Het monument
Vorm en materiaal
Het bevrijdingsmonument in Uddel (gemeente Apeldoorn) is een natuurstenen gedenksteen met aan weerszijden een stenen zitbank. De gedenksteen is 1 meter 30 hoog, 2 meter 50 breed en 30 centimeter diep. De zitbanken zijn circa 1 meter 30 breed. Op de gedenksteen is het wapen van de Nederlandse leeuw aangebracht.
Tekst
De tekst op de gedenksteen luidt:
‘1940 OORLOGSJAREN 1945
1945 50 JAAR BEVRIJDING 1995
ONZE VRIJHEID
“KOSTBARE GAVE EN BLIJVENDE OPGAVE”.’
Symboliek
De stenen banken die deel uit maken van dit drie ton wegende gedenkteken nodigen uit om plaats te nemen voor een moment van bezinning.
De geschiedenis
Het bevrijdingsmonument in Uddel (gemeente Apeldoorn) herinnert de inwoners aan de Tweede Wereldoorlog en aan het herwinnen van vrede en vrijheid.
Tijdens de bezettingsjaren werd er in Uddel een aanzienlijk aantal Duitse soldaten ingekwartierd. Veel inwoners werden tewerkgesteld in kamp Nieuw-Milligen, waar de paarden van het Duitse leger waren ondergebracht. Bij houtskoolbranderij Beekman werd gas en houtskool geproduceerd. Deze producten konden, als vervangingsproduct voor benzine, in speciale generatoren voor personenauto’s en vrachtauto’s worden gebruikt. Deze energiebron werd al snel door de Duitse Wehrmacht ontdekt en door de toenemende schaarste aan benzine steeds meer benut. Bij de distributie van deze alternatieve benzine werden vele Uddelse mannen ingeschakeld, die daarmee vrijgesteld waren van gedwongen arbeid elders.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er twee inwoners van Uddel om het leven gekomen. Eén daarvan viel bij het neerstorten van twee Amerikaanse bommenwerpers op 29 april 1944. De bemanning van de bommenwerpers had zich per parachute in veiligheid gebracht. Een van de vliegtuigen kwam neer op een roggeveld aan de Meervelderweg, het andere stortte neer op een huis aan de Elspeterweg 48. Hierbij kwam een 19-jarig meisje om het leven.
Na de bevrijding van Apeldoorn op 17 april 1945 trokken de Canadese troepen al snel door richting de Grebbelinie. Ze trokken langs Nieuw-Milligen, waar ze slag leverden met Duitse parachutisten. Het merendeel van de Duitse militairen was echter enkele dagen tevoren vertrokken, uit angst om afgesneden te worden door de Canadese en Engelse troepen. Een vuurgevecht met de achterblijvers kostte enkele soldaten aan weerszijden het leven, waarna de Canadezen langs het Uddelermeer het dorp binnentrokken.
Oprichting
De behoefte aan een monument werd in Uddel lange tijd niet zo gevoeld. Toch bleef de discussie erover gaande, zeker in de lustrumjaren van de bevrijding. Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de bevrijding heeft het bestuur van de Oranjevereniging Uddel het initiatief genomen om een bevrijdingsmonument aan het dorp te schenken.
Onthulling
Op 4 mei 1995 werd het monument onthuld door de wethouder van kunst en cultuur in Apeldoorn, de heer C. Bolhuis.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Bronnen
- De heer Jelle Reitsma;
- Apeldoorn ’40-’45 het verhaal achter de Apeldoornse oorlogsmonumenten van Jan Heerze en Jelle Reitsma. (Apeldoorn, 2006).
