Muziek

Het Taptoe-signaal is de muziek, gespeeld door trompet of hoorn, die de twee minuten stilte inluidt tijdens de Dodenherdenking. Het commando ‘Tap toe!’ (‘Sluit de biertap!’) werd vroeger in kazernes gebruikt om duidelijk te maken dat de dag voorbij was en wordt vermoedelijk al sinds begin 17de eeuw geblazen. Het Taptoe-signaal lijkt op het Britse signaal ‘Last Post’ maar is niet hetzelfde. Dankzij de aanwezigheid van de geallieerde militairen tijdens de Tweede Wereldoorlog is de ‘Last Post‘ ook in Nederland bekend geraakt.

Het basistempo van het signaal is 120. Het begin en het einde van het signaal worden echter in een langzamer tempo gespeeld. Bekijk en luister hieronder hoe solo-trompettist Jeroen Schippers van de Marinierskapel het signaal speelt.

Het Nationaal Comité adviseert alle blazers om exact om 19.58 uur en 30 seconden te beginnen. Daarna volgen de twee minuten stilte. De bladmuziek voor verschillende blaasinstrumenten is hier te downloaden.

‘Tot de doden’ is in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei door Rob Goorhuis gecomponeerd en wordt sinds 2000 gespeeld tijdens de Nationale Herdenking op de Dam. Het stuk bestaat uit een proloog en drie delen die elk een van de kransleggingen muzikaal omlijsten.

Daarnaast heeft Goorhuis in 2008 muziek gecomponeerd die aansluit bij de opzet van lokale herdenkingsbijeenkomsten, waarin herkenbare thema’s uit ‘Tot de doden’ terugkeren.

U kunt ‘Muziek voor 4 mei’ bestellen bij verschillende muziekuitgeverijen die online bladmuziek aanbieden.

Luister hier naar een fragment van de compositie.

Christelijke muziekvereniging Eendracht uit Winterswijk nam het initiatief om vier liederen van Huub Oosterhuis te bewerken voor blaasorkesten. In de muziek spelen teksten een hoofdrol, daarom zijn de arrangementen zo bewerkt dat deze ook samen met een koor of solist uitgevoerd kunnen worden. Het Nationaal Comité stelt de composities kosteloos ter beschikking. De composities voor koren kunnen besteld worden bij Gooi & Sticht.

• Composities Huub Oosterhuis voor fanfare (zipfile)
  
• Composities Huub Oosterhuis voor harmonie (zipfile)
• Composities Huub Oosterhuis voor brassband (zipfile)

In het verleden zijn verschillende composities in première gegaan tijdens de Nationale Herdenking. Deze kunt u kosteloos downloaden en gebruiken.

• Mach tsoe di ejgelech (2014)
  Dit is een wiegelied over het moeizame dagelijkse leven in het getto van Lodz. Isaiah Shpigl, overlevende van Auschwitz, schreef dit lied na de dood van een van zijn dochtertjes in het getto. Download de tekst.
• Eriks Esenvalds (2013)
  Speciaal voor de herdenkingsbijeenkomst in De Nieuwe Kerk heeft componist Eriks Esenvalds (Letland, 1977) op basis van het Zweedse volksliedje ‘Vem kan segla förutan vind’ een nieuwe compositie gemaakt. Het Jiddische liedje ‘Nakht un Regn’ is gecomponeerd door de uit Oekraïne afkomstige Joodse componist Mani Leib (1883-1953). Download ‘Nakht un Regn’.
• Eriks Esenvalds (2012)
  Eriks Esenvalds (Letland, 1977) heeft de muziek voor de herdenkingsbijeenkomst in De Nieuwe Kerk gecomponeerd. Hij schreef de muziek bij de tekst ‘Het gebeurde’, die tot stand is gekomen in samenwerking met Sinti-leerlingen van de Don Bosco School uit Steijn. Download de tekst van ‘Het Gebeurde’.
• Willem van Merwijk (2011)
  Willem van Merwijk van het Nederlands Blazers Ensemble heeft voor 2011 de compositie geschreven. De tekst is door kinderen uit de groepen 7 en 8 van de Joop Westerweelschool in Amsterdam gemaakt. Samen met de dichters Diana Ozon en Kasper Peters hebben zij gedichten geschreven over herdenken. Dit heeft geresulteerd in ‘Bloemen in de stilte’. Op 4 mei ging de compositie in première. Download ‘Bloemen in de stilte’.
• Iván Fischer (2010)
  Op 4 mei 2010 is een nieuwe compositie van Iván Fischer in première gegaan. Ook werd een eerdere compositie van Fischer uitgevoerd. Beide werken zijn gebaseerd op Jiddische gedichten. ‘Der Obsjejd’ (Afscheid) is anoniem, over kinderen die voordat ze doodgaan vaarwel zeggen tegen hun ouders. ‘A nay Kleyd’ (een nieuwe jurk) is geschreven door Rokhl Korn, een dichteres, die de Holocaust overleefd heeft. Download ‘Der Obsjejd’.
• Matthias Kadar (2009)
  In 2009 zijn twee composities van Matthias Kadar in première gegaan. Voor de eerste compositie heeft Kadar de bekende tekst van Primo Levi ‘Is dit een mens’, die opnieuw vertaald is, op muziek gezet. De tweede compositie is gebaseerd op de 4 mei-voordracht van Wim de Bie. Download ‘Is dit een mens’ en Download ‘Navertellen’.
• Theo Loevendie (2008)
  In 2008 gingen tijdens de herdenkingsbijeenkomst in De Nieuwe Kerk twee nieuwe composities in première. De composities waren getiteld ‘De stem’ en ‘De vraag stellen’ en waren van de hand van Theo Loevendie. De laatste compositie was gebaseerd op het gelijknamige gedicht van Remco Campert. Download ‘De vraag stellen’.

Meer suggesties voor muziek tijdens herdenkingen:

Koralen en geestelijke liederen

• Liederen uit het Liedboek der kerken
• Valeriusliederen, zoals ‘Merck toch hoe sterck’, ‘Wilt heden nu treden’ en ‘Gelukkig is het land’
• Koralen van Johann Sebastian Bach uit cantates: ‘Bist du bei mir’, ‘Jesu, Joy of Man’s Desiring’ , of uit de passies: ‘Wenn ich einmal soll scheiden’.

Gepaste wereldlijke muziek

Klassiek

• Johann Sebastian Bach: ‘Air’ uit de suite in G-groot, ‘Air on the G-string’
• Georg Friedrich Händel: ‘Menuet’ uit ‘Berenice’
• Edward Elgar: ‘Nimrod’ uit ‘Enigma Variations’
• William Byrd: ‘Salisbury Pavane’

Recent

• Bernard Zweers (arrangement Johan de Mey): ‘Aan mijn vaderland’ / ‘To my country’
• Ted Huggens: ‘Air’ uit de ‘New Baroque Suite’
• Henk van Lijnschooten: ‘Air Baroque’ uit ‘Acht klankstudies’

Filmmuziek

• John Williams: ‘Hymn to the Fallen’ – Saving Private Ryan
• Leonard Bernstein: ‘Somewhere’ – West Side Story
• Ernest Gold: ‘Exodus Song’