Herdachte groepen: Vervolgden Nederland
Ontwerper: W. Voorink (zuil), Steenhouwerij Koster (gedenkstenen)
Onthulling: 5 mei 1950
Adopteer dit monument.

Het monument

Vorm en materiaal
Het 'Joods monument' in Winterswijk is een gedenkzuil, bekroond met een davidster. Naast de zuil staat een gedenksteen van natuursteen. De zuil is 4 meter hoog.

Tekst
De tekst op de gedenksteen luidt:

'RACHEL WEENT OM HARE KINDEREN,
ZIJ WEIGERT ELKE TROOST OM HARE KINDEREN
WANT ZIJ ZIJN NIET MEER
(JEREMIA 31:14).
TER HERINNERING AAN ALLEN
DIE IN DE JAREN 5701-5705 (1941-1945)
UIT DEZE JOODSE GEMEENTE
ZIJN WEGGEVOERD
EN OM HET LEVEN GEBRACHT.'

Deze tekst is ook in het Hebreeuws aangebracht.

Wijziging
In 2001 werd het gedenkteken uitgebreid met zeven gedenkstenen van natuursteen, waarop de namen van alle joodse oorlogsslachtoffers uit Winterswijk staan gegraveerd. De gedenkstenen zijn 1 meter 50 hoog en 1 meter breed.

De geschiedenis

Het 'Joods monument' in Winterswijk is opgericht ter nagedachtenis aan de 324 joodse medeburgers die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter zijn weggevoerd naar concentratiekampen en daar zijn omgebracht. Met dit gedenkteken wil men voorkomen dat de vermoorde dorpsgenoten in de vergetelheid geraken.

Op 10 mei 1940 werd Winterswijk door de bezetter binnengevallen. Alle politieke partijen in de gemeente werden verboden, met uitzondering van de NSB. Er ontstond een grimmige verhouding tussen de NSB'ers en het verzet. Juist in deze gemeente, waar een groot deel van de bevolking sympathiseerde met de bezetter, is de grondslag gelegd voor de meest omvangrijke verzetsorganisatie van het land: de Landelijke Organisatie voor hulp aan Onderduikers. Door het werk van deze verzetsgroep konden ongeveer 300.000 mensen in Nederland zich aan de greep van de bezetter onttrekken. Dit kon echter niet voorkomen dat aan het einde van de oorlog de joodse burgers werden weggehaald en op transport gesteld naar de vernietigingskampen.

Oprichting
Na de bevrijding nam de joodse gemeenschap het initiatief om op de Joodse begraafplaats aan de Misterweg een monument op te richten ter nagedachtenis aan de joodse oorlogsslachtoffers.

Onthulling
De zuil is onthuld op 5 mei 1950 door rabbijn J. Tal en de Joodse Gemeente. De gedenkstenen zijn onthuld op 1 april 2001.

Locatie
Het monument is geplaatst op de Joodse begraafplaats, gelegen aan de Misterweg te Winterswijk.

Bronnen

• De gemeente Winterswijk;
• De vereniging 'Het Museum' te Winterswijk;
• Bezienswaardigheden in Winterswijk van Willem Peletier en Wim Schepers (Gemeente Winterswijk, Stafbureau Voorlichting, 1995 );
• In het voorbijgaan - kleine monumenten in Winterswijk van Willem Peletier en Henk Heinen (Winterswijk, 2002).