Het monument
Vorm en materiaal
Het monument bij Radio Kootwijk in Kootwijk (gemeente Barneveld) is een witte natuurstenen gedenksteen met in reliëf een vrouwenfiguur. In haar linkerhand draagt de vrouw een brandende toorts.
Tekst
De tekst op de gedenksteen luidt:
‘1940 – 1945
J.D. SUIJLING
G.A. MEERHOF
C.F. THOMAS
J. STEL
GIJ ZIJT HET
DIE EEN VLAM AANSTEEKT
WAARIN DE TOEKOMST LACHT’.
Symboliek
De brandende toorts verbeeldt het verzetsvuur.
De geschiedenis
Het monument bij Radio Kootwijk in Kootwijk (gemeente Apeldoorn) is opgericht ter nagedachtenis aan vier omgekomen radiomedewerkers die tijdens de Tweede Wereldoorlog een bijdrage hebben geleverd aan het verzet.
De namen van de vier slachtoffers luiden: Gerrit Meerhof, Jaap Stel, Jan Suijling en Carl Thomas.
Het radiozendstation Kootwijk werd op 11 mei 1940 door de Duitse Wehrmacht bezet en onder direct toezicht geplaatst. De bezetter gebruikte het station voor het onderhouden van contact (in code) met hun onderzeeboten op de Atlantische Oceaan. Daarnaast werden de zenders ingezet voor propaganda-uitzendingen naar Groot-Brittannië en de neutrale landen. Ook fungeerde Kootwijk als stoorzender voor uitzendingen van Radio Oranje en de BBC.
Het huis van Gerrit Meerhof was een onderduikcentrum van de Knokploeg. Tevens bood hij onderdak aan de zender PAW (later onder OD-roepletters). Toen men op 10 januari 1945 op het punt stond de zender naar een ander adres te verhuizen, vond een overval plaats door de Apeldoornse Sicherheitsdienst. Niet alleen de zender werd ontdekt, ook werden er wapens en onderduikers gevonden. In totaal werden twaalf mensen opgepakt. Gerrit Meerhof werd overgebracht naar het kamp De Kruisberg bij Doetinchem. Op 2 maart 1945 werd hij samen met 45 andere gevangenen als represaille door de bezetter gefusilleerd in een korenveld bij Varsseveld.
Jaap Stel was in het inlichtingenwerk een medewerker van Gerrit Meerhof. Hij seinde gegevens over treintransporten en troepenverplaatsingen van de bezetter door naar het bevrijdde Nijmegen. Stel is tijdens de overval van de Sicherheitsdienst op het huis van Meerhof gearresteerd. Hij werd tewerkgesteld in Hamburg. Toen deze stad zwaar gebombardeerd werd door de geallieerden, is Stel waarschijnlijk omgekomen.
Jan Suijling werkte bij Radio Kootwijk en was commandant van de Ordedienst. In de oorlogstijd heeft hij een aantal zenders gebouwd die operationeel moesten zijn als de bezetter Radio Kootwijk op zou blazen. Toen deze zenders werden ontdekt, moest Suijling onderduiken op een boerderij in Kootwijkerbroek. Maar de Nederlandse SS’er Van der Wal was op de hoogte van deze schuilplaats. Suijling werd gearresteerd en overgebracht naar de koning Willem III-kazerne te Apeldoorn. In de ochtend van 2 december 1944 is hij samen met veertien andere verzetsmensen op het voetbalveld van de kazerne gefusilleerd. Jan Suijling is begraven op Ereveld Loenen.
In oktober 1944 werden de Apeldoornse mannen door de bezetter verplicht mee te werken aan hun verdedigingswerken. Carl Thomas had geen onderduikadres. Toen hij zich moest melden op de markt in Apeldoorn, werd hij op transport gesteld naar de zogenaamde Organisation Todt in Duitsland. Vlak over de grens (bij Rees) werd de stilstaande trein beschoten door Engelse jagers. Thomas heeft deze beschieting niet overleefd.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1947.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Bronnen
- Apeldoorn Monumenten van L.P. van Oppen e.a. (Apeldoorn, 1990);
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
- De heer H. van Vulpen;
- www.apeldoornendeoorlog.nl;
- Apeldoorn ’40-’45, het verhaal achter de Apeldoornse oorlogsmonumenten van Jan Heerze en Jelle Reitsma (Apeldoorn, 2006).
