Het monument
Vorm en materiaal
Het monument voor Derk van Assen in Meterik (gemeente Horst aan de Maas) is een kruis van bruingebeitst hout. Het gedenkteken is 1 meter 55 hoog, 75 centimeter breed en 10 centimeter diep. Naast het kruis is een plaquette geplaatst.
Teksten
De tekst op het kruis luidt:
'OP
14 SEPT.
1943
WERD HIER DOOR DE DUITSCHERS GEFUSILLEERD
DERK VAN ASSEN
GEBOREN
9 OCT.
1891
TE
HASSELT (O)
DEURW.
DER
DIRECTE
BELASTINGEN
TE
MAASTRICHT'.
De tekst op de plaquette luidt:
'MEMORIEKRUIS IN DE BOSSEN
DE GEMEENTE HORST LIET HIER IN 1946
DIT KRUIS PLAATSEN TER HERINNERING AAN
DERK VAN ASSEN EEN VERZETSMAN DIE
DOOR DE DUITSERS WERD VERMOORD, OMDAT
HIJ DE NAMEN VAN ZIJN WAPENBROEDERS
NIET WILDE PRIJSGEVEN.'
De geschiedenis
Het monument voor Derk van Assen herinnert de inwoners van Meterik (gemeente Horst aan de Maas) aan de verzetspionier die hier op 14 september 1943 door de bezetter is gefusilleerd.
Derk van Assen werd geboren op 9 oktober 1891 in het Overijsselse Hasselt. Hij was deurwaarder der Direkte Belastingen in Maastricht en ouderling van de Gereformeerde Gemeente. Al spoedig na de Duitse inval ontplooide hij uiteenlopende verzetsactiviteiten. Hierbij werd hij bijgestaan door Arie van Mansum en andere leden van de Gereformeerde Gemeente. Van Assen regelde de vlucht van joden naar België en het neutrale Zwitserland. Hij werkte samen met ex-militairen, met de verzetsgroep rond Pierre Dresen in Maastricht en die van Charles Bongaerts in de mijnstreek. Na verloop van tijd zette hij zich ook in voor de hulp aan gestrande geallieerden en droeg hij bij aan de verspreiding van illegale bladen als Vrij Nederland en Trouw. Van Assen speelde tevens een hoofdrol bij het onderbrengen en verzorgen van onderduikers. Ook was hij betrokken bij het samengaan van de protestants-christelijke en katholieke onderduikorganisaties in Maastricht.
Toen de Sicherheitspolizei in Den Haag Van Assen met zijn omvangrijke verzetsactiviteiten via infiltranten binnen de verzetsorganisatie op het spoor kwam, werd hij op 24 juli 1943 door de Haagse Sipo gearresteerd. Dit tot woede van de Sicherheitsdienst in Maastricht, omdat op deze wijze de plannen van Richard Nitsch werden gedwarsboomd. Hij had Van Assen al een tijd laten schaduwen om zo het illegale netwerk waarbinnen de verzetsman zich bewoog, te kunnen ontrafelen. Nadat Van Assen (zonder resultaat) aan een zwaar verhoor werd onderworpen, werd hij opgesloten in het Huis van Bewaring te Maastricht. Al spoedig werd door zijn verzetsmakkers een plan beraamd om hem te bevrijden. Via gevangenisarts Castermans werd Van Assen besmet met paratyfus, zodat een ziekenhuisopname noodzakelijk zou worden. Uit een hospitaal zou Van Assen minder moeilijk te bevrijden zijn. Het plan werd echter doorzien doordat de Sicherheitsdienst in Den Haag via de infiltranten werd ingelicht. Brigadeführer Schöngarth gaf de afdeling in Maastricht opdracht tot onmiddellijke executie. De SD'ers Ströbl, Nitsch en Conrad reden vervolgens met Van Assen in een auto naar de Schadijkse bossen in Horst en schoten hem daar op 14 september 1943 dood.
Niet lang na de oorlog ging men op zoek naar het graf van Derk van Assen. De inmiddels opgespoorde en veroordeelde Richard Nitsch gaf aanwijzingen. Hij kon de exacte plaats niet aanduiden, omdat de directe omgeving van de fusilladeplaats inmiddels door weer en wind onherkenbaar was geworden. Nitsch herinnerde zich dat een 'Bauernjungen' hun indertijd een paard had geleend om de wagen uit het rulle zand te trekken. De jongen werd opgespoord. Het was de 17-jarige Jeu Jenniskens uit Horst die op de dag van de fusillade met paard en wagen op weg was naar een perceel akkerland toen hij de Duitse militairen tegenkwam. Jenniskens wees de plaats aan waar de Duitse wagen had vastgezeten. Daarop beende Nitsch naar de executieplaats. De reden dat Van Assen niet in Maastricht om het leven was gebracht, was omdat de bezetter vond dat Horst een broeinest van illegale activiteiten was en men een afschrikwekkend voorbeeld wilde stellen.
Oprichting
De plaatsing van het kruis was een initiatief van de gemeente Horst, op verzoek van de (voormalige) Landelijke Organisatie voor hulp aan Onderduikers.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1946.
Staatsbosbeheer draagt zorg voor het onderhoud.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst in de Schadijkse bossen te Meterik (gemeente Horst aan de Maas).
Bron
Limburgse monumenten vertellen 1940-1945 van H.J. Mans en A.P.M. Cammaert. (Maastricht, Stichting Historische Reeks Maastricht, 1994). ISBN 90 70356 67 8.
