Het monument
Vorm en materiaal
De gedenkzuil aan de Utrechtseweg in Oosterbeek (gemeente Renkum) is uitgevoerd in natuursteen. Op de zuil is een goudkleurige plaquette aangebracht. Boven de gedenkplaat is in reliëf een Pegasus aangebracht. Het gedenkteken is 1 meter 82 hoog, 25 centimeter breed en 20 centimeter diep.
Tekst
De tekst op de zuil luidt:
‘SEPTEMBER 1944
10 PARACHUTE BATTALION
FOUGHT HERE TO VIRTUAL EXTINCTION.
ON 23 SEPTEMBER THE REMNANTS
OF THE BATTALION WERE WITHDRAWN.
THE BATTALION HAD THEN NO OFFICER LEFT
AND NO MORE THAN THIRTY MAN.
10 PARACHUTE BATTALION LEVERDE
IN DEZE OMGEVING ZWARE GEVECHTEN.
OP 23 SEPTEMBER WERD HET RESTANT ELDERS INGEZET.
HET BATALJON TELDE TOEN GEEN OFFICIEREN MEER
EN SLECHTS DERTIG MAN.’
Symboliek
De Grieks-mythologische Pegasus (een gevleugeld paard) is het embleem van de Airborne Divisie.
Wijzigingen
Oorspronkelijk was de zuil van hout, maar in 1990 is deze vervangen door een natuurstenen zuil. In 1992 is de originele Engelse tekst gewijzigd en is bovendien een Nederlandse vertaling toegevoegd.
De geschiedenis
De gedenkzuil aan de Utrechtseweg herinnert de inwoners van Oosterbeek (gemeente Renkum) aan het 10de Parachute Bataljon van de 1ste Britse Airborne Divisie dat tijdens de Slag om Arnhem in de omgeving van het monument zware gevechten heeft geleverd.
Op 23 september 1944 werd het restant van het bataljon (dat nog slechts dertig man telde) teruggetrokken. Alle officieren waren inmiddels omgekomen.
De Slag om Arnhem maakte deel uit van operatie ‘Market Garden’. Operatie ‘Market Garden’ was een groot offensief van 17 tot 26 september 1944, waarmee de geallieerden vanuit België een bruggenhoofd over de grote rivieren in Nederland wilden veroveren. Luchtlandingstroepen moesten in een bliksemsnelle aanval bruggen in Noord-Brabant en Gelderland veiligstellen. Er werden drie complete divisies gedropt: de 101ste US Airborne Divisie bij Son (ten noorden van Eindhoven) en Veghel, de 82ste US Airborne Divisie bij Grave en Groesbeek (ten oosten van Nijmegen) en de 1ste Britse Airborne Divisie ten westen van Oosterbeek. Later volgde ook nog de landing van de Poolse 1e Onafhankelijke Parachutistenbrigade bij Driel. Vanuit België moest het Britse 30e Corps via de veroverde bruggen oprukken naar het IJsselmeer.
Bij de Amerikaanse luchtlandingstroepen verliep alles vrij goed. De bruggen over de Maas en het Maas-Waalkanaal bij Heumen vielen in hun handen en na harde strijd ook de Waalbrug bij Nijmegen. Ook rondom Eindhoven vielen de bruggen grotendeels in handen van de Amerikaanse para’s.
Maar de Rijnbrug bij Arnhem bleek een brug te ver. Onder leiding van luitenant-kolonel John D. Frost slaagde het 2de bataljon van de 1ste Parachutisten Brigade van de 1ste Airborne Divisie erin om de noordelijke oprit van de oude Rijnbrug te bezetten en deze oprit tijdens de daaropvolgende strijd dagenlang onder controle te houden. De Engelse para’s bij de Rijnbrug en rondom Oosterbeek werden echter verrast door Duitse pantsertroepen en moesten zich met zware verliezen overgeven. De landing van de Poolse 1e Onafhankelijke Parachutistenbrigade bij Driel was te laat om nog van enige hulp te kunnen zijn aan de belegerde Engelse luchtlandingstroepen. Ook de opmars van het 30e corps liep ernstige vertraging op door onder andere aanvallen van in de haast samengestelde Duitse eenheden.
Nadat de Slag om Arnhem werd verloren, is de aanval gestokt. Wel was dankzij de samenwerking van Amerikaanse en Engelse soldaten een deel van Noord-Brabant en Gelderland in geallieerde handen terechtgekomen. Vanuit deze strook vrij gebied van Eindhoven naar Arnhem (‘de Corridor’ genoemd) werd in de maanden daarna de rest van Brabant bevrijd. Tijdens operatie ‘Market Garden’ zijn boven Nederland 35.000 parachutisten gedropt, waarvan circa 11.000 bij Arnhem zijn geland. Slechts 2400 man is het gelukt om na gevechten in Oosterbeek en Arnhem de Rijn terug over te steken naar de Betuwe. De overige soldaten raakten gewond, werden gedood of zijn krijgsgevangen gemaakt. In totaal zijn meer dan 17.000 militairen van de luchtlandings- en grondtroepen gesneuveld, gewond geraakt of vermist. Dit verliescijfer was hoger dan tijdens de invasie in Normandië (D-Day).
De meeste Amerikaanse militairen zijn herbegraven in Amerika. Britse en Canadse militairen blijven begraven in het land waar zij zijn gesneuveld.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1964.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst in de tuin van de voormalige Hervormde Pastorie, gelegen aan de Utrechtseweg te Oosterbeek (gemeente Renkum).
Bronnen
- Gemeente Renkum;
- Contactblad van de Stichting 1940-1945 van oktober 2002;
- In het spoor van Market Garden – Monumenten en gedenktekens Noord-Brabant van Jacq van Eekelen e.a. (Den Dungen, Market Garden Comité, 1998).
Voor meer informatie
www.arnhem1944.com
