Herdachte groepen: Militairen in dienst van het Ned. Kon. na 1945, Geallieerde militairen, Militairen in dienst van het Ned. Kon. 1940-1945, Burgerslachtoffers
Ontwerper: Ir. Jos Bedaux (kapel), Luc van Hoek (beeld), Leo Baümler (gedenksteen uit 1953), Smid van der Loo
Onthulling: 1946
Adopteer dit monument.
Dit monument is in schooljaar 2020-2021 geadopteerd door kindcentrum de Mortel.
Vorm en materiaal
De Mariakapel te Udenhout (gemeente Tilburg) is een uit bakstenen opgetrokken huisje met een torentje. Naast de kapel staat een put. De kapel kent diverse onderdelen:
Bij de Mariakapel is een informatiebord geplaatst.
Tekst
De tekst op de gedenksteen luidt:
'IN MEMORIAM
1940
SOLD. F.M. V.D. PAS
1944
A.C. DEKKERS, M.J. V. LEIJDEN
W.G. V.D. VOORT, J.B. LANSLOTS
F. V.D. LANGENBERG, J.A. KORTHOUT
1945
J.C. VAN ZON, J.A. V. TILBORG
L.A.J. VERZIJDEN, SGT. J. PATERS
1946
A. DE WIT
1947
SOLD. C.J. MAAS, SOLD. J. PAAIJMANS.'
De twee houten plaquettes bevatten de namen van geallieerde soldaten die zijn die zijn gesneuveld bij de bevrijding van Udenhout, maar ook de slachtoffers van twee vliegtuigcrashes op respectievelijk 17 juni 1944 en 18 september 1944.
De tekst op de linkerplaat luidt:
'GEVALLEN VOOR ONZE BEVRIJDING
1940-1944
J.M. MC. PHERSON CAN. 17-6-'44
E. GUINAN CAN. 17-6-'44
A.G. FAIRLESS CAN. 17-6-'44
H.G. ROBINSON CAN. 17-6-'44
G.D. MASSICOTE CAN. 17-6-'44
D.C. MC. PHERSON CAN. 17-6-'44
M.I.L. JONES ENG. 20-10-'44
R.F. BLACKMORE ENG. 28-10-'44
W.J. CURTIS ENG. 28-10-'44
UDENHOUT 4-5-'85.'
De tekst op de rechterplaat luidt:
'491 ST BOMBARDEMENT GROUP (H)
UDENHOUT
18 SEPTEMBER 1944
†
CAPT. HUNTER, JAMES K.
CAPT. MITCHEL, ANTHONY B.
1 LT. PARKER, HARRY B.
1 LT. GRANAT, JOHN R.
1 LT. BYRNE, WILLIAM H.
1 SGT HUTSON, CECIL E.
1 SGT MONTALBANO, BART J.
1 SGT EVERS, JAMES L.
PTC PARRISH, GEORGE E.
U.S.A.
"POSTREMUM ET OPTIMUM".'
De tekst op het informatiebord luidt:
'MARIAKAPEL
DEZE KAPEL DATEERT VAN 1946, GETUIGE DE GEDENKSTEEN IN DE LINKERMUUR. ZE IS ONTWORPEN DOOR DE GOIRLESE ARCHITECT JOS BEDAUX EN WERD BEKOSTIGD DOOR DE UDENHOUTERS. DE KAPEL WERD, MEDE OP INITIATIEF VAN DE BURGEMEESTER, GEBOUWD UIT DANKBAARHEID OMDAT UDENHOUT HET ER IN DE OORLOGSJAREN REDELIJK GOED VANAF HEEFT GEBRACHT. IN DE KAPEL HERINNERT EEN GEDENKPLAAT AAN DE IN DE OORLOG GEVALLEN UDENHOUTERS. DE SCHILDERING ROND HET MARIABEELD IS AANGEBRACHT IN HET MARIAJAAR 1954 EN VERBEELDT ASPECTEN UIT HET LEVEN VAN DE UDENHOUTSE BEVOLKING.'
Wijzigingen
De kapel dateert uit 1946. De gedenksteen is in 1948 in de kapel geplaatst. Deze steen is in 1953 vervangen door een gedenksteen die is gemaakt door de beeldhouwer Leo Baümler. In latere jaren is de kapel verfraaid door de bouw van een put, met een boog voor de putrand, die door Smid van der Loo is gemaakt.
In het Mariajaar 1954 kwam Jac Verheijen uit Echt een muurschildering aanbrengen. De linker houten plaquette is in 1985 geplaatst, de rechter in 1996.
Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
---|---|---|---|
Fairless | Alan Gilmore | 01-01-1970 | 01-01-1970 |
Weet u of er op dit monument een naam voorkomt die ook bij de Oorlogsgravenstichting bekend is? Ga dan naar de website van de Oorlogsgravenstichting, zoek de persoon in de database en koppel dit monument aan deze persoon. U moet hiervoor wel een account aanmaken bij de Oorlogsgravenstichting. Na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
De Mariakapel te Udenhout (gemeente Tilburg) is opgericht uit dankbaarheid voor het feit dat Udenhout redelijk ongeschonden door de oorlog is gekomen.
Tevens herinnert de kapel aan vijftien medeburgers die in de Tweede Wereldoorlog of tijdens de politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië door oorlogshandelingen zijn omgekomen. Met de twee houten plaquettes worden geallieerde militairen herdacht die bij de bevrijding van Udenhout en Biezenmortel zijn omgekomen.
De namen van de vijftien inwoners uit Udenhout luiden (waarvan twee militairen):
Piet van Riel (36) verhuisde naar Eindhoven en zat daar in het verzet. De dag na de bevrijding van deze stad sneuvelde Piet tijdens de strijd tegen de Duitsers, die zich verborgen hielden in de Leenderbossen bij Valkenswaard. In 2019 zijn ook de namen van 8 andere slachtoffers op twee gedenkborden gezet. Op het linker bord staan de namen van 4 joden, die hier gewoond hebben of ondergedoken hebben gezeten en omkwamen in een vernietigingskamp. Dit waren in 1942; Artur Köstenmann, in 1943; Jacob Haimann, Amelie Haimann-Goldschmidtt en in 1944 Leo Hartogs. Op het rechterbord: Johannes Merkx, die ondergedoken was, opgepakt werd en in 1945 overleed in kamp Neuengamme.Adrianus van Kuijk, die te werk was gesteld in Duitsland, ziek terug kwam en in 1945 overleed. Bertje Heessels, die in 1945 verdronk in een V1-krater. In 1947 overleed Antoon Hamers aan een longaandoening, veroorzaakt door een ontploft projectiel tijdens de oorlog.
De plaquette uit 1985 herinnert aan drie Britse militairen van het bevrijdingsleger 'Desert rats' en aan zes bemanningsleden van een viermotorige Engelse bommenwerper die op 17 juni 1944 rond 1.30 uur is neergestort in Biezenmortel. Het toestel was neergehaald door een Duits jachtvliegtuig. De bemanning van het vliegtuig bestond uit zes Canadezen en de Engelse vlieger Laurie Ellis. Ellis overleefde de noodlanding en werd zwaar gewond in het korenveld teruggevonden. De zes Canadese militairen zijn begraven op het kerkhof in Biezenmortel, nabij het graf van Frans van de Pas. De Britse militairen liggen begraven op het kerkhof van Udenhout.
De namen van de drie Britse militairen luiden:
De namen van de zes Canadese bemanningsleden luiden:
De plaquette uit 1996 herinnert aan de negen Amerikaanse bemanningsleden van de B-24 Liberator bommenwerper, die op 18 september 1944 sneuvelden toen het toestel nabij Udenhout is neergestort nadat het boven Oisterwijk was aangeschoten. De Liberator maakte deel uit van de 491ste Bomber Group van de 8ste Amerikaanse Luchtmacht en nam deel aan operatie 'Market Garden'. Het toestel was op de terugweg van een bevoorradingsvlucht naar Son toen het werd aangeschoten. Slecht één bemanningslid, staartschutter sergeant Frank di Palma, heeft de crash overleefd. De negen Amerikanen werden op 23 september 1944 begraven op het kerkhof van Biezenmortel. Na de bevrijding werden de lichamen overgebracht in juni 1945 naar de Amerikaanse Militaire Erebegraafplaats in Margraten.
De namen van de negen Amerikaanse bemanningsleden luiden:
Oprichting
Vlak na de bevrijding nam Jan Meuwese (waarnemend burgemeester van Udenhout) het initiatief tot de bouw van de Mariakapel. Het comité dat werd opgericht, slaagde erin om op allerlei manieren geld in te zamelen. Op 4 mei 1946 is de eerste steen gelegd door burgemeester Meuwese. Een jaar later was de kapel klaar.
Onthulling
In 1946 werd de eerste steen voor de kapel gelegd. Tijdens de dodenherdenking in 1948 werd de gedenksteen onthuld, waarop de Udenhoutse oorlogsslachtoffers staan vermeld. De houten plaquette werden in respectievelijk 1985 en 1996 geplaatst. De laatste plaquette is onthuld op 18 september 1996 door de broer van de omgekomen 1ste piloot kapitein James K. Hunter.
Locatie
De Mariakapel, ofwel Mariakapelletje, is geplaatst aan de Schoorstraat te Udenhout (gemeente Tilburg). Deze weg leidt naar de Drunense Duinen.
Bronnen
Voor meer informatie