Het monument
Vorm en materiaal
Het monument in Balk (gemeente De Fryske Marren) is een bronzen borstbeeld van Etty Hillesum, geplaatst op een marmeren voetstuk met opschrift.
Tekst
De tekst op het voetstuk luidt:
‘IEDER DIE ÉÉN REDT, REDT EEN HELE WERELD.
TER HERINNERING AAN ALLEN DIE IN DE JAREN
1940-1945 JOODSE MENSEN HEBBEN GEHOLPEN
TE OVERLEVEN’.
De geschiedenis
Het monument ‘Etty Hillesum’ in Balk (gemeente De Fryske Marren) herinnert aan hen die tijdens de Tweede Wereldoorlog joodse medeburgers hebben geholpen te ontkomen aan de terreur van de bezetter.
Etty Hillesum werd geboren op 15 januari 1914 in Middelburg. In 1932 ging ze rechten en Slavische talen studeren in Amsterdam. In die jaren begon ze met het bijhouden van een dagboek en was ze actief in de linkse en anti-fascistische beweging. In 1942 ging Etty bij de afdeling culturele zaken van de Joodse Raad werken. Ze hield het twee weken vol, een tijd die ze in haar dagboek omschreef als ‘de hel’. In augustus 1942 werd Etty gedeporteerd naar Kamp Westerbork. Door haar lidmaatschap van de Joodse Raad was ze in het bezit van een speciaal reisvisum waarmee ze vele malen naar Amsterdam reisde, waar ze haar sociale activiteiten voortzette. Op 7 september 1943 werd Etty Hillesum, samen met haar familie, op transport gesteld naar Auschwitz. Op 30 november van dat jaar is Etty daar om het leven gebracht. Haar dagboek is, conform Etty’s wens, in 1981 uitgegeven onder de titel Het verstoorde leven: dagboek van Etty Hillesum, 1941-1943. Het dagboek geeft een indrukwekkende kijk op het leven tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1986 verscheen een uitgave van het volledige nagelaten werk van Etty Hillesum, onder de titel Etty: de nagelaten geschriften van Etty Hillesum 1941-1943. De originele dagboekcahiers en brieven zijn precies vijftig jaar na Etty’s dood door de Etty Hillesum Stichting aan het Joods Historisch Museum in Amsterdam geschonken.
Onthulling
Het monument is op woensdag 25 september 1991 onthuld door Frederik Roeters van Lennep, Liya de Vries-Landou en Herbert Cohen in het gemeentehuis van de voormalige gemeente Gaasterlân-Sleat. Het beeldje is destijds aangeboden door de in Den Haag geboren Frederik Roeters van Lennep. Roeters van Lennep verbleef in de laatste oorlogsmaanden als onderduiker in Balk. Hij heeft de gemeente het beeld geschonken als blijk van waardering voor wat de inwoners van de gemeente in de oorlog hebben gedaan voor onderduikers.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich in de hal van het voormalig gemeentehuis aan de Dubbelstraat in Balk. In dit gebouw is nu een Servicepunt van de gemeente De Fryske Marren gevestigd.
Bronnen
- Joods Historisch Museum;
- Balkster Courant, donderdag 26 september 1991;
- Joodse Oorlogsmonumenten in de provincie Friesland van H. Hamburger en J.C. Regtien, met medewerking van Fr. van Echten (Bedum, Uitgeverij Profiel, 2001). ISBN 90 5294 222 6.
