Woerden, ‘Monument voor Woerdense Oorlogsslachtoffers’

Meeuwenlaan, 3443 BA, Woerden (Woerden), Utrecht, Nederland

Herdachte groepen: Burgerslachtoffers, Vervolgden Nederland, Verzet Nederland, Militairen in dienst van het Ned. Kon. 1940-1945, Militairen in dienst van het Ned. Kon. na 1945

Ontwerper: Ineke Smienk

Onthulling: 5 mei 2005

Soort: Zuil

Woerden, Monument voor Woerdense Oorlogsslachtoffers 2022

Woerden, Monument voor Woerdense Oorlogsslachtoffers (foto: Dennis van Gulik CC BY 3.0)

Woerden, 'Monument voor Woerdense Oorlogsslachtoffers' (foto: www.exto.nl)

Woerden, 'Monument voor Woerdense Oorlogsslachtoffers' (foto: Dhr. N.C. van der Steeg)

Naar overzicht

Het monument

Vorm en materiaal
Het ‘Monument voor Woerdense Oorlogsslachtoffers’ in Woerden (gemeente Woerden) is een roestvrijstalen zuil met bovenin een rechthoek van gebrandschilderd glas. Het monument heeft twee gedenkplaten vervaardigd uit glas. Op de eerste plaat staan de namen van hen die zijn omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op de tweede plaat staan de namen van hen die sinds 5 mei 1945 zijn omgekomen tijdens na-oorlogse uitzendingen en vredesmissies.

Tekst
De tekst op de tweede plaquette luidt:

‘OPDAT WIJ NIET VERGETEN HEDEN

M. GRIFFIOEN
16-11-1921 08-07-1945

J. MAKKINK
03-11-1924 29-07-1945

F. DE WITT
24-01-1925 01-03-1947

J.W. VAN WINSEN
05-12-1926 02-03-1949

H. LAMMERS
08-04-1916 15-03-1949

C. VAN DUUREN
21-08-1928 20-03-1949.’

Symboliek
De gezichten met de geloken ogen op het gebrandschilderd glas-in-lood symboliseren de wanhoop en de gele scherf de hoop.

Wijziging
Op zaterdag 17 september 2005 om 15.00 uur is het tweede paneel met de slachtoffers van na 5 mei 1945 aangevuld met de namen van slachtoffers. Zij kwamen om tijdens de koloniale oorlog in Indonesië in Nederlands Indië. Het gaat om Cornelis (Cor) van Duuren (1928-1949), Maarten Griffioen (1921-1945), Herman Lammers (1916-1949), Jan Makkink (1924 -1945), Jan Willem van Winsen (1926-1949) en Frederik (Frits) de Wit (1925-1947).

De geschiedenis

Het ‘Monument voor Woerdense Oorlogsslachtoffers’ in Woerden (gemeente Woerden) is opgericht ter nagedachtenis aan de medeburgers van de gemeente die tijdens en na de Tweede Wereldoorlog door oorlogshandelingen zijn om het leven zijn gekomen.

De de slachtoffers die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn gevallen luiden:

Wilhelmus Theodorus Besemer

07-09-1923 – 05-01-1945

Tewerk gesteld in Duitsland en overleden in gevangenschap in Magdeburg.

Arie Burggraaf

05-08-1879 – 18-04-1945

Getroffen door verdwaalde kogels tijdens een aanval van Engelse vliegtuigen op een Duitse militaire vrachtauto nabij Woerden.

Faas van Elk

27-08-1912 – 11-05-1940

Dienstplichtig militair (infanterie), gesneuveld in een vuurgevecht met de Duitsers op de aanval bij vliegveld Valkenburg. Postuum onderscheiden met het oorlogsherinneringskruis voor bijzondere krijgsverrichtingen in Nederland mei 1940.

Jan van Elk

26-11-1906 – 27-02-1945

Verzetstrijder en lid van de verzetsgroep Oranje Vrijbuiters. Gearresteerd voor hulp aan Joodse onderduikers. Afgevoerd naar Dachau en daar tengevolge van vlektyfus overleden. Postuum onderscheiden met de Legion of Honor Award of The Chapel of Four Chaplains

Gerrit Jan Feijt

29-05-1907 – 06-03-1945

Gearresteerd voor sabotage en op transport gesteld naar concentratiekamp Bergen-Belsen en aldaar overleden.

Wilhelmina Griffioen-van Arkel

11-09-1900 – 11-09-1944

Op haar verjaardag overleden ten gevolge van een beschieting op de trein tussen Woerden en Gouda.

Melis Heijveld

25-11-1891 – 24-12-1942

Dodelijk getroffen tijdens rangeer werkzaamheden bij een aanval door Engelse vliegtuigen op een locomotief bij station Woerden.

Leendert Gerrit Immerzeel

28-05-1922 – 13-04-1945

Als lid van een plaatselijke verzetsgroep gesneuveld in een vuurgevecht met de Duitsers bij de verdediging van een brug bij Olst.

Cornelis Koene

04-08-1916 – 07-07-1943

Vrijwillig in dienst gegaan bij de KNIL en uitgezonden naar Nederlands-Indie. In Japans gevangenschap overleden te Nantjoeng.

Jan Willem Koene

27-03-1924 – 15-03-1942

Vrijwillig in dienst gegaan bij de KNIL en uitgezonden naar Nederlands-Indie. In Japans gevangenschap overleden te Batavia.

Cornelis Koning

05-11-1920 – 22-10-1943

Tewerk gesteld in Duitsland en overleden bij een bombardement in Kassel.

Lambertus Kroon

07-07-1908 – 14-05-1944

Gearresteerd op verdenking van diefstal van duitse goederen en gevangen gezet in de gevangenis van Siegburg en aldaar overleden.

Bertje Loch

29-10-1929 – 14-04-1941

Dodelijk getroffen bij een aanval door vliegtuigen op het spoor nabij station Haarlem.

Dirk Maas

19-08-1919 – 05-01-1945

Als voormalig marinier tewerk gesteld in Duitsland en overleden bij een bombardement in Cochem.

Cornelis Jan Petrus Oskam

13-02-1923 – 05-04-1945

Tewerk gesteld in Duitsland en overleden in gevangenschap in kamp Alpenrose nabij Leipzig.

Jan Hendrik Pels

18-12-1914 – 10-05-1940

Als dienstplichtig militair gestationeerd nabij Cuijk en daar op de eerste oorlogsdag gesneuveld in de strijd tegen de Duitsers.

Pieter Catharinus Pels

24-01-1923 – 07-04-1945

Tewerk gesteld in Polen en Duitsland en overleden bij een bombardement op een wapenfabriek in Gustrow.

Eduard Leonard van Reenen

03-02-1911 – 28-11-1944

Als journalist actief in verzetswerk en door de SD in een hinderlaag nabij Gouda doodgeschoten.

Johannes Hendrikus Scholten

25-02-1912

10-05-1940

Dienstplichtig militair (infanterie), gesneuveld in een vuurgevecht met de Duitsers op een aanval nabij vliegveld Valkenburg.

Jacob van Staveren

13-05-1911 – 20-04-1945

Tewerk gesteld in Duitsland en overleden bij een bombardement in Brandenburg.

Hermannus Arnoldus Antonius Struik

07-04-1921 – 13-02-1945

Voormalig commandant van de Binnenlandse Strijdkrachten te Benschop en tijdens een razzia in Benschop tijdens een vuurgevecht met de Duitsers gedood.

Hendrik Vennik

24-09-1893 – 05-04-1945

Verzetsstrijder, door verraad gearresteerd en ondergebracht in kamp Neuengamme. Tijdens het overbrengen naar kamp Ravensbruck overleden.

Gerrit Vergeer

25-11-1893 – 21-01-1945

Drukker van illegale bladen, gearresteerd door de Duitsers, tewerk gesteld in Siegburg en aldaar overleden.

Jan Vergeer

19-06-1891 – 14-011945

Drukker van illegale bladen, gearresteerd door de Duitsers, tewerk gesteld in Siegburg en aldaar overleden.

Johannes Willem Vermaak

13-05-1902 – 12-01-1943

Vrijwillig in dienst gegaan bij de KNIL en uitgezonden naar Nederlands-Indie, gevangen genomen en in gevangenschap overleden in kamp Thanbuzayat (Birma).

Matthijs Vermaak

30-09-1897 – 03-101943

Vrijwillig in dienst gegaan bij de KNIL en uitgezonden naar Nederlands-Indie, als krijgsgevangene gewerkt aan de Birmaspoorweg, in gevangenschap overleden in kamp Thanbuzayat.

Rachel Elisabeth van Vliet

25-01-1931 – 28-031945

Dodelijk getroffen bij een aanval door Engelse vliegtuigen op een militaire trein bij station Woerden.

Cornelis De Vries

12-06-1923 – 18-04-1945

Tewerk gesteld in Duitsland en overleden bij een bombardement in Hamburg.

Jannigje van der Vlist – van Maanen

10-03-1874 – 05-01-1945

Omgekomen bij een bombardement door Engelse bommenwerpers op het spoor bij Breeveld nabij Woerden.

Jacomijntje Petronella van der Wind-Montijn

08-11-1873 – 30-03-1945

Omgekomen bij een bombardement door Engelse bommenwerpers op huizen aan de Utrechtsestraatweg te Woerden.

De namen van de slachtoffers die na de Tweede Wereldoorlog zijn gevallen luiden:
Cornelis (Cor) van Duuren, Maarten Griffioen, Herman Lammers, Jan Makkink, Frederik de Wit, Jan Willem van Winsen.

Cornelis (Cor) van Duuren (21-8-1928 — 23-1-1949). Hij was dienstplichtig militair bij het Korps Mariniers en uitgezonden naar Nederlands-Indie. Hij is nabij Soerabaja omgekomen.

Maarten Griffioen (16-11-1921— 8-7-1945). Hij is als sergeant-vlieger-navigator met 10 anderen neergestort op zee nabij Colombo, kort na vertrek van de Liberator bommenwerper op weg naar een Japans oorlogsdoel. Hij was in dienst van de Koninklijke Nederlandse Marine, onderdeel Marine Luchtvaart Dienst.

Herman Lammers (8-4-1916 — 15-3-1949). Hij diende als luitenant tijdens de koloniale oorlog in Indonesië in Medan, waar hij verongelukt is.

Jan Makkink (3-11-1924 — 29-7-1945). Hij werd in de Tweede Wereldoorlog te werk gesteld in Duitsland. Bevrijd door het Russische leger, werd hij ernstig verzwakt opgenomen in het ziekenhuis in Haldensleben, waar hij aan de gevolgen van de ontberingen is overleden.

Frederik De Wit (24-1-1925 — 1-3-1947). Hij is als dienstplichtig militair uitgezonden naar Nederlands-Indie, waar hij aan de gevolgen van malaria en tyfus is overleden.
Jan Willem van Winsen (5-12-1926 — 2-3-1949). Hij is als dienstplichtig militair uitgezonden naar Nederlands-Indië, waar hij bij gevechten op Oost-Java tijdens een vuurgevecht sneuvelde.

Oprichting
Het monument is opgericht op initiatief van de Stichting Eerbetoon Omgekomen Oorlogsslachtoffers Woerden.

Onthulling
Het monument met de eerste plaquette met namen is onthuld op 4 mei 2005, door vice-minister-president Andre Rouvoet. Voorafgaand aan de onthulling van het aangepaste monument hebben loco-burgemeester B.A. van der Woude-Ekker (voorzitter van de Stichting Eerbetoon Omgekomen Oorlogsslachtoffers Woerden) en prof dr W.C. Ultee (hoogleraar Radboud Universiteit Nijmegen) het woord gevoerd. Het aangepaste monument werd vervolgens onthuld door professor Ultee en de heer J. Telussa. Een aantal nabestaanden en instanties heeft kransen gelegd. Harmonie De Vriendschap zorgde voor de muzikale omlijsting. Na de onthulling is door de stichting het boekje “Opdat wij niet vergeten” uitgedeeld. Dit boekje bevat een korte beschrijving van de oorlogsslachtoffers in de gemeente Woerden.

Oorlogsslachtoffers

Achternaam	Voornamen	Geboren	Overleden

De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.

Meer informatie

Locatie
Het monument is geplaatst op de Algemene begraafplaats, gelegen aan de Meeuwenlaan in Woerden.

Bronnen:

Website http://www.exto.nl/;
Website http://www.woerden.nl/;
Website www.destentor.nl;
Dhr. N.C. van der Steeg;
Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard;
Opdat wij niet vergeten, 1940-1945. Uitgave van Stichting Eerbetoon Omgekomen Oorlogsslachtoffers Woerden (mei 2005).

Leg een bloem bij dit monument

Klik op onderstaande knop om een digitale bloem bij dit monument te leggen. Je kunt kiezen uit een rode gerbera, een witte roos of een blauwe Iris. Ook is het mogelijk om een persoonlijke boodschap toe te voegen. Nadat het formulier is verstuurd toont de bloem op deze pagina (vergeet niet om de pagina opnieuw te laden).

Persoonlijke bijdragen van onze bezoekers

Nico van der Steeg | 26 sep 2020

Faas van Elk werd geboren in Woerden op dinsdag 27 augustus 1912. Hij zat zoals gebruikelijk eerst op de basisschool en mocht later zelfs naar de middelbare school. Na het behalen van zijn diploma eind jaren twintig begon hij te werken bij de gemeente Woerden en trad hij later toe tot het verzekeringskantoor Verenigde Verzekeringsmaatschappijen in Utrecht.

Faas werd opgeroepen voor militaire dienst, zoals dat ook voor veel Nederlandse jonge mannen gold door het Nederlandse Ministerie van Oorlog. De eerste periode waarin hij als dienstplichtige soldaat in het Nederlandse leger diende, begon op maandag 21 maart 1932 bij het 4e Regiment Infanterie, klasse nummer 1932 van de gemeente Woerden nr. 112. Veel Nederlandse infanterieregimenten waren destijds gekoppeld aan een bepaalde regio. Veel mannen uit Woerden en omgeving dienden bij het 4e Regiment Infanterie. Na een training van zes maanden ging hij op zondag 4 september 1932 met officieel verlof naar huis (wat toen gebruikelijk was).

Vier jaar later, in 1936, voegde ze zich weer bij het leger voor een herhalingsmissie en twee jaar nog eens. Op dinsdag 29 augustus 1939 volgde de algemene mobilisatie van het Nederlandse leger en werd Faas opnieuw in militaire dienst geroepen. Hij werd ingedeeld bij sectie 4 van de machinegeweercompagnie van het 3e bataljon van het 4e Infanterieregiment. De eenheid was gestationeerd op vliegveld Valkenburg bij Katwijk. Het vliegveld was in mei 1940 nog niet helemaal klaar en bleek daarom volgens de Nederlandse regering geen aanvalsdoelwit te zijn, maar werd wel al bewaakt door het leger.

Op vrijdag 10 mei 1940 werd de compagnie van Faas toegewezen aan het detachement dat de luchthaven bewaakte. In de vroege ochtend van die dag vielen Duitse troepen onverwacht Nederland binnen en op het eerste moment veroverden parachutisten en later Duitse infanterietroepen het vliegveld van Valkenburg. Bij de verdediging van het vliegveld werd Faas samen met andere soldaten van zijn eenheid gevangen genomen door Duitse parachutisten. Volgens het Nederlands Instituut voor Militaire Geschiedenis brachten de Duitsers deze Nederlandse soldaten als krijgsgevangenen naar de Hervormde Kerk van Katwijk. Sommige van deze krijgsgevangenen, waaronder Faas, weigerden in de gevangenis te blijven. Ze wilden weer de oorlog in om tegen de Duitse troepen te vechten. Ze maakten een plan om uit de kerk te ontsnappen. Dat plan is echter mislukt. Bij de eerste ontsnappingspoging werd Faas neergeschoten en stierf vrijwel onmiddellijk op zaterdag 11 mei 1940. Slechts één dag na het begin van de vijf jaar durende Duitse bezetting in Nederland.

Faas van Elk stierf op 27-jarige leeftijd in dienst van het vaderland in de strijd tegen de Duitse bezetter en gaf zijn leven zodat wij nu in vrijheid kunnen leven. Op vrijdag 25 september 2020 is Faas van Elk postuum onderscheiden met de Legion of Honor Award van de chapel of Four Chaplains.

De onderscheiding werd uitgereikt door kolonel b.d. der cavalerie Bas Baars, namens de Inspecteur Generaal der Krijgsmacht. Namens de familie nam neef Faas Versteegt de onderscheiding in de Bonaventurakerk te Woerden in ontvangst.

Nico van der Steeg | 26 sep 2020

Johannes Hendrikus Scholten werd geboren op 25 februari 1912 in Woerden. Hij ging naar de lagere school, het vervolgonderwijs en studeerde later voor bouwkunde. Hij diende als dienstplichtig soldaat bij het Nederlandse leger en begon zijn militaire loopbaan op 20 juni 1932 bij het 4e Infanterie Regiment, klasse nummer 1932 van de gemeente Woerden nr. 26.

De indeling door deze legereenheid verdient enige uitleg. Veel Nederlandse infanterieregimenten waren destijds gekoppeld aan een specifieke regio. De soldaten die daar dienden kwamen uit een bepaalde regio. Veel mannen uit Woerden en omgeving dienden bij het 4e Infanterieregiment.

Johannes Hendrikus werd gepromoveerd tot korporaal op 20 oktober 1932. Zijn tweede en laatste promotie was op 19 maart 1933 tot sergeant.

Op 28 augustus 1939 riep het Nederlandse Ministerie van Oorlog de mobilisatie fase in Nederland uit vanwege de actieve oorlogsdreiging. Alle Nederlandse soldaten werden in actieve dienst geroepen. Scholten werd op 29 augustus in zijn 4e regiment geplaatst om de omgeving van West-Holland te verdedigen, voornamelijk ter verdediging van het kustgebied en de luchthavens.

In de vroege ochtend van 10 mei vielen Duitse troepen onverwachts Nederland binnen en vanaf het eerste moment kwamen sergeant Scholten en zijn eenheid in actie. In de vroege ochtend werd vliegveld Valkenburg veroverd door Duitse troepen. De missie van de Nederlandse troepen in dat gebied, waaronder de eenheid Scholten, was het heroveren van het vliegveld. Hoe de aanval precies is begonnen, is moeilijk vast te stellen. Sergeant Scholten en zijn eenheid waren daar, samen met enkele andere eenheden. Volgens de Nederlandse militaire geschiedenis moet het zo zijn gegaan: "Sergeant Scholten, spreiden en verhuizen naar het vliegveld, we moeten de hangars hebben!". Scholten zou het niet eens zijn met het bevel; naar zijn mening moest eerst een Duits machinegeweer, dat op het zandpad stond en vanaf die kant op hen schoot, onschadelijk te worden gemaakt. 'Sergeant! Verspreid en val aan!' Scholten sprak nogmaals zijn bezwaren uit. Ten derde werd het bevel herhaald en klonk de stem van de luitenant steeds dreigender. Waarna Scholten de gegeven bevelen opvolgde. Hij stond zijn mannen toe zich te verspreiden en aan te vallen. Het Duitse machinegeweer had ze direct in het vizier, We kunnen ons nu voorstellen wat er gebeurd is. Johannes Hendrikus en waarschijnlijk zeven andere soldaten stierven onmiddellijk.

Johannes Hendrikus Scholten stierf op 28-jarige leeftijd in dienst van het vaderland in de strijd tegen de Duitse bezetter en gaf zijn leven zodat wij nu in vrijheid kunnen leven.

Op 25 september 2020 is Scholten postuum onderscheiden met de Legion of Honor Award van de Chapel of Four Chaplains. De onderscheiding werd uitgereikt door luitenant-kolonel J.C. Senten, legerpredikant van de Dienst Geestelijke Verzorging van het ministerie van Defensie. Mw. Marijke Smorenbourg-de Kruif, een nichtje van Scholten nam de onderscheiding in de Bonaventurakerk te Woerden in ontvangst.

Nico van der Steeg | 26 sep 2020

Jan Hendrik Pels werd geboren op zaterdag 18 december 1914 in de stad Woerden. Hij volgde in zijn woonplaats de plaatselijke basisschool en later het hoger onderwijs.

Hij trad in dienst bij het Nederlandse leger als dienstplichtige soldaat in 1932 en werd korporaal in het Militair Politie Korps. Dit korps werd opgericht op 26 juni 1919. De missie was om politiediensten namens het Nederlandse leger te assisteren.

In de zeer vroege ochtend van maandag 10 mei 1940 staken Duitse troepen de oostgrenzen van Nederland over nabij het dorp Katwijk aan de Maas. Alleen de rivier de Maas vormde de grens tussen Nederland en Duitsland. Pels maakte deel uit van de groep Haps van het politie-detachement aan de oever van de Maas, die bestond uit twee rivierkazematten, elk uitgerust met een kanon van 5 cm. en een zwaar machinegeweer.

De Noord- en Zuid-kazematten bevonden zich aan weerszijden van de spoorbrug bij Mook, aan de zijde van Katwijk. Om 5.30 uur viel een van de meest prominente Duitse infanteriedivisies, genaamd 254.ID, Nederland binnen en hun artillerie begon de aanval op de kazematten. De 254.ID die drie secties had met 12 stuks van elk 10,5 cm FH.18 en een gemotoriseerde zware sectie met 12 stuks 15 cm FH.18. Hun aanvankelijke missie was om de brug over de rivier te veroveren, maar die missie mislukte en de brug werd opgeblazen. De tweede optie was om de kazematten aan te vallen, te vernietigen en de rivier over te steken.

De eerste twee hoofdaanvallen werden afgeslagen door de groep waarvan Pels de verdere doortocht van de Duitse troepen naar Nederland moest verdedigen. Jan Hendrik Pels was gestationeerd in een van de gunrooms van de Zuid-kazemat aan de Maas. De gevechten tussen de Duitse troepen en de Nederlandse verdedigingstroepen duurden ongeveer vijf uur. De kazemat van Pels lag continu onder vuur en ze overleefden verschillende granaatinslagen. De eenheid van Jan Hendrik Pels slaagde erin de Duitse artillerie gedurende die vijf uur te weerstaan, waardoor ze de rivier niet konden oversteken. Kort na elf uur 's ochtends, minder dan zes uur na de Duitse invasie, vernietigde een voltreffer de kazemat van Jan Hendrik Pels, waar hij onmiddellijk werd gedood, samen met de andere soldaten in die geweerkamer.

Korporaal Jan Hendrik Pels stierf op 25-jarige leeftijd in dienst van het vaderland in de strijd tegen de Duitse bezetter en gaf zijn leven zodat wij nu in vrijheid kunnen leven.

Op vrijdag 25 september 2020 is Pels postuum onderscheiden met de Legion of Honor Award van de Chapel of Four Chaplains. Deze Amerikaanse onderscheiding werd in de Bonaventurakerk uitgereikt door de burgemeester van Woerden, dhr. Victor Molkenboer aan een nichtje van Pels, mw. Gerrie van Vliet-Versteegt.

Heeft u een persoonlijk verhaal met betrekking tot dit monument en/of de geschiedenis waarnaar deze verwijst? Deel uw verhaal hier en help ons de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend te houden.

Let op: wilt u een wijziging voor deze monumentpagina (zoals een correctie of aanvulling) doorgeven? Maak dan gebruik van de formulieren.

Heeft u een vraag of wilt u ons iets anders melden? Kijk bij de veelgestelde vragen of stuur ons een bericht.

Woerden, ‘Monument voor Woerdense Oorlogsslachtoffers’

Het monument

De geschiedenis

Oorlogsslachtoffers

Meer informatie

Leg een bloem bij dit monument

Persoonlijke bijdragen van onze bezoekers

Nico van der Steeg | 26 sep 2020

Nico van der Steeg | 26 sep 2020

Nico van der Steeg | 26 sep 2020

Een bloem leggen

Welke bloem wil je leggen?

Gegevens

Een bijdrage toevoegen

Zoek