Het monument
Vorm en materiaal
Het ‘Wellington-monument’ in Klarenbeek (gemeente Apeldoorn) bestaat uit onderdelen van een motor met twee beschadigde propellerbladen, geplaatst op een gemetseld voetstuk met plaquette. Het geheel is geplaatst in een grindbed.
Tekst
De tekst op de plaquette luidt:
‘TER NAGEDACHTENIS AAN
5 VLIEGERS VAN DE ROYAL
AIR FORCE DIE IN DE NACHT
VAN 30 OP 31 MEI 1942 OP
DEZE PLAATS NEERSTORTTEN
MET HUN WELLINGTON Mk.1
BOMMENWERPER EN HET
LEVEN DAARBIJ VERLOREN.
Pilot Off. DAVID M. JOHNSON
Flight Lt. HECTOR A.C. BATTEN
Warrant Off. OLDRICH JAMBOR
Flight Sgt. JOSIAH R. CONNOR
Flight Sgt. JOHN M. Mc LEAN.’
Symboliek
De ontwerpers, de gebroeders Driessen, willen met het monument bereiken dat de bevolking van Klarenbeek zich realiseert dat tijdens de Tweede Wereldoorlog ‘vele mensen hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid’.
Wijziging
Oorspronkelijk bevond het monument zich in de voortuin van een hoekhuis aan de Hessen Allee. De huizen aan de Hessen Allee, eigendom van woonstichting Beter Wonen, werden in 2010/2011 gesloopt en vervangen door nieuwbouw. De woningstichting Sprengenland Wonen (de naam van de nieuwe woningstichting na een fusie tussen Beter Wonen en Woningstichting Eerbeek) heeft na de nieuwbouw gezorgd voor het herplaatsen van het monument op de oorspronkelijke plek. De oorspronkelijke koperen plaquette is vervangen door een kunststof exemplaar. De originele plaquette is geschonken aan dhr. Driessen. Op voorstel van een van de bewoners van het nieuwe wooncomplex is het complex heel toepasselijk ‘de Propeller’ gedoopt. Zo wordt het verhaal achter dit monument levend gehouden. Klarenbeeks Belang, de dorpsraad van Klarenbeek, wordt de nieuwe eigenaar van het monument en zal het monument beheren.
De geschiedenis
Het ‘Wellington-monument’ in Klarenbeek (gemeente Apeldoorn) is opgericht ter nagedachtenis aan de vijf geallieerde vliegers die in de nacht van 30 op 31 mei 1942 zijn omgekomen toen hun Wellington MK 1 bommenwerper op deze plaats is neergestort.
De namen van de vijf slachtoffers luiden:
Hector A.C. Batten, Josiah R. Connor, Oldrich Jambor, David M. Johnson en John M. McLean.
In de nacht van 30 op 31 mei 1942 voerden de geallieerden een aanval op Keulen uit. 1047 vliegtuigen namen deel aan dit offensief en de schade was enorm. Van de 44 bommenwerpers die niet in Engeland terugkeerden, zijn er 19 in Nederland verongelukt. Een van deze vliegtuigen was de Wellington MK 1 van Pilot Officer David Johnson, die in een weiland nabij de Hessen Allee in Klarenbeek is neergestort.
De Wellington van David Johnson steeg op zaterdag 30 mei 1942 om 23.06 uur op van de basis Feltwell. Zijn tweede piloot was Oldrich Jambor, een Tsjech, die naar Engeland was ontkomen en dienst had genomen bij de RAF. Marconist was de 22-jarige sergeant Josiah Connor, navigator-bommenrichter luitenant Hector A. Batten. De wapens in de neuskoepel werden bediend door sergeant John McLean en de staartschutter was sergeant Waddington-Allright.
Nadat zij met succes hun opdracht hadden voltooid, vloog het toestel van Johnson op de terugweg een precies tegenovergestelde koers dan hen was opgedragen (noord in plaats van zuid). Wellicht was er sprake van een kompasstoring of een foutieve aflezing van het kompas. Na een tijd de verkeerde noordelijke route te hebben gevlogen, kwam de Wellington terecht boven Gelderland, waar het relatief rustig was.
Eerste Luitenant Helmut Woltersdorf van de Duitse nachtjager Messerschmidt 110 werd vanaf de vliegbasis Twente attent gemaakt op de Wellington. Woltersdorf zette een aanval in en vuurde met vier boordkanonnen op het geallieerde toestel. De kogels sloegen volgens ooggetuigen in de bakboordmotor en in de brandstoftanks. Het vliegtuig kwam brandend omlaag en sloeg langs de Hessen Allee, enkele meters van het woonhuis van de familie Driessen, te pletter.
Sergeant Waddington is het enige bemanningslid dat zich heeft kunnen redden door tijdig met een parachute uit het toestel te springen. Hij werd krijgsgevangen gemaakt. Duitse militairen brachten hem zondagmorgen vroeg naar het wrak van de Wellington. Hij vertelde dat hij na de aanval van de Messerschmidt in zijn koptelefoon de anderen had horen schreeuwen dat de noodluiken niet open wilden gaan. De vijf omgekomen bemanningsleden zijn op de Heidehof in de gemeente Apeldoorn begraven.
Oprichting
In september 1981 werden bij het ‘diepploegen’ aan de Til resten van het vliegtuig gevonden. Het ging om een propeller en enkele cilinders van de motor, die in gave staat waren. De gebroeders Driessen maakten daarmee een soort gedenkteken ter nagedachtenis aan de vijf gesneuvelde jonge vliegers. De gebroeders Driessen hadden als kind de crash van de Wellington meegemaakt en altijd grote interesse in het voorval behouden.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1981. Na de herinrichting van de omgeving is het monument opnieuwd onthuld op 7 juni 2012 door dhr. B. Driessen en dhr. D. de Man.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het oorlogsmonument bevindt zich op de hoek van de Hessen Allee en de Til in Klarenbeek (gemeente Apeldoorn).
Bronnen
- De heer Jelle Reitsma;
- Apeldoorn ’40-’45, het verhaal achter de Apeldoornse oorlogsmonumenten van Jan Heerze en Jelle Reitsma (Apeldoorn, 2006);
- Apeldoorn Monumenten van L.P. van Oppen e.a. (Apeldoorn, 1990);
- De Stentor, 27 augutus 2010.
