Het monument
Vorm en materiaal
De plaquette in het gemeentehuis in Delfzijl is uitgevoerd in brons en bevat een reliëf. Op de voorgrond is in het water een inktvis met hakenkruis te zien, die probeert de kade op de kruipen. Op de kade ontdoen gevangenen zich van hun boeien. In een rij lopen zij naar de stadspoort van Delfzijl, die op de achtergrond is weergegeven.
Tekst
De tekst op de gedenkplaat luidt:
‘DELFZIJL
16 APRIL 1945
AAN SLAVERNIJ EN DOOD ONTKOMEN
HEBT GIJ ONS LIEFD’RIJK OPGENOMEN
BESPEURDEN AAN UW DOLLARDSTRAND
DE ADEM VAN ’T BEVRIJDE LAND
AANGEBODEN DOOR DE OVERLEVENDEN
VAN HET CONCENTRATIEKAMP
“SCHWARTZER WEG” WILHELMSHAFEN.’
Symboliek
In een brief (d.d. maart 1948) heeft het oprichtingscomité de symboliek van de afbeelding op de plaat als volgt omschreven: ‘Het Duitse oorlogsmonster, bedwongen en gekneveld, wordt weergegeven door een poliep met vele vangarmen, terwijl in de verte de zon der vrijheid voor ons opgaat boven de stadspoort van Delfzijl, de plaats, waar we onze eigen vaderlandse bodem weer mochten betreden en waar we aan het Dollardstrand de adem speurden van ons bevrijde Vaderland.’
De geschiedenis
De plaquette in het gemeentehuis in Delfzijl is en geschenk van oud-gevangenen van het Duitse concentratiekamp Wilhelmshafen aan de gemeente Delfzijl uit dankbaarheid voor de hartelijke ontvangst die zij na hun gevangenschap kregen van de inwoners. Op 16 april 1945 keerden zij via Delfzijl (het Dollardstrand) weer terug naar huis.
Oprichting
De oprichting van het gedenkteken was een initiatief van het Comité van
ex-gevangenen van het concentratiekamp ‘Schwartzer Weg’ te
Wilhelmshafen. De kosten van de gedenkplaat bedroegen hfl. 800,-.
Onthulling
Het monument is onthuld op 16 april 1948 door burgemeester Julsingha.
Voor de onthulling memoreerde de heer Kleine Staarman de dag waarop hij samen met zijn mede-gevangenen in Nederland terugkeerde: ‘Gij allen herinnert U nog onze aankomst hier in Delzijl 3 jaren terug. […] We zijn nu wederom tezamen gekomen, thans om de gehele bevolking van Delfzijl te huldigen voor de loyale ontvangst bij onze terugkeer in het Vaderland. Met tranen in de ogen hebt gij ons langs de weg zien trekken, met medelijden en jubelende toejuichingen. Het geluk der aanstaande bevrijding begon zich reeds op aller gezichten af te tekenen, begon te leven in aller harten. Nog werden zij, die met brood en lafenis kwamen aandragen, door de Duitse soldaten teruggehouden. Wat was dat een spontane en echt gemeende ontvangst. Delfzijl, zelf uitgeschud en uitgeplunderd, brak zijn karig toegemeten brood en schonk het aan ons weg. […] Getreden werd er, zeker, maar ook de hulp bleef niet uit. Waar de nood het hoogste was, was ook de redding nabij. Hier in deze plaats hebben wij immers onze eerste goede behandeling gekregen, die we zeer lange tijd hadden gemist.’
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De gedenkplaat hangt bovenaan de trap in het gemeentehuis van Delfzijl, gelegen aan het Johan van den Kornputplein.
Openingstijden:
– ma t/m vrij 08.30-16.00 uur
– vrijdagavond 18.00-19.30 uur
Bronnen
- Gemeente Delfzijl;
- Gedenkboekje: De massale huldiging te Delfzijl op Vrijdag 16 April 1948 van G.J. Brunnink (april 1948).
