Het monument
Vorm en materiaal
Het monument aan de Tempelierstraat in Huissen (gemeente Lingewaard) is een gevelsteen met in reliëf een afbeelding van Diogenes met de lamp en een tekst. Op de achtergrond is (waarschijnlijk) de Gelderse gevel aan de Langestraat zichtbaar. Rechtsboven vliegt de adelaar met een gebroken hakenkruis in de klauwen.
Tekst
De tekst op de gevelsteen luidt:
‘JULI 1948’.
De gevelsteen is gesigneerd met AmHa (Ambacht Haalderen) en PK (Peter Paulus Kurstjens).
Symboliek
Diogenes was een Griekse filosoof die op een dag met een lamp in een stad op zoek was naar oprechte mensen. De reden dat Diogenes op deze gevelsteen is afgebeeld is onduidelijk, maar het kan betrekking hebben op de periode van wederopbouw. De adelaar met gebroken hakenkruis verwijst naar de ondergang van de bezetter en naar de bevrijding.
De geschiedenis
Het monument aan de Tempelierstraat herinnert de inwoners van Huissen (gemeente Lingewaard) aan
de wederopbouwperiode die volgde op de schade die de oorlog in Huissen had veroorzaakt.
Ook Huissen ontkwam niet ongehavend uit de Tweede Wereldoorlog. Na de bevrijding werden plannen gemaakt voor de wederopbouw. Eén van de ingediende en goedgekeurde vergunningen was voor ‘Herbouw door oorlogsgeweld vernielde winkelhuis van mej. A.S. Elisen Markt Huissen’. Het was een vergunning voor een sigarenwinkel. Op de bouwtekening stond ook al de plaats van een gevelsteen aan de Tempelierstraat aangegeven. De eerste steen van de herbouw is op 5 mei 1948 door Aleida Sophia Elisen gelegd.
De datum op de gevelsteen luidt juli 1948. Deze maand in dat jaar heeft een bijzondere betekenis, aangezien Huissen in juli 1348 stadsrechten kreeg. In de bijbehorende feestmaand was er ook een tentoonstelling over Oud- en Nieuw Huissen, waarin ook optimistisch vooruit gekeken werd. De gemeente liet bijvoorbeeld voor het eerst de plannen voor de wederopbouw zien tijdens een tentoonstelling. Vandaar dat wordt vermoed dat de gevelsteen ter ere van de wederopbouw is gemaakt. De echte feestelijkheden begonnen in de tweede week van juli. De precieze datum van de onthulling van de gevelsteen is niet bekend, maar zeer waarschijnlijk is dat in de feestweek gebeurd.
Een andere link met de wederopbouwperiode is de maker van de steen, Peter Paulus Kurstjens (1923-2011). Hij kwam in 1947 als instructeur bij het pas opgerichte Ambacht Haalderen. Dit was een scholingsproject voor jongeren van 15 tot 20 jaar die als gevolg van de Tweede Wereldoorlog geen beroepsopleiding hadden kunnen volgen. Het Ambacht maakte vooral gebruiksartikelen, maar werkte ook op bestelling. De gevelsteen was één van de eerste artistieke opdrachten.
In eerste instantie was onduidelijk wie of wat op de gevelsteen stond afgebeeld. In 2010 wist Peter Paulus Kurstjens te vermelden dat het geen vluchtelingen waren, maar dat op de geveksteen Diogenes met de lamp stond afgebeeld.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Bronnen
- Gemeente Lingewaard;
- Tempelierstraat 1: het monument van Huissens Wederopbouw door Derk Jan Prins in Mededelingen Historische Kring Huissen, jaargang 35, 2010, nummer 2;
- Nogmaals Tempelierstraat 1 Of: ‘Diogenes met de lamp’ door Derk Jan Prins in Mededelingen Historische Kring Huissen, jaargang 35, 2010, nummer 3.
