theodore’s ouders werk vonden in de amusementsindustrie van Hollywood. Theodore meldde zich daar in 1942 aan als vrijwilliger in militaire dienst bij het 504th Parachute Infantry Regiment. Hij nam het Amerikaanse staatsburgerschap aan en trouwde, vlak voordat hij werd uitgezonden naar Europa, met Ethel Murfield.
Na operatie Market Garden, waar Bachenheimer in mee vocht, werd hij samen met de Britse soldaat Peter Baker ingezet bij operatie Windmill. Het was hun taak om de Windmill-lijn op te zetten. Dat hield in dat ze een route moesten ontwerpen waarlangs de geallieerden zouden kunnen vluchten.
In de nacht van 11 op 12 oktober 1944 maakte Baker bij Tiel de overtocht over de Waal. Een nacht later volgde Bachenheimer die tijdens zijn overtocht een telefonisch spionagenetwerk uitrolde. Beiden werden ondergebracht bij boer Fekko Ebbens. Zijn boerderij werd echter in de gaten gehouden door de Duitse Sicherheitsdienst. In de nacht van 16 oktober 1944 werd de boerderij omsingeld en werden Bachenheimer en Baker gearresteerd, samen met tien anderen. Nadat hun uniformen waren gevonden, werden Bachenheimer en Baker van de rest gescheiden en weggevoerd naar Tiel. De volgende dag werden ze ’s ochtends vroeg samen met de andere gearresteerde personen vervoerd naar een dorp nabij ’s-Hertogenbosch. Baker en Bachenheimer werden daar urenlang verhoord.
Op 18 oktober werd het tweetal vervoerd naar een krijgsgevangenkamp te Culemborg. Vanuit dat kamp moesten ze lopend naar een krijgsgevangenkamp in Amersfoort.
Op 22 oktober 1944 werden ze op transport gezet richting een kamp in Fallingsbostel. Tijdens dit transport zijn de vier man gevlucht uit de trein, een daarvan was Bachenhemer. Het wordt aangenomen dat hij hierna opnieuw door de bezetter is opgepakt. Waar en wanneer dit precies is gebeurd is niet bekend. In de avond van 22 op 23 oktober reed er een truck van de Wehrmacht over de Eperweg. Rond negen uur in de avond klonken er twee schoten. De volgende ochtend werd het lichaam van Bachenheimer in de berm aangetroffen. Hij was in zijn achterhoofd en nek getroffen.
In de middag van 23 oktober werd Theodore H. Bachenheimer begraven op de Eekelenburg in Oldebroek. In april 1946 werd hij herbegraven op de Amerikaanse militaire begraafplaats in Neuville-en-Condroz te België. Drie jaren later kreeg Bachenheimer zijn laatste rustplaats op het Beth Olam Jewish Cemetery in Hollywood.
Onthulling
Het gedenkteken is vlak na de bevrijding onthuld.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Bronnen
- ’40-’45 Toen & Nu nr. 117 – Odyssee van soldaat Bachenheimer van F. van Lunteren en K. Magry (Soest, 2004);
- Artikel in de nieuwsbrief Vrienden van het Airborne Museum van F. van Lunteren (Oosterbeek, 2002);
- Nieuwe plaquette in ‘t Harde voor gesneuvelde soldaat Theodore Bachenheimer | Veluwe | destentor.nl.
