Het monument
Vorm en materiaal
De plaquette voor Stichting 1940-1945 is uitgevoerd in roestvrij staal.
Tekst
De tekst op de gedenkplaat luidt:
‘OP 13 OKTOBER 1944 WERD HIER, IN HET GEBOUW KEIZERSGRACHT 567, DOOR
VERTEGENWOORDIGERS VAN ILLEGALE GROEPERINGEN IN HET DIEPSTE GEHEIM DE
STICHTING 1940-1944 OPGERICHT. NA DE BEVRIJDING VAN HEEL NEDERLAND
VERANDERDE DE NAAM IN STICHTING 1940-1945. DE OPRICHTERS WILDEN
‘UITDRUKKING GEVEN AAN HET VERANTWOORDELIJKHEIDSGEVOEL VAN DE
DEELNEMERS AAN HET BINNENLANDS VERZET VOOR ELKANDERS MOEILIJKHEDEN
EN NODEN’. ZIJ BELOOFDEN ELKAAR PLECHTIG:
WIJ ZULLEN VOOR HEN ZORGEN
OP 13 OKTOBER 1994 HEEFT DE LAATSTE NOG LEVENDE OPRICHTER VAN DE
STICHTING 1940-1945, MR. A.H. VAN NAMEN, DEZE HERINNERING ONTHULD.
STICHTING 1940-1945.’
De geschiedenis
De plaquette voor Stichting 1940-1945 in Amsterdam is opgericht ter nagedachtenis aan de oprichters van deze stichting die zich inzetten voor het lot van verzetsmensen en hun nabestaanden nadat de Tweede Wereldoorlog ten einde was gekomen.
Op 13 oktober 1944 werd de Stichting 1940-1944 opgericht door 21 verzetsmensen tijdens een bijeenkomst in het pand aan de Keizersgracht 567 te Amsterdam. Het doel van de stichting was ervoor te zorgen dat verzetsmensen en hun nabestaanden na de oorlog niet in financiële problemen zouden komen. Alle aanwezigen tekenden een conceptstichtingsakte, die was voorzien van een verboden oranjezegel van voor de oorlog. De stichting zou ‘1940-1944’ gaan heten, omdat de aanwezigen er van overtuigd waren dat de oorlog dat jaar nog ten einde zou zijn.
Op 12 januari 1945 vergaderde het stichtingsbestuur opnieuw. Dit maal werd de bijeenkomst gehouden bij de juridisch adviseur Van Arkel. Vlak na het begin van de vergadering bleek het pand omsingeld te zijn door de Sicherheitsdienst. Drie mannen werden hierbij gearresteerd, drie anderen wisten te ontkomen. Later bleek dat Van Arkel gechanteerd was door de bezetter en informatie over de bijeenkomst van Stichting 1940-1944 had doorgespeeld. Van Arkel’s vriendin was in september 1944 gearresteerd en door informatie te verschaffen aan de bezetter trachtte hij haar vrij te krijgen. Hij eiste wel dat de arrestanten niet gefusilleerd zouden worden. Deze eis werd ingewilligd.
Ook na de actie van 12 januari 1945 werd Van Arkel gechanteerd door de bezetter. Dit leidde tot meerdere invallen en arrestaties bij de bijeenkomsten van de Stichting 1940-1944. Begin 1945 werd juridisch adviseur Van Arkel door verzetsmensen geliquideerd.
Na de bevrijding zorgde de stichting, nu ‘1940-1945’ geheten, voor financiële hulp aan weduwen en wezen van verzetsmensen. Door inzamelingsacties, giften en contributies wist de Stichting in 1946 al meer dan 600.000 gulden uit te keren aan gedupeerden. Vanaf 1947 was de Stichting 1940-1945 uitvoerder van de Wet Buitengewoon Pensioen, waarin de rechten van verzetsslachtoffers en nabestaanden geregeld werden. Ruim 14.000 mensen maakten gebruik van deze regeling. Daarnaast richtte de stichting een afdeling maatschappelijk werk op, zorgde zij voor hersteloorden voor verzetsweduwen en hun kinderen en voor mensen die terug keerden uit concentratiekampen.
Onthulling
Het monument is onthuld op 13 oktober 1994 door de laatste nog in leven zijnde oprichter van de Stichting 1940-1945, mr. A.H. van Namen.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De plaquette voor Stichting 1940-1945 bevindt zich aan de gevel van het pand aan de Keizersgracht 567 in Amsterdam.
Bron
Vertel de verhalen, Frans Heddema en Margit Willems (Stadsdeel Amsterdam-Centrum, 2005). ISBN: 90-9019166-6.
