Het monument
Vorm en materiaal
Het verzetsmonument in Zwartsluis (gemeente Zwartewaterland) is een gedenksteen waarop in reliëf een mannenfiguur met brandende toorts en zwaard is afgebeeld. Op het voetstuk is in bronzen letters een tekst aangebracht.
Tekst
De tekst op het gedenkteken luidt:
'GEVALLEN VOOR HET VADERLAND
JACOBUS BAREND DE GOEDE
EN
ANTHONIE SLURINK
"GOD ZAL HET DOEN GELUKKEN"
GEFUSILLEERD OP 8 MAART 1945
TE WOESTEHOEVE
AANGEBODEN DOOR
DE BURGERIJ VAN ZWARTSLUIS
EN HUN VRIENDEN VAN DE L.O.
K.R. EN "STRIJDEND NEDERLAND".'
Symboliek
De brandende toorts verbeeldt het verzetsvuur.
De geschiedenis
Het verzetsmonument in Zwartsluis (gemeente Zwartewaterland) is opgericht ter nagedachtenis aan twee verzetsmensen die bij de Woeste Hoeve op 8 maart 1945 door de bezetter zijn gefusilleerd.
De namen van de slachtoffers luiden:
Jacobus Barend de Goede en Anthonie Slurink.
Op 6 maart 1945 hadden de Apeldoornse Binnenlandse Strijdkrachten een tip ontvangen dat de Wehrmacht de volgende ochtend bij een slachterij in Epe 3.000 kilo vlees zou ophalen. Omdat er voedselschaarste was, kreeg de verzetsgroep van Geert Gosens de opdracht deze partij vlees te bemachtigen. Gosens had het plan opgevat om met een vrachtwagen van de Wehrmacht het vlees bij de slagerij in te laden. De BS-groep kampte echter met een ernstig transportprobleem. Gosens besloot om nog diezelfde avond met zijn groep een vrachtwagen buit te maken. De groep BS'ers bestond uit: Henk de Weert, Karel Pruis, Wim Kok, twee gedeserteerde SS'ers Sepp Köttinger en Herman Kempfer, en Geert Gosens.
Om ongeveer halftien 's avonds vertrokken de zes mannen per fiets richting Arnhem. Bij herberg 'De Woeste Hoeve' legden zij hun fietsen in de berm en verscholen ze zich, bewapend met stenguns. Omstreeks middernacht naderde de BMW-cabriolet van de meest gevreesde man in Nederland: SS-Obergruppenfuhrer und General der Waffen-SS und der Polizei, Hanns Rauter. De leden van de verzetsgroep, die ten onrechte een vrachtauto meenden te horen, openden het vuur. Na de schietpartij waren de verzetslieden ervan overtuigd dat de inzittenden gedood of stervende waren. Rauter was zwaargewond en ving enkele woorden op, waaruit hij ten onrechte concludeerde dat de aanslag speciaal voor hem was opgezet. Geen van de verzetslieden had echter een vermoeden omtrent de identiteit van de Duitse militairen. Ook konden zij niet vermoeden dat hun daad een van de zwaarste represaillemaatregelen tot gevolg zou hebben.
Rauters taak werd overgenomen door SS-Brigadeführer Schöngarth. Na een ontmoeting met Rauter overlegde Schöngarth met Seyss-Inquart over de represaillemaatregelen. Het was gebruikelijk om bij een dergelijk incident zgn. Todeskandidaten (politieke gevangenen) te fusilleren. Op 8 maart werden 53 gevangenen uit Amsterdam zonder enige vorm van proces op het terrein van het theehuis Rozenoord geëxecuteerd. Zes Todeskandidaten uit Utrecht werden naar Fort De Bilt gebracht en daar geëxecuteerd. Elf gevangenen uit de cellenbarakken te Scheveningen werden samen met 27 Todeskandidaten op de Waalsdorpervlakte geëxecuteerd. 116 gevangenen uit diverse gevangenissen werden in vijf groepen van twintig en één van zestien bij Woeste Hoeve op de plaats van de aanslag geëxecuteerd. Onder hen waren ook Jacobus Barend de Goede en Anthonie Slurink. Een Duitse Oberwachtmeister der Ordnungspolizei die weigerde deel uit te maken van het vuurpeloton, werd ook ter plekke geëxecuteerd. 49 Todeskandidaten in Kamp Amersfoort werden aan het einde van de schietbaan geëxecuteerd.
Het is nooit bekend geworden wie opdracht tot de vergeldingsmaatregelen heeft gegeven, maar Schöngarth was degene die voor de uitvoering ervan verantwoordelijk was. Schöngarth werd door een Britse militaire rechtbank ter dood veroordeeld. Hij werd opgehangen. Op 1 april 1948 begon het proces tegen Rauter voor het Bijzonder Gerechtshof in Den Haag. Het boek over het proces omvat meer dan 600 bladzijden. Op 4 mei 1948 werd hij ter dood veroordeeld en op 25 maart 1949 werd hij geëxecuteerd. Van de mannen behorend tot de verzetsgroep werden Karel Pruis en Herman Kempfner een week na de aanslag doodgeschoten door de leden van een Duitse patrouille. Gosens en zijn ploeggenoten hebben de volledige verantwoordelijkheid voor de aanslag op zich genomen. Na de oorlog (in 1946) verscheen hun verhaal in een boek over het Apeldoorns verzet getiteld Ik draag U op (door de historicus J. Middelbeek).
Oprichting
Het gedenkteken is aangeboden door de inwoners van Zwartsluis en voormalige leden van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (L.O.), de K.R. en Strijdend Nederland.
Onthulling
Het monument in onthuld in 1946.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Bron
Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3.
