Het monument
Vorm en materiaal
Het Franse ereveld in Kapelle herbergt de stoffelijke overschotten van 229 Franse militairen die tijdens de Tweede Wereldoorlog op Nederlands grondgebied zijn begraven. Van de 229 militairen zijn er 23 met Noord-Afrikaanse afkomst en 1 uit Syrië. Van de 23 Noord-Afrikaanse soldaten zijn 17 Marokkaans, 4 Algerijns en bij 2 is het precieze land van herkomst onbekend. Bij elk graf is een zerk van witte natuursteen geplaatst.
Op de begraafplaats bevinden zich twee monumenten:
Centraal staat een zuil, waarop drie mozaïeken zijn aangebracht: een kruis, de Gallische haan, de wapens van Nederland en Frankrijk en een Franse tekst. Aan weerszijden van de zuil bevindt zich een wand met de namen van de omgekomen Franse militairen. In totaal zijn 600 Fransen in Nederland gesneuveld, waarvan 204 niet geïdentificeerd konden worden.
Het tweede monument is een natuurstenen zuil met inscriptie, bekroond met een Gallische haan. De zuil is geplaatst op een voetstuk.
Tekst
De tekst op de grafzerken van de Marokkaanse soldaten luidt:
‘MORT
POUR LA
PATRIE’.
Symboliek
De Gallische haan is het nationale symbool van Frankrijk. Het kruis is een teken van lijden, strijd en overwinning.
De geschiedenis
Het Frans ereveld herinnert de inwoners van Kapelle aan alle Franse militairen die tijdens de Tweede Wereldoorlog op Nederlands grondgebied zijn omgekomen of aangespoeld. Het Frans ereveld herbergt de stoffelijk overschotten van 229 Franse soldaten waaronder 17 Marokkaanse soldaten, 4 Algerijnse soldaten, 1 Syrische soldaat en 2 soldaten van onbekende afkomst.
Frankrijk kwam als geallieerde bondgenoot Nederland tijdens de oorlogsdagen in mei 1940 te hulp. Een groot aantal militairen van de 60e en 68e division d’infanterie kwam in Zeeland bij de Duitse aanval op Zuid-Beveland en Walcheren om het leven. De Fransen vochten met ons, ook nadat Nederland zich na het Duitse bombardement op Rotterdam (14 mei 1940) Nederland over gaf, met uitzondering van Zeeland. Deze provincie moest doorvechten op last van de naar Engeland uitgeweken Nederlandse regering. De Commandant van Zeeland was schout bij nacht H.J. van der Stad, wiens hoofdkwartier in Middelburg was gevestigd. Men hoopte met de hulp van Franse troepen nog stand te kunnen houden in Zuidwest-Nederland. De Franse soldaten trokken via België naar Zuid-Beveland, waar ze gezamenlijk met de aldaar gelegerde soldaten en restanten van het Nederlandse leger (de Peeldivisie) stand probeerden te houden. Maar de Zanddijkstelling bij het Kanaal door Zuid-Beveland kon niet behouden blijven. Ook de verdediging van de Sloedam hield geen stand.
Om de tegenstand te breken werd op 17 mei 1940 door jachtbommenwerpers van de Duitse Luftwaffe een bombardement op Middelburg uitgevoerd. De noodlottige combinatie van artillerievuur en luchtbombardementen leidde tot de verwoesting van het centrum. De Fransen moesten zich terugtrekken. Dankzij hardnekkige achterhoedegevechten in Vlissingen (waarbij de Franse generaal Deslaurens sneuvelde) bereikten de meesten van hen Breskens.
In Nederland zijn in totaal 600 Franse militairen gesneuveld, waarvan 204 niet geïdentificeerd konden worden. Op het Franse ereveld in Kapelle liggen 229 Franse soldaten begraven, die voor een deel in de meidagen van 1940 zijn omgekomen. De meeste Franse militairen werden reeds op 17 mei 1940 ter aarde besteld. De stoffelijke overschotten van 65 Franse soldaten waren door de plaatselijke bevolking bijeengebracht en in een (voorlopig) massagraf begraven. Al tijdens de oorlog werden de Fransen gekist en herbegraven.
De Noord-Afrikaanse soldaten liggen op dit erehof begraven omdat het Franse leger van oudsher bestond uit soldaten van diverse nationaliteiten. Franse koloniën in Noord-Afrika leverden aan dit leger veel allochtone manschappen. In sommige legeronderdelen riep men complete Marokkaanse en Algerijnse regimenten in het leven. In Zeeland hebben deze regimenten in mei 1940 niet deelgenomen aan de gevechten. Noord Afrikaanse soldaten deden hier dienst in gewone legeronderdelen. Bij de ineenstorting van het Franse leger eind mei 1940 vluchtten tienduizenden vanuit Duinkerken naar Engeland. In Het Kanaal brachten Duitse vliegtuigen diverse schepen met troepen tot zinken. De meeste opvarenden verdronken daarbij. Veel van de stoffelijke resten van Franse soldaten die op deze begraafplaats liggen spoelden in de zomer van 1940 op de Nederlandse kust aan. Ongeveer honderd van hen hadden geen enkele identificatie. Ook de meeste soldaten van Noord-Afrikaanse origine die hier begraven liggen kwamen om in de zee. De Noord-Afrikaanse militairen worden geëerd met een grafmonument in de vorm van een halve maan. Op het eiland Schiermonnikoog bevinden zich 22 graven van Franse soldaten; hiervan is er één van Noord-Afrikaanse herkomst.
Oprichting
Dankzij een plaatselijk comité, waarin mevrouw Van ‘t Hoff-Calou (Française van geboorte) zich bijzonder inspande, werd op 16 mei 1946 een eenvoudig monument onthuld. Het comité staagde er tevens in, met goedkeuring van de Franse regering en medewerking van de gemeente Kapelle, om een officiële Franse militaire begraafplaats tot stand te brengen.
In de publicatie Van broekstuk naar witte boord. 175 jaar bestuur van vier Bevelandse gemeenten wordt de totstandkoming van het ereveld als volgt omschreven: ‘Alvorens alle gevallen Fransen naar Kapelle over te brengen, stelde men de nabestaanden in de gelegenheid kenbaar te maken of men de overledenen in Frankrijk wenste te herbegraven. Van deze mogelijkheid maakte men ruim gebruik. Van de negenenzeventig in Kapelle begraven Fransen bracht men er tweeënzestig over naar hun familie. Uit andere delen van Nederland bracht men er tweehonderdzeventien over, waarvan men er honderden het predikaat ‘onbekend’ moest geven. Een aanzienlijk aantal spoelde onherkenbaar aan op Noord-Hollandse stranden en op de Waddeneilanden in de laatste meidagen en begin juni van 1940. We nemen aan dat een aantal van hen het leven in de Zeeuwse wateren hebben verloren. De aanleg van de begraafplaats geschiedde onder directie van de Heidemij.’
Onthulling
De Franse begraafplaats is op 16 mei 1950 geopend door de Nederlandse minister van Oorlog, in bijzijn van talloze genodigden. Diezelfde dag is ook de zuil met namenwand op het Franse ereveld onthuld.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het ereveld maakt deel uit van de Gemeentelijke begraafplaats, gelegen aan de Kitskinderscheweg te Kapelle. De monumenten zijn alleen te vinden op het Frans ereveld.
Bronnen
- Van obelisk tot oorlogsgraf – Kleine monumenten en ornamenten in Zeeland, deel 2 van Jan J.B. Kuipers en Peter Sijnke (Provincie Zeeland, oktober 2002). ISBN: 90-71565-70-x;
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
- Van broekstuk naar witte boord. 175 jaar bestuur van vier Bevelandse gemeenten van A.J. Barth en A.L. Kort (Kapelle, 2000);
- Institute Al-Amal for the Disabled;
- NRC Handelsblad van 5 mei 2003.
Overige informatie
Dit monument was genomineerd voor de Aanmoedigingsprijs Oorlogsmonumenten 2015.
De prijs is uitgereikt door Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, de provincie Zeeland en het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
In aanloop naar de prijsuitreiking zijn de vijf genomineerden door CTV Zeeland geportretteerd. Op de website Zeeuwse Ankers is het verhaal van het monument te lezen en het filmportret te bekijken.
