Herdachte groepen: Militairen in dienst van het Ned. Kon. 1940-1945
Onthulling: 15 mei 1947
Adopteer dit monument.

Het monument

Vorm en materiaal
Het monument voor Toon van der Doelen in Berlicum (gemeente Sint-Michielsgestel) is een wit natuurstenen reliëf van een knielende soldaat en een engel die beschermend de linkerhand op de schouder van de gevallen strijder legt. Op de plaat is ook een lauwertak afgebeeld.

Tekst
De tekst op de gedenksteen luidt:

'IN PARADISUM
DEDUCANT TE ANGEU
IN MEMORIAM
ANTONIUS - JOSEPHUS
VAN - DER - DOELEN
GEB. BERLICUM 14 MAART 1905
GESNEUVELD GREBBEBERG
PINKSTEREN 1940.'

Symboliek
De lauwertak is een eerbetoon aan de gesneuvelde soldaat.

Wijzigingen
Het gedenkteken heeft voorheen een plaats gehad in de Mariakapel en het gemeentehuis.

De geschiedenis

Het monument voor Toon van der Doelen in Berlicum (gemeente Sint-Michielsgestel) is opgericht ter nagedachtenis aan deze Nederlandse soldaat die 13 of 14 mei 1940 in de strijd tegen de bezetter op de Grebbeberg is gesneuveld.

De Grebbeberg was een essentiële locatie voor de verdediging van Nederland en maakte deel uit van de Valleistelling, die ook wel de Grebbelinie werd genoemd. Om de linie te versterken werden stukken land voor de stelling onder water gezet. Dit was echter niet mogelijk bij de strook tussen Wageningen en de Grebbeberg. Daarom richtte de Duitse aanval zich met name op deze zwakke plek in de verdedigingslinie. In de nacht van 10 op 11 mei werd met een artilleriebeschieting de aanval op de voorposten aan de voet van de Grebbeberg geopend.

Ondanks de overmacht van het Duitse leger hielden de Nederlandse militairen de strijd vier dagen vol. Na de capitulatie werden de Nederlandse en Duitse slachtoffers op de plaats van het strijdtoneel begraven. Hierdoor werd de Grebbeberg de eerste oorlogsbegraafplaats van Nederland. Op 28 mei 1940 werd een 'voorlopige lijst van de gesneuvelden, die ter aarde besteld zijn op de Grebbeberg' opgemaakt. In dit eerste grafregister staan de namen van 388 Nederlandse militairen. Op het ereveld liggen meer dan 400 Nederlandse militairen begraven die in mei 1940 sneuvelden in de strijd om het zuidelijkste gedeelte van de Grebbelinie.

Onthulling
Het monument is onthuld op 15 mei 1947.

Locatie
Het monument is aangebracht in het portaal van de Sint-Petruskerk te Berlicum (gemeente Sint-Michielsgestel).

Bronnen

• De website van Heemkundekring 'De Plaets': www.deplaets.nl
  
• Een monumentaal oorlogsverhaal - De Meierij tussen 1939 en 1945 in ruim 100 gedenktekens van Frans van Gaal, Jacques van Eekelen en Ruud Vermeer ('s-Hertogenbosch, Adr. Heinen Uitgevers, 2003). ISBN 90 7070 6539.