Het monument
Vorm en materiaal
De herinneringsplaquette in Oudeschild (gemeente Texel) is uitgevoerd in koper. Op de plaat is een afbeelding van een vliegtuig en een schip aangebracht.
Tekst
De tekst op de gedenkplaat luidt:
‘HIER WERD OP 4 MAART 1943
DE NEERGESCHOTEN AMERIKAANSE VLIEGENIER
HAROLD E. KIOUS
AAN LAND GEBRACHT.
UIT ZEE GERED DOOR:
KEES KRIJNEN, CORNELIS BOEKEL, WILLEM GRIEK
EN PIET VLAS, KAPITEIN S.S. DOKTER WAGEMAKER.’
De geschiedenis
Met de herinneringsplaquette in Oudeschild (gemeente Texel) wordt een bijzondere reddingsactie gememoreerd. De Amerikaanse oorlogsvlieger Harold Kious werd in de Tweede Wereldoorlog boven de Waddenzee neergehaald. Dankzij Kees Krijnen, Cornelis Boekel, Willem Griek en Piet Vlas uit Oudeschild overleefde hij de oorlog.
Op 4 maart 1943 vertrok Harold Kious voor zijn achtste vlucht naar Duitsland met als doel de spoorwegen in Hamm. Hij was co-piloot op een Amerikaanse B-17 bommenwerper. De heenreis verliep voorspoedig, maar op de terugweg werd de bommenwerper getroffen door het Duitse afweergeschut. Veteraan Kious: ‘We hadden schade opgelopen en raakten achter op de rest van de formatie. Al snel kregen we de ‘Luftwaffe’ achter ons aan. Tijdens hun beschietingen werd een van onze motoren geraakt. Deze vloog in brand en kon elk moment exploderen. We vlogen op dat moment boven de Waddenzee.’
De bemanning van het aangeschoten toestel verkeerde in levensgevaar, maar wist toch het hoofd koel te houden. Kious kreeg van de piloot de opdracht om iedereen te vertellen dat ze uit het vliegtuig moesten springen. Dat deed hij en vervolgens was het zijn beurt. Kious had geleerd om aan de achterkant uit het vliegtuig te springen. Maar de doorgang was geblokkeerd, waardoor hij niet naar achteren kon komen. Kious: ‘Ik rende terug naar de cockpit, omdat ik zuurstof nodig had. De piloot vroeg me toen nog of ik zijn parachute wilde pakken; dat heb ik voor hem gedaan. Het was de laatste keer dat ik hem zag.’
De brandende B-17 was inmiddels in een ‘spin’ geraakt en Kious werd tegen de vloer gedrukt. Tegelijkertijd viel er in de cabine van alles om, waardoor er een groot gat in de deur werd geslagen. Het lukte Kious om door dat gat weg te komen. Kious: ‘We lagen toen nog steeds onder vuur. Ik hoorde de kogels om mijn oren fluiten. Maar ik bleef rustig en telde tot tien om er zeker van te zijn dat ik ver genoeg van het vliegtuig weg was. Toen trok ik aan het koord van mijn parachute. De motoren van de vliegtuigen boven me hoorde ik nog wel, maar verder bleef het erg rustig.’ Terwijl hij naar beneden zweefde, kon Kious Texel al zien liggen. ‘Het eiland was zo groot als een postzegel. Onder mij zag ik ook vier andere parachutes. Ik weet zeker dat de Duitse piloten ons ook gezien hebben. Maar ze schoten niet meer op ons. Het enige wat ze deden, was heen en weer wiegen met hun vliegtuig, als overwinningsdans.’
Kious kwam ongeveer 500 meter van de Texelse kust in het water terecht. Kious: ‘Het was maart, de temperatuur van het water was slechts enkele graden boven nul. Maar ik merkte niets van die kou. Ik was te druk met te bedenken wat ik kon doen. Op de dijk zag ik heel kleine figuurtjes lopen. Ik zwom zes slagen in die richting, tot ik een black-out kreeg. Vervolgens draaide ik me op mijn rug om uit te rusten. Even later probeerde ik het weer een paar keer, steeds met hetzelfde resultaat.’ Van de laatste keer dat hij zich op zijn rug draaide, herinnert hij zich nog één ding. ‘Er vloog de hele tijd een meeuw boven mijn hoofd. Het leek wel een ‘guardian angel’. Alhoewel, waarschijnlijk was ik voor hem alleen maar een mooie landingsplek in de zee.’
Vier uur later kwam Kious weer bij bewustzijn. Hij lag toen in de kelder van het ‘Stoomboot Koffiehuis’ te Oudeschild, destijds het hoofdkwartier van de bezetter. De Duitse bewaking vertelde hem dat hij door de veerboot was opgepikt. Zelf kon de Amerikaan zich niets meer van de voorgaande uren herinneren. Maar de gebeurtenissen waren nauwlettend gevolgd door een dertienjarige schooljongen. Jaap Bakker was naar de haven gerend om te kijken hoe de Amerikaan werd binnengehaald. Toen in 1975 op de bodem van de Waddenzee het wrak van de verongelukte bommenwerper werd gevonden, besloot Bakker navraag te doen. In 1986 werd de in New Mexico wonende Harold Kious thuis opgebeld door ene Willem Bakker uit Nederland. Deze man was met zijn familie op vakantie naar Disneyland. Maar voor zijn vertrek had hij van een dorpsgenoot een briefje met de naam en woonplaats van Kious meegekregen. De Amerikaanse veteraan stemde toe om Bakker te ontmoeten. Kious: ‘Bakker vertelde me wat er zich in maart 1943 precies op Texel heeft afgespeeld. Zelf dacht ik altijd dat ik door de Duitsers uit het water was opgepikt. Pas 43 jaar later hoorde ik hoe de vork echt in de steel zat.’
Kious bleek in de buurt van de veerboot in het water te zijn beland. Stuurman Kees Krijnen vroeg aan kapitein Piet Vlas of hij de boot zijn kant op kon sturen. Maar de Duitse luitenant die aan boord was, gaf het bevel om de Amerikaan niet te helpen. Vlas trok zich daar echter niets van aan. Met de woorden ‘Donder op, dit schip is van mij’ wist hij de Duitse militairen te overbluffen. Stuurman Kees Krijnen, bemanningslid Cor Boekel en vrijwilliger Willem Griek voeren met een reddingsboot op de bewusteloze Kious af. Eenmaal in de haven werd de Amerikaan door de bezetter op een viskar gegooid en naar het koffiehuis gebracht. Kious: ‘Ik was met stomheid geslagen toen ik deze kant van het verhaal hoorde. Het maakte in één keer alles duidelijk. Toen Willem Bakker me vond, waren Cor Boekel en Willem Griek beiden nog in leven. Ik vond het niet voldoende om de mannen met een telefoontje te bedanken. Ik wilde ze persoonlijk ontmoeten.’
In 1987 keerde Kious daarom (na ruim veertig jaar) terug naar Texel. Sindsdien is de Amerikaanse veteraan er minstens éénmaal per jaar terug geweest. Toen Kious in 1987 werd gebeld met de mededeling dat Willem Griek ernstig ziek was, aarzelde hij geen moment. Kious: ‘Ik ben de volgende dag meteen op het vliegtuig gestapt. Texel is mijn tweede thuis geworden. Ik zie 4 maart 1943 ook wel als mijn tweede geboortedag.’
Onthulling
Het monument is onthuld in 2003.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De herinneringsplaquette bevindt zich aan de gevel van Havenhotel Texel/Restaurant Stoomboot Koffiehuis in Oudeschild (gemeente Texel).
Bron
- Het tijdschrift Checkpoint van oktober 2003;
- Studiegroep Luchtoorlog 1939-1945 (SGLO).
