Hattem, plaquette aan de voormalige synagoge

Vorm en materiaal
De plaquette aan de voormalige synagoge in Hattem is uitgevoerd in roestvrij staal.

Tekst
De tekst op de plaquette luidt:

‘DE JOODSE GEMEENSCHAP VAN DEZE SYNAGOGE BESTOND UIT PERSONEN UIT DE JOODSE GEMEENSCHAP
VAN HATTEM, HEERDE EN EPE. DOOR VERRAAD EN AANMELDING ZIJN ZESTIEN JOODSE HATTEMERS
NAAR DE VERNIETIGINGSKAMPEN GEDEPORTEERD EN VERMOORD. TWEE JOODSE HATTEMERS ZIJN TENGEVOLGE VAN DE
BEZETTING IN HATTEM OMGEBRACHT. SLECHTS ENKELEN WISTEN ONDER TE DUIKEN EN OP DIE MANIER TE OVERLEVEN.
HET INTERIEUR VAN DE SYNAGOGE WERD TIJDENS DE OORLOG BESCHADIGD EN DE TORAROLLEN GINGEN VERLOREN.

HIERONDER STAAN DE NAMEN VAN 28 JOODSE BURGERS UIT HATTEM, HEERDE EN EPE, DIE HOOGSTWAARSCHIJNLIJK
DEZE SYNAGOGE HEBBEN BEZOCHT EN IN DE OORLOGSJAREN 1940-1945 UIT RACISME WERDEN AFGEVOERD EN VERMOORD.

GEMEENTE HATTEM:

MOZES VAN GELDEREN
GEBOREN: 1-3-1864, HATTEM
VERMOORD: 14-5-1943, SOBIBOR
GEHUWD MET:

BETJE VAN GELDEREN-GODSCHALK
GEBOREN: 8-7-1869, RODEN
VERMOORD: 14-5-1943, SOBIBOR
BROER/SCHOONZUSTER VAN:

SALOMON VAN GELDEREN
GEBOREN: 14-1-1862, HATTEM
VERMOORD: 14-5-1943, SOBIBOR

MICHEL KLATSER
GEBOREN, 4-7-1891, AMSTERDAM
VERMOORD: 28-5-1943, SOBIBOR
GEHUWD MET:

BETJE KLATSER-GODFRIED
GEBOREN: 22-10-1879, MEPPEL
VERMOORD: 28-5-1943, SOBIBOR
OUDERS VAN:

ABRAHAM KLATSER
GEBOREN, 17-7-1920, MEPPEL
VERMOORD: 30-11-1943,
SS ARBEITSLAGER DOROHUCZA

ANDRIES KLATSER
GEBOREN: 13-12-1921, MEPPEL
VERMOORD: 21-1-1945,
AUSCHWITZ-BLECHHAMMER

GEMEENTE HATTEM:

RACHEL ROZEBAND-CORTISSOS
GEBOREN: 22-12-1855, HATTEM
VERMOORD: 14-5-1943, SOBIBOR
MOEDER VAN:

MIETJE ROZEBAND
GEBOREN: 7-2-1890, OLST
VERMOORD: 30-4-1943, SOBIBOR

REINTJE ROZEBAND
GEBOREN: 23-12-1897, OLST
VERMOORD: 11-6-1943, SOBIBOR

JOSEPH ROZEBAND
GEBOREN: 30-4-1899, OLST
VERMOORD: 9-7-1943, SOBIBOR

GEORG COHN
GEBOREN: 11-8-1930, HAMBURG
VERMOORD: 6-9-1944, AUSCHWITZ

ABRAHAM VAN GELDER
GEBOREN: 4-1-1903, AVEREEST
VERMOORD: 22-4-1944, HATTEM
(DOOR HET VERZET I.V.M. GROOT CONFLICT)
GEHUWD MET:

ELISABETH VAN GELDER-BAKKER
GEBOREN: 10-10-1905, ZWOLLE
VERMOORD: 22-4-1944, HATTEM
(DOOR HET VERZET I.V.M. GROOT CONFLICT)

GEMEENTE HATTEM:

SARA JULIA GERSON-LIPPERS
GEBOREN: 1-9-1911, NOTTULN, (DTL.)
VERMOORD: 8-9-1944,
AUSCHWITZ-BIRKENAU
MOEDER VAN:

URSULA GERSON
GEBOREN: 18-6-1936, MÜNSTER (DTL.)
VERMOORD: 6-9-1944, AUSCHWITZ-BIRKENAU

GEMEENTE HEERDE:

ELIZA ESTHER NATHANS-KOHEN
GEBOREN: 4-12-1871, HEERDE
VERMOORD: 14-5-1943, SOBIBOR

ELFRIEDE KOHEN-GANS
GEBOREN: 17-6-1885, ZEVENAAR
VERMOORD: 9-11-1942, AUSCHWITZ

DINA SOPHIA KOHEN
GEBOREN: 1-12-1923, HEERDE
VERMOORD: 9-11-1942, AUSCHWITZ

ALEX LEOPOLD KOHEN
GEBOREN: 6-5-1917, HEERDE
VERMOORD: 31-3-1944, AUSCHWITZ

JOSEPHINA ISRAËLINA KOHEN
GEBOREN: 8-4-1873, HEERDE
VERMOORD: 15-10-1942, AUSCHWITZ

GEMEENTE EPE:

ESTER ELISE GOSSCHALK-STERN
GEBOREN: 27-3-1894, EPE
VERMOORD: 22-10-1942, AUSCHWITZ

SIMON NORTHEIMER
GEBOREN: 17-3-1894, HERWEN EN AERDT
VERMOORD: 28-1-1944, AUSCHWITZ

MARGA ZILVERBERG
GEBOREN: 4-10-1885, ENSCHEDE
OVERLEDEN: 9-4-1943, EPE
(DOOR ZELFDODING I.V.M. NADERENDE DEPORTATIE OP 10-4-1943)

SANDER VAN DELFT
GEBOREN: 25-6-1883, VEENDAM
VERMOORD: 14-5-1943, SOBIBOR
GEHUWD MET:

SCHOONTJE DINA KOHEN
GEBOREN: 19-9-1883, HEERDE
VERMOORD: 14-5-1943, SOBIBOR

ANDRÉ MEIJERS
GEBOREN: 27-6-1891, SEMARANG
VERMOORD: 11-2-1944, AUSCHWITZ
GEHUWD MET:

ROSETTA MEIJERS
GEBOREN: 22-6-1891, BAARN
VERMOORD: 11-2-1944, AUSCHWITZ

AANGEBODEN DOOR DE STICHTING GEDENKSTENEN GEMEENTE HATTEM, 22 APRIL 2011.’

Wijziging
Op 22 april 2011 is een vernieuwde plaquette onthuld omdat op de oorspronkelijke plaquette een aantal data niet bleek te kloppen.

Digitaal Joods Monument
De joodse oorlogsslachtoffers die op dit gedenkteken vermeld staan, zijn tevens opgenomen in het ‘Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland‘. Hierin vindt u meer informatie over deze personen met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.

Onder het kopje ‘Geschiedenis’ op deze pagina kunt u op een persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.

De plaquette aan de voormalige synagoge in Hattem is opgericht ter nagedachtenis aan 28 joodse medeburgers die door oorlogshandelingen om het leven zijn gekomen.

De namen van de 28 joodse slachtoffers luiden:

Georg Cohn, Abraham van Gelder, Elisabeth van Gelder-Bakker, Mozes van Gelderen, Betje van Gelderen-Godschalk, Salomon van Gelderen, Michel Klatzer, Betje Klatzer-Godfried, Abraham Klatzer, Andries Klatzer, Sara Julia Gerson-Lippers, Ursula Gerson, Joseph Rozeband, Mietje Rozeband, Reintje Rozeband, Eliza Esther Nathans-Kohen, Elfriede Kohen-Gans, Dina Sophia Kohen, Alex Leopold Kohen, Josephina Israëlina Kohen, Ester Elise Gosschalk-Stern, Simon Northeimer, Marga Zilverberg, Sander van Delft, Schoontje Dina van Delft-Kohen, André Meijers, Rosetta Meijers-Meijers en Rachel Rozeband-Cortissos.

Op het monument staan de namen van enkele slachtoffers anders vermeld dan in het Digitaal Joods Monument.

Oprichting
Initiatiefnemer van de oprichting van het monument is de eigenaar van de voormalige synagoge, de heer John Marsman. Omdat de historie van de voormalige synagoge in de vergetelheid dreigde te raken besloot hij er een tastbare herinnering aan de Joodse gemeente te realiseren. Plaatsgenoot Edwin van der Wolf heeft in samenwerking met streekarchivaris Gerrit Kouwenhoven de namen van de door de bezetter gedeporteerde joodse inwoners van Hattem achterhaald.

Onthulling
Het monument is onthuld op 26 april 2006 door burgemeester P.A. Zoon van Hattem. Bij de onthullingsplechtigheid waren onder andere de heer Jonathan Meyer van de joodse gemeente uit Nijmegen en de heer Wil Cornelissen, lid van de joodse gemeente uit Zwolle aanwezig.

Op 22 april 2011 werd de vernieuwde plaquette onthuld.

Locatie
De plaquette is bevestigd op de gevel van de voormalige synagoge in de Achterstraat te Hattem.

Bronnen

• De heer Steven Lindeboom;
• De heer John Marsman;
• De heer Edwin van der Wolf;
• Reformatorisch Dagblad;
• Omroep Gelderland van 20 mei 2011.