Het monument
Vorm en materiaal
De plaquettes bij het stadhuis in Wageningen zijn uitgevoerd in graniet. In de plaquette is een tekst gegraveerd.
Tekst
De tekst op de eerste plaquette luidt:
‘TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG WERD IN
DE NACHT VAN 2 OP 3 JANUARI 1943 UIT DIT
STADHUIS HET BEVOLKINGSREGISTER ONTVREEMD.
DEZE VERZETSDAAD WAS DE EERSTE IN EEN REEKS
VAN SOORTGELIJKE ACTIES TIJDENS DE OORLOG IN
NEDERLAND UITGEVOERD.
ALDUS WERDEN TALLOZE LANDGENOTEN BEHOED
VOOR DE TIRANNIE VAN DE BEZETTER.
DE ACTIEVOERDERS WAREN:
M. MEBIUS EN J. VAN ROEKEL
H. SIJNJA EN Y. VAN DER WAL.’
De tweede plaquette bevindt zich in het stadhuis, op de plaats waar het bevolkingsregister destijds werd bewaard. De tekst op deze plaquette luidt:
‘ACHTER DEZE MUUR BEVOND ZICH
HET BEVOLKINGSREGISTER DAT TIJDENS
DE TWEEDE WERELDOORLOG DOOR
EEN VERZETSGROEP WERD ONTVREEMD.’
De geschiedenis
De plaquettes bij het stadhuis in Wageningen zijn opgericht ter ere van vier studenten die in 1943 het bevolkingsregister van Wageningen ontvreemdden. Hun namen waren: Bob Mebius, Jan van Roekel, Henk Sijnja en Yge van der Wal.
In de nacht van 2 op 3 januari 1943 werd in Wageningen, als eerste gemeente in Nederland, het bevolkingsregister ontvreemd, om op deze wijze de joodse medeburgers te beschermen. De ‘diefstal’ is grondig en met beleid uitgevoerd. In een raam aan de achterzijde van het gemeentehuis, bij een ommuurde binnenplaats, werd een ruitje ingedrukt. In feite schijnen de ‘daders’ gebruik te hebben gemaakt van de gewone dienstingang en werd de ruit stuk gemaakt om het op een inbraak van buitenaf te doen lijken. Een van de daders werkte namelijk bij de afdeling Bevolking op het gemeentehuis.
De hele kaartenverzameling van het bevolkingsregister werd in jutezakken overgepakt (waarvan de volgende morgen nog enkele kaarten werden gevonden), en weggevoerd naar het voormalige veerhuis De Wolfswaard aan de Rijn. Hier werden de zakken in een kippenhok verstopt door toedoen van de dames Krijthe en later in een plas gegooid, waar alle kaarten geheel zijn vergaan. De volgende morgen werd een uitgebreid onderzoek ingesteld door de Wageningse politie. De leiding daarvan was in ‘vertrouwde’ handen. Van alle ambtenaren ter secretarie werden voorwerpen ingenomen om door politiehonden aan te laten ruiken. Het resultaat was nihil.
De Duitsers hebben hierna een twintigtal studenten en de gemeentesecretaris opgehaald. De secretaris kwam er met een ernstige waarschuwing vanaf. De studenten werden overgebracht naar een strafkamp in Amersfoort en later in Vught. Een student, Gerardus Antonius Beerling, is in Vught op 12 februari 1943 omgekomen. De andere studenten kwamen na een half jaar terug.
Oprichting
De oprichting was een initiatief van de heer Van Diest.
Onthulling
Het monument is onthuld op 5 januari 1998.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De plaquettes zijn bevestigd op de gevel van het stadhuis en binnenin het stadhuis aan de Markt in Wageningen.
Bronnen
- De Gelderlander van 29 april 2008;
- www.wageningen1940-1945.nl
