Het monument
Vorm en materiaal
Het monument aan de Meint Veningastraat te Hoogezand (gemeente Hoogezand-Sappemeer) is een vierkante plaquette van brons. De gedenkplaat is 45 centimeter hoog, 50 centimeter breed en 5 centimeter diep.
Tekst
De tekst op de plaquette luidt:
'OM NOOIT TE VERGETEN
G. IMBOS GEB. 21-07-1921
C. LUINSTRA GEB. 31-03-1924
P. NIEUWOLD GEB. 09-07-1901
W.A. VAN ROSSUM GEB. 28-01-1924
R. TERPSTRA GEB. 31-03-1914
GEFUSILLEERD DOOR DE BEZETTER
OP 4 MEI 1943 OP HET
BEDRIJFSTERREIN VAN VOORMALIG
N.V. CARTONFABRIEK BEUKEMA & CO
ALS GEVOLG VAN DE APRIL/MEI STAKINGEN.'
De geschiedenis
Het monument aan de Meint Veningastraat te Hoogezand (gemeente Hoogezand-Sappemeer) is opgericht ter nagedachtenis aan vijf Nederlanders die op dit bedrijfsterrein op 4 mei 1943 door de bezetter zijn gefusilleerd als gevolg van de April-Meistaking.
De namen van de vijf slachtoffers luiden:
G. Imbos, C. Luinstra, P. Nieuwold, W.A. van Rossum en R. Terpstra.
Na de fusillade zijn de vijf lichamen naar natuurgebied Appèlbergen in Glimmen gebracht en daar vermoedelijk begraven. De stoffelijke overschotten zijn, ondanks vele onderzoeken, nooit gevonden.
In 1943 werd door 'Wehrmachtsbefehlshaber' generaal F. Christiansen aangekondigd dat 300.000 Nederlandse militairen alsnog in krijgsgevangenschap zouden worden afgevoerd. Dit nieuws verspreidde zich als een lopend vuurtje door Nederland, nog voordat de officiële bekendmaking in de avondbladen van donderdag 29 april 1943 verscheen. Drukkerij Smit aan de Telgen in Hengelo had diezelfde middag het nieuws namelijk al op de ruiten van de drukkerij geplakt, zodat iedere voorbijganger het onheilspellende bericht kon lezen. Als protest tegen deze maatregel brak spontaan overal in Nederland de April-Meistaking uit. De bezetter reageerde furieus. Met goedkeuring van dr. Seyss-Inquart werd het 'Polizei-Standgericht' ingevoerd. Bedrijfsfunctionarissen kregen het bevel om maandag 3 mei 1943 het werk te hervatten. Mensen die geen gehoor gaven aan deze oproep, konden op zware straffen rekenen.
In de drie noordelijke provincies werden zestig mensen omgebracht om de wilde staking neer te slaan, onder wie de vijf mannen op het bedrijfsterrein van de N.V. Cartonfabriek Beukema & Co. Van 34 mensen werd het lichaam meegenomen 'naar een onbekende plek' om de bevolking extra te intimideren. Verschillende ooggetuigen wezen eind 1945 een plek aan op het voormalige militaire oefenterrein de Appèlbergen te Glimmen. Daar werden toen negentien slachtoffers gevonden. Vier jaar later bleek dat er nog meer vermisten in de Appèlbergen begraven moesten liggen. Verschillende zoekpogingen mislukten. Volgens een gedetailleerde reconstructie van de gebeurtenissen in 1943 en 1945 liggen de omgebrachte slachtoffers begraven in het Grote Veen van de Appèlbergen. Deze reconstructie is gemaakt op grond van vele documenten die in verschillende archieven werden bewaard, gecombineerd met studie van omgeving, bodem en geschiedenis. Er zijn vervolgens verschillende onderzoeken gedaan naar de plaats waar de vermisten zouden zijn begraven. In 1991 hebben de Koninklijke Luchtmacht en de Technische Universiteit van Delft met behulp van speciale apparatuur bodemonderzoek gedaan, maar geen sporen van een begraafplaats kunnen ontdekken. Ook tijdens vervolgonderzoek, dat in 2003 mogelijk werd toen delen van het moeras werden drooggelegd, konden de graven niet worden gevonden. Omdat het vrijwel zeker is dat de vermiste slachtoffers in het Grote Veen van de Appèlbergen begraven liggen, heeft de Werkgroep Appèlbergen besloten daar een monument te plaatsten.
Oprichting
Het bedrijf dat thans op het terrein van de voormalige N.V. Cartonfabriek Beukema & Co is gevestigd, Kappa Graphic Board, kreeg geregeld vragen van nabestaanden en andere geïnteresseerden over wat er precies is gebeurd op 4 mei 1943. Ook zouden enkelen graag de exacte plaats van de fusillade bezoeken, wat overigens niet mogelijk is, omdat er na de oorlog veel is veranderd. Het fietsenhok waar de fusillade heeft plaatsgevonden is weg en er zijn nieuwe productiehallen en kantoren voor in de plaats gekomen. Duidelijk is dat de gebeurtenis nog lang niet vergeten is en dat er behoefte is aan een blijvende en tastbare herinnering. Met het plaatsen van een gedenkplaquette wilde Kappa Graphic Board graag aan deze behoefte tegemoetkomen.
Onthulling
Het monument is onthuld op 1 mei 2004 door de directeur van Kappa Graphic Board, de heer Kees van Zijderveld, en burgemeester Mirjam Salet.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst op het bedrijfsterrein van de voormalige N.V. Cartonfabriek Beukema & Co (thans Kappa Graphic Board), gelegen aan de Meint Veningastraat te Hoogezand (gemeente Hoogezand-Sappemeer).
Bronnen
- Mascha van der Veen;
- Kappa Graphic Board B.V;
- Gemeente Hoogezand-Sappemeer;
- www.haren.nl.
