Het monument
Vorm en materiaal
Het ‘Van Randwijk-monument’ in Amsterdam is een gedenkmuur met witte letters.
Tekst
De tekst op het monument luidt:
‘HENDRIK MATTHEUS VAN RANDWIJK 1909-1966
EEN VOLK DAT VOOR TIRANNEN ZWICHT
ZAL MEER DAN LIJF EN GOED VERLIEZEN
DAN DOOFT HET LICHT…’
De tekst op het monument is de slotregel van Van Randwijks gedicht Bericht aan de levenden. Van Randwijk schreef dit gedicht in 1953 om te worden aangebracht op een monument op de Erebegraafplaats in Bloemendaal. Uiteindelijk werd daar echter gekozen voor een prozatekst van zijn hand met dezelfde titel.
De geschiedenis
Het ‘Van Randwijk-monument’ herinnert de inwoners van Amsterdam aan de verzetsstrijder Hendrik Mattheus van Randwijk.
De protestants-christelijke onderwijzer, schrijver, dichter en letterkundige Henk van Randwijk raakte in 1941 betrokken bij het ondergrondse verzet toen zijn collega-onderwijzer Kooistra hem vroeg of hij wilde meewerken aan het illegale blad Vrij Nederland. Begin 1942 werd Van Randwijk onder de schuilnaam Sjoerd van Vliet hoofdredacteur van het wekelijks verschijnende VN. Het ging hem echter niet alleen om de strijd tegen de bezetter en herstel van de Nederlandse democratie. Van Randwijk zag de bezetting niet allereerst als een politieke en economische crisis, maar als een culturele strijd richting een rechtvaardiger samenleving dan die voor de oorlog. Vanuit dit uitgangspunt ontstond er begin 1943 een meningsverschil binnen de groep medewerkers van VN. Een deel van hen splitste zich af en stichtte de orthodoxe ‘Trouw-groep’, waar het dagblad uit voort is gekomen.
Van Randwijk is tijdens de bezettingsjaren tot twee keer toe gearresteerd door de bezetter wegens het verschaffen van onderdak aan joodse burgers. Hij wist zich echter iedere keer vrij te pleiten. In de loop van de oorlog werd hij vanwege zijn denkbeelden én verzetsactiviteiten de meest gezochte Nederlander.
Na de bevrijding is Van Randwijk nog tot 1950 hoofdredacteur van Vrij Nederland gebleven. Na een intern meningsverschil over zijn kritiek op het PvdA standpunt inzake de onafhankelijkheid van Indonesië trad hij terug als hoofdredacteur. Op 7 mei 1966 is Henk van Randwijk gestorven op 57-jarige leeftijd.
Onthulling
Het monument is onthuld op 4 mei 1970 door de weduwe van Henk van Randwijk, mevrouw Ada van Randwijk-Henstra.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst in het H.M. van Randwijkplantsoen op het Weteringcircuit te Amsterdam.
Bronnen
- Om nooit te vergeten – Amsterdamse monumenten en gedenktekens ter herinnering aan de Tweede Wereldoorlog van Mies Bouhuys en Boris Klatser. (Bussum, Produktie Uitgeverij Thoth, 1995). ISBN 90 6868 124 9;
- Vertel de verhalen van Frans Heddema en Margit Willems (Stadsdeel Amsterdam-Centrum, 2005). ISBN 90-9019166-6.
