Het monument
Vorm en materiaal
De plaquette in de Zuivelfabriek te Wolvega (gemeente Weststellingwerf) is gemaakt van natuursteen.
Tekst
De tekst op de plaquette luidt:
‘IN MEMORIAM
AÄRON AKKER 49 JAAR
CORNELIS BOSMA 21 JAAR
RITSKE MULDER 21 JAAR
HENDRIK SCHIPPERS 27 JAAR
GEERT TALEN 23 JAAR
VIELEN ALS SLACHTOFFER VAN DE TERREUR
1940 – 1945’.
Wijzigingen
Oorspronkelijk hing de gedenkplaat in de hal van het gebouw van Frico aan de Sneekertrekweg te Leeuwarden. Sinds januari 1983 bevond de plaquette zich op het industrieterrein Hemrik aan de Poolsterweg, eveneens in Leeuwarden. Wanneer het gedenkteken naar Wolvega is verplaatst, is niet bekend.
Digitaal Joods Monument
Het joodse oorlogsslachtoffer dat op dit gedenkteken vermeld staat, is tevens opgenomen in het ‘Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland‘. Hierin vindt u meer informatie over deze persoon met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens. Onder het kopje ‘Geschiedenis’ op deze pagina kunt u op de persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.
De geschiedenis
De plaquette in de Zuivelfabriek te Wolvega (gemeente Weststellingwerf) is opgericht ter nagedachtenis aan vijf medewerkers van Frico (Friese Coöperatieve Zuivelexport Vereniging) die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen.
De namen van de vijf slachtoffers luiden: Aäron Akker, Cornelis Bosma, Ritske Mulder, Hendrik Schippers en Geert Talen.
Aäron Akker werd geboren op 24 november 1895 in Sneek. Hij was de enige joodse werknemer bij de Frico. Onder zijn toezicht werd boter bereid in de zuivelfabriek ‘De Trynwalden’ te Giekerk. De in Leeuwarden wonende Akker werd op 20 augustus 1942 naar het doorgangskamp Westerbork overgebracht. Op 6 april 1945 kwam hij om het leven in het concentratiekamp Buchenwald.
Ritske Mulder werd geboren op 25 december 1923 in Hallum. De kantoorbediende vertrok op 10 juli 1943 uit Leeuwarden om als dwangarbeider in Duitsland te gaan werken. Zijn standplaats werd Hamburg-Bercedorf, maar ten gevolge van de bombardementen werd hij overgeplaatst naar de Weser-Flugzeugbau GmbH. In de brieven die hij naar huis stuurde, kwamen anti-Duitse passages voor, die de censuur opmerkte. Hij werd gearresteerd en overgebracht naar het strafkamp Bremen-Farge. Mulder heeft de bevrijding meegemaakt, maar was te zwak om naar huis te gaan. Hij werd opgenomen in een opvangcentrum in Oldenzaal, waar hij op 30 juni 1945 overleed. Hij werd begraven op de N.H. begraafplaats in Huizum.
Hendrik Schippers werd geboren op 10 april 1917 in Marssum. In de herfst van 1944 werden vele jongemannen tewerkgesteld in Drenthe voor het graven van verdedigingswerken. Samen met vier andere Leeuwarders (Simon Vlietstra, Dirk van Dijk en de gebroeders Van der Veen), moest Schippers in Norg spitten. Maar op de eerste werkdag wist de groep te vluchten. Na twee dagen lopen kwamen ze op 30 oktober 1944 weer in Leeuwarden aan. Om ongezien naar huis te komen, liepen ze in de richting van Wijlaarderburen aan de oostkant van de stad, waar de bezetter mijnvelden had aangelegd. Zwarte borden met witte doodskoppen waarschuwden voor het gevaar. De broers Van der Veen traden als gids op. De mannen liepen achter elkaar over een smal pad door het veld. Na vijftig meter zagen ze een over het pad gespannen draad. Reitze van der Veen maakte zijn vrienden hierop attent en stapte over de draad heen. Simon Vlietstra, die in het midden liep en de waarschuwing waarschijnlijk niet gehoord had, struikelde over de draad, waarop verscheidene mijnen ontploften. Halbe van der Veen en Hendrik Schippers waren op slag dood. Vlietstra bleef zwaargewond liggen. Dirk van Dijk en Reitze van der Veen wisten, hoewel gewond, hun familie in Leeuwarden te bereiken. Zij werden in het Diaconessenziekenhuis opgenomen, waar Van der Veen op 1 november, op zijn 27ste verjaardag, aan de verwondingen bezweek. De geheel verlamde Vlietstra werd door de bezetter uit het mijnenveld gehaald. Hij stierf op 11 februari 1945 in het ziekenhuis. De enige overlevende was de 21-jarige Dirk van Dijk. Hendrik Schippers werd begraven op de Algemene begraafplaats te Leeuwarden.
Geert Talen werd geboren op 5 juli 1921 in Huizum. Opgeroepen voor de arbeidsinzet vertrok de toen 21-jarige pakhuisknecht op 24 januari 1943 naar Duitsland. Talen stierf in de nacht van 22 op 23 oktober 1943 in Kassel, ten gevolge van een geallieerd bombardement. Hij werd begraven in Kassel.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De plaquette hangt in de voorbouw van het hoofdkantoor van Frico Cheese, gelegen aan de Frisaxweg te Wolvega (gemeente Weststellingwerf).
Bronnen
- Joodse Oorlogsmonumenten in de provincie Friesland van H. Hamburger en J.C. Regtien, met medewerking van Fr. van Echten (Bedum, Uitgeverij Profiel, 2001). ISBN 90 5294 222 6;
- Verzetsmuseum Friesland: www.verzetsmuseum.nl;
- Tekens aan de weg – Tekens aan de wand, C. Reitsma (Leeuwarden, 1980). ISBN 9033020009.
