Het monument
Vorm en materiaal
Het monument op de Israëlitische begraafplaats in Utrecht is een witmarmeren gedenksteen met aan linkerzijde een brandende fakkel.
Tekst
De tekst op de gedenksteen luidt:
'TER HERINNERING AAN DE MEER DAN DUIZEND JOODSE MANNEN,
VROUWEN EN KINDEREN UIT UTRECHT EN OMGEVING,
DIE GEDURENDE DE JAREN VAN DE TWEEDE WERELDOORLOG,
DOOR DE VIJAND OM HUN JOOD-ZIJN WERDEN OMGEBRACHT'.
Deze tekst is ook in het Hebreeuws aangebracht.
Symboliek
De brandende fakkel houdt de herinnering aan de oorlogsslachtoffers in leven.
De geschiedenis
Het monument op de Israëlitische begraafplaats in Utrecht is opgericht ter nagedachtenis aan de meer dan duizend Joodse medeburgers die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter zijn gedeporteerd en omgebracht.
In het begin van de bezettingsjaren, toen buitenlandse Joden uit
het kustgebied werden verdreven, vormde zich in Utrecht een grote
gemeenschap van Joodse vluchtelingen uit Duitsland. Net als de
overige Joodse inwoners van Utrecht kregen zij al spoedig te maken
met alle beperkende maatregelen, die de bezetter invoerde.
In
november 1940 werden de Joden uit overheidsdienst ontslagen. De
burgemeester van Utrecht werd ontslagen, omdat hij te weinig
medewerking verleende bij het uitvoeren van de anti-Joodse
maatregelen. In september 1941 werden de Joodse kinderen uit het
openbare onderwijs verwijderd, waarop er op alle niveaus speciaal Joods onderwijs georganiseerd werd. Een maand later werd een
vertegenwoordiger van de Joodse Raad ingesteld.
De deportaties uit Utrecht begonnen in februari 1942. Desondanks
bleef de Joodse gemeenschap tot het einde toe actief op cultureel
en religieus gebied. De laatste Joden werden ruim een jaar later,
in april 1943, naar het kamp Vught afgevoerd. In Utrecht bleven
enkele honderden onderduikers achter, dankzij het feit dat er in de
stad diverse verzetsgroepen opgericht waren, waaronder het
Kindercomité (een Utrechtse verzetsgroep, bestaande uit vooral studenten, die zich bezighield met het laten onderduiken van enkele honderden Joodse kinderen uit Amsterdam).
Onthulling
Het monument is onthuld op 6 juni 1948 door de Utrechtse opperrabbijn J. Tal.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst op de Israëlitische begraafplaats, gelegen aan het Zandpad te Utrecht.
Bronnen
- Gemeente Utrecht;
- Krantenartikel in het Utrechtsch Nieuwsblad van 7 juni 1948;
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
- Website Joods Historisch Museum.
