Het monument
Vorm en materiaal
Het ‘Monument Surinaamse Gevallenen van de Tweede Wereldoorlog’ in Paramaribo (Suriname) is een granieten zuil die zich acht meter boven de grond verheft en zonder onderbreking uitloopt in een eenvoudige bekroning. In de zuil zijn twee inscripties aangebracht. Op de zuil is tevens een natuurstenen plaquette aangebracht met tekst een namen. Voor de zuil bevindt zich een heuphoge lezenaar met plaquette. In de hoeken bevinden zich vier prismavormige bindstukken die gebruikt worden voor planten. Aan de voet staan acht blokken Surinaams graniet uit de steengroeve van Phedra, met elkaar verbonden door een hekwerk. Dit is het werk van korporaal Herbert Janssen en de mannen van de Schoolcompagnie en geschonken door de Landmacht Suriname. Het geheel staat op een gecementeerd vlak, van 15 bij 15 meter.
Tekst
De tekst op de gedenkzuil luidt:
‘IN MEMORIAM’
De tekst op de plaquette luidt:
TER NAGEDACHTENIS AAN EEN DEEL VAN DE SURINAAMSE GEVALLENEN VAN DE TWEEDE WERELD OORLOG 1940-1945
IN EUROPA EN AZIE OMGEKOMEN MILITAIREN
OMGEKOMEN VERZETSSTRIJDERS IN NEDERLAND
SURINAAMSE JODEN VERMOORD EN DOOR VERGASSING OM HET LEVEN GEBRACHT
ZEEVARENDEN OMGEKOMEN ALS GEVOLG VAN DUITSE TORPEDO’S.’
De tekst op de inscriptie luidt:
‘AARDE VAN HET ERE KERKHOF TANGGOK, Z. KOREA 27-6-51.’
De tekst op de plaquette voor het monument luidt:
TER NAGEDACHTENIS AAN DE SOLDATEN
J.W. BANDISON LEGER NO – 260729220
H.G. SEEDORF LEGER NO – 181022019
GESNEUVELD OP 10 OKT. 1951
TIJDENS GEVECHTSHANDELINGEN IN HET DORP
MUNDINGIN IN ZUID-KOREA
DIT GEDENKPLAAT IS AANGEBODEN DOOR DE
KOREAANSE COMMUNITY IN SURINAME.’
Symboliek
De zuil staat symbool voor ‘(…)taai, heldhaftig verzet, onwankelbare trouw, saamgeklonken eendracht, groot menselijk eerbetoon’ en ‘het uitdrukken van een complex van gevoelens in één enkele daad of gebaar (…)’. Aldus de ontwerper Charles van Nieleveld in 1950.
Wijzigingen
Op 29 mei 1955 maken leden van het Comité Harry Voss een bronzen krans vast aan het monument. Een uitdrukkelijke wens van prins Bernhard, die een blijvende herinnering aan deze Surinaamse held wilde. Harry Voss is een Surinamer en wordt opgeleid in Nederland voor het Koninklijk Indisch leger, het KNIL. Hij vertrekt in 1938 als sergeant naar Nederlands Indië. In 1942 wordt hij tijdens zware gevechten door de japanners gevangen genomen. Als hij weigert jonge Japanse soldaten te trainen in man tegen man gevechten wordt hij met vier pistoolkogels geëxecuteerd. Zijn laatste woorden: ‘Ik heb een Hollander, ik durf te sterven’ en ‘Lang leve de koningin’. De krans is in de loop van de jaren verdwenen: gestolen of verwijderd. Aan het monument wordt in de jaren vijftig een inscriptie toegevoegd ter nagedachtenis aan Herbert Seedorf en Jacques Bandison. Zij waren oorlogsvrijwilligers en sneuvelen op 10 oktober 1951 in Zuid-Korea tijdens hun inzet gedurende de Koreaoorlog. Voor de zuil wordt tevens een heuphoge lezenaar met plaquette toegevoegd die beiden herdenkt. Op 4 mei 2006 wordt aan de voorkant van het monument een plaquette aangebracht met de namen van 65 slachtoffers, een deel van de omgekomen Surinamers in de Tweede Wereldoorlog.
De geschiedenis
Het monument is opgericht ter herinnering aan alle Surinamers die gevallen zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Oprichting
Het monument is tot stand gekomen op initiatief van het Comité Nederland Bevrijd met daarin leden van de Bond van Surinaamse Oorlogsveteranen. Het plan om een monument op te richten voor de in de Tweede Wereldoorlog omgekomen Surinamers dateert van september 1946. Het Comité Nederland Bevrijd stelt de datum van de onthulling vast op 5 mei 1947. Nadat de Commissie van Voorbereiding van dit comité een ontwerpwedstrijd onder kunstenaars heeft uitgeschreven gebeurt er een paar jaar niets meer. Dit tot teleurstelling van de Bond van Surinaamse Oorlogsveteranen. Tijdens de herdenking van de oorlog op 5 mei 1950 in theater Thalia maakt politicus en kunstenaar Wim Bos Verschuur zich boos, desnoods komt er een zeepkist vertelt hij de aanwezigen. Ook voorzitter H.N. Polanen en erevoorzitter Jacques Lemmers doen een oproep. Dan gaat het snel. Het Propaganda Comité voor het Oorlogsmonument zamelt met allerlei acties waaronder de uitgave van de brochure ‘Harry Voss een Surinaamse held. Symbool aller Surinaamse gevallenen’ geld in. Op verzoek van het Teken- en Schilderinstituut ELKA maakt Charles Nieleveld een ontwerp in de vorm van een maquette en begin augustus 1950 – gouverneur a.i. Jan Buiskool heeft in 1947 al akkoord gegeven voor de locatie – wordt met de bouw begonnen. De werkzaamheden duren in totaal 54 dagen.
Onthulling
Het monument werd op 2 oktober 1950 door mevrouw de weduwe H. Voss-La Rose, moeder van oorlogsheld Harry Voss, onthuld. Harry Voss is postuum drager van de Militaire Willems-Orde Ridder 4de klas. Naast duizenden belangstellenden waren verder oud-oorlogsvrijwilligers, oud-militairen, militairen, gouverneur J. Klaasesz, premier mr. dr. J.C. de Miranda, de voltallige regeringsraad, Statenleden en buitenlandse genodigden aanwezig.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt aan Waterkant ter hoogte van het Onafhankelijkheidsplein in Paramaribo (Suriname).
Bron
Kastelein, Eric (2020), Oog in oog met Paramaribo. Verhalen over het herinneringserfgoed. Volendam, LM Publishers.
