Het monument
Vorm en materiaal
Op de gedenksteen aan het voormalige Kamer van Koophandel-gebouw te Utrecht zijn de namen van zeven leden van de Binnenlandse Strijdkrachten aangebracht, die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. In het trottoir onder de gedenksteen is een zogenaamde attentietegel geplaatst voorzien van een QR-code voor meer informatie.
Tekst
De tekst op de gedenksteen luidt:
’22 NOV 1944
JHR IR C. VAN HOLTHE – IR A.F. KRIKKE
S. POSTMA – MR DR A. ROETERINK
J. VOS – G. WESTDIJK – J. VAN ZANTEN’.
Wijziging
De gedenksteen hing eerst in de vergaderzaal van het voormalige Kamer van Koophandel-gebouw gelegen op de hoek Maliesingel/Nachtegaalstraat te Utrecht. Bij de verhuizing van de Kamer van Koophandel naar de Jacobsstraat is de gedenksteen opgeslagen geweest en vervolgens in 2023 geschonken aan de gemeente Utrecht. Op 4 mei 2024 is de gedenksteen ceremonieel onthuld aan de buitenzijde van het voormalige Kamer van Koophandel gebouw.
De geschiedenis
De gedenksteen te Utrecht is opgericht ter nagedachtenis aan zeven kopstukken van het verzet die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de strijd tegen de bezetter zijn omgekomen.
De namen van de zeven slachtoffers luiden:
Jhr. C. van Holthe, A.F. Krikke, S. Postma, A. Roeterink, J. Vos, G. Westdijk en J. van Zanten.
Tijdens een vergadering van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten in de Utrechtse Kamer van Koophandel heeft de Apeldoornse Feldgendarmerie op 22 november 1944 een inval gedaan. De inval was een gevolg van de arrestatie van een koerierster die een illegaal bericht bij zich droeg: ‘Woensdag 22 November samenkomst van gewestelijke en districtscommandanten der Binnenlandse Strijdkrachten in Utrecht…’ De leiders van het verzet werden gearresteerd en overgebracht naar de Koning Willem III-kazerne in Apeldoorn.
Om de verzetslieden te bevrijden wilde het landelijk verzet een overval plegen op de kazerne. Geen eenvoudige taak, want het terrein was zwaar bewaakt. Tijdens de voorbereiding van de overval op 28 november 1944, zijn J. van Bijnen (schuilnaam Frank) en S. Esmeijer (schuilnaam Paul) door de bezetter ontdekt en neergeschoten. Huib Verschoor, die de mannen naar de kazerne had gereden, werd aangehouden en in een kleine cel met nog dertien andere gevangenen gezet. Om een nieuwe overval te voorkomen werden vier dagen na de schietpartij twaalf verzetsstrijders en een Amerikaanse vlieger (Bill F. Moore) uit hun cellen gehaald en net buiten de kazernepoort gefusilleerd.
Zeven leden van de Binnenlandse Strijdkrachten hebben het verblijf in de gevangenis en de concentratiekampen niet overleefd. De secretaris van de Kamer van Koophandel, mr. dr. A. Roeterink, die het gebouw voor de illegale vergadering beschikbaar had gesteld, stierf op 28 februari 1945 op 43-jarige leeftijd in het concentratiekamp Wöbbelin (Mecklenburg).
Onthulling
Het monument is op 22 november 1946 onthuld door de toenmalige secretaris van de Kamer van Koophandel J. Reinders. De heer mr. J.H. des Tombe hield een speech.
In 2024 heeft de gedenksteen een nieuwe plek gekregen aan de zijmuur van het gebouw van de voormalige Kamer van Koophandel te Utrecht. Op 4 mei 2024 is de gedenksteen daarom opnieuw ceremonieel onthuld door wethouder Rachel Streefland, Tom van Splunter namens de Kamer van Koophandel, Minka Cieremans, weduwe van de ontvluchte verzetsman Maarten Cieremans, en een kleinzoon van verzetsman Albert Roeterink. Na de onthullingsceremonie presenteerde onderzoeker Niels Bokhove in de Hekmanzaal in de Stadsschouwburg het verhaal achter het monument.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De gedenksteen bevindt zich aan de zijmuur van het gebouw van de voormalige Kamer van Koophandel te Utrecht, op de hoek van de Maliesingel/Nachtegaalstraat.
Bronnen
- Gemeente Utrecht;
- Krantenartikelen in het Utrechtsch Nieuwsblad van 23 november 1946 en het Utrechtsch Nieuwsblad van 6 maart 1948;
- Apeldoorn Monumenten van L.P. van Oppen e.a. (Apeldoorn, 1990).
