Het monument
Vorm en materiaal
Het voor Poolse bemanningsleden in Oudemirdum (gemeente De Fryske Marren) bestaat uit twee verwrongen vliegtuigpropellerbladen, in een V-vorm op een roestvrij-stalen sokkel. Het gedenkteken is omringd door een stalen damwandprofiel en kaal zand.
Symboliek
Het wrak van de Vickers Wellington is geborgen uit het IJsselmeer, door ter plaatse in het water een vierkant van 900m2 af te zetten met damwand en zo het IJsselmeer binnen dit vierkant droog te leggen. Vanuit die droge bergingsplaats zijn de restanten van het vliegtuig en bemanning geborgen, waarna de bergingsplaats weer aan het IJsselmeer teruggegeven is. Het vierkante raamwerk van damwand profiel rondom het centrale stuk symboliseert deze drooglegging. Het centrale stuk bestaat uit een stalen kolom, waarop twee van de geborgen verwrongen propellerbladen gemonteerd zijn in een V-vorm. Dit is een internationaal symbool van de overwinning ‘Victory’. Gelijktijdig biedt de V ook zicht op de bergingsplaats van het vliegtuig (inmiddels weer onder het IJsselmeer verdwenen).
De geschiedenis
Het monument voor Poolse bemanningsleden te Oudemirdum (gemeente De Fryske Marren) is opgericht ter nagedachtenis aan de bemanning van de Engelse bommenwerper met Poolse bemanning Vickers Wellington Mark IC van het 305 Poolse RAF Squadron met kenmerk R1322. Dit vliegtuig werd in de nacht van 8 op 9 mei 1941 neergeschoten door een Duitse Messerschmitt 110 terwijl het onderweg was naar Bremen in Noord-Duitsland. Het vliegtuig is van grote hoogte in het IJsselmeer neergekomen, uit elkaar geslagen door de klap en ter plekke gezonken. De voltallige bemanning is hierbij omgekomen.
Vier lichamen zijn destijds geborgen, waarvan drie geïdentificeerd konden worden en zijn begraven. Het 4e lichaam is als onbekende soldaat begraven.Tijdens de berging zijn menselijke restanten en persoonlijke bezittingen gevonden, die na bestudering en vergelijking (door de Bergings- en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht) hebben geleid tot positieve identificatie van de twee vermiste bemanningsleden én het positief identificeren van het onbekende bemanningslid. Hiermee is de hele bemanning geïdentificeerd en teruggevonden, evenals een 100% bevestiging van het feit dat dit de Vickers Wellington Mark IC van het 305 Poolse RAF Squadron met kenmerk R1322 is geweest.
De namen van slachtoffers luiden:
Sergeant Jan Piotr Dorman (piloot), Sergeant Zdzislaw Gwozdz (co-piloot), Lance Corporal Ludwik Karcz (boordschutter), Sergeant Stanislaw Pisarski (boordschutter), Sergeant Henryk Franciszek Sikorski (marconist), Flying Officer Maciej Wojciech Socharski (navigator).
Oprichting
De aanleiding om het monument op te richten was de berging en identificatie van zowel het toestel als twee bemanningsleden in het IJsselmeer en de behoefte vanuit de gemeenschap de gevallen bemanningsleden te eren. Aan het eind van de berging is er als eerbetoon een flyby gedaan met een Avro Lancaster door het RAF Bomber Command in samenwerking met Battle of Britain Memorial Flight (BBMF), als speciaal eerbetoon en bijzondere waardering voor deze uitzonderlijke berging. Alle betrokken partijen, t.w. Leemans Speciaalwerken, Koninklijke Landmacht en Luchtmacht, Explosieve Opruimingsdienst Defensie, Gemeente De Fryske Marren, recreatieterrein De Hege Gerzen en het Zeekadetkorps Lemmer, waren van mening dat een permanent eerbetoon aan vliegtuig en bemanning hier op zijn plaats waren en hebben gezamenlijk dit monument tot stand gebracht.
Onthulling
Het gedenkteken voor de bemanning van de Poolse bommenwerper Vickers Wellington R1322 werd onthuld op 2 mei 2017 door Burgemeester Fred Veenstra van De Fryske Marren, een vertegenwoordiger van de Poolse militaire attaché en het Zeekadetkorps Lemmer, in het bijzijn van alle betrokkenen van de berging, een Poolse delegatie en veel Nederlandse en Poolse media.
Jaarlijks vindt op 9 mei, de datum van het neerstorten van de R1322, een herdenking plaats bij dit monument. Het Zeekadetkorps Lemmer zal het monument onderhouden.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Aan de wal van het IJsselmeer op het recreatieterrein ‘De Hege Gerzen’ te Oudemirdum (gemeente De Fryske Marren), 5 kilometer van de bergingsplaats in het IJsselmeer.
Bron
Dhr. Eric Verschut, secretaris Zeekadetkorps Lemmer.
