Het monument
Vorm en materiaal
Monument ‘Het Buikschot’ in Amsterdam is een natuurstenen beeld van een ineengedoken, knielende mannenfiguur. Het beeld is geplaatst op een natuurstenen zuil. Voor het gedenkteken is een groen hekje aangebracht. Het beeld is 1 meter hoog, 1 meter breed en 1 meter diep. De zuil is circa 2 meter hoog.
Tekst
De tekst op de zuil luidt:
‘OP DEZE PLAATS ZIJN OP 15 DECEMBER 1944
DRIE MENSEN GEFUSILLEERD ALS REPRESAILLE
VOOR DE AANSLAG OP DE SPOORLIJN
JAN HENDRIK FABER GEB. 31-3-1893
AUGUST VAN GINKEL GEB. 16-6-1911
DIRK DE BRUIN GEB. 17-6-1908’.
Wijzigingen
Pas in 1996 wist men na onderzoek wie de slachtoffers waren. Hun namen zijn daarna aan de sokkel van het monument toegevoegd.
Symboliek
De ineenkrimpende mannenfiguur verbeeldt een verzetsstrijder die door de bezetter is neergeschoten. Na de onthulling is op basis van een ooggetuige bekend geworden dat een van de drie slachtoffers ook daadwerkelijk door een buikschot om het leven is gekomen.
De geschiedenis
Monument ‘Het Buikschot’ herinnert de inwoners van Amsterdam aan de drie mensen die hier op 15 december 1944 door de bezetter zijn gefusilleerd.
De namen van de drie slachtoffers luiden:
Dirk de Bruin (geb. 17 juni 1908), Jan Hendrik Faber (geb. 31 maart 1893) en August van Ginkel (geb. 16 juni 1911).
De executie was een represaille voor een aanslag van het verzet op de spoorlijn.
August (Guus) van Ginkel was radiotelegrafist/observator tweede klasse in vaste dienst bij het KNMI. Hij wist voor de inlichtingeneenheid van het Nederlandse verzet, de Packard-groep, strategische informatie via een Utrechtse zender door te geven aan de geallieerden in Londen. Tijdens de bezetting werden de publicaties en uitzendingen van het KNMI gestaakt en waren de weerkundige waarnemingen alleen bestemd voor de Duitse bezetter.
De weerwaarnemingen waren in de oorlogstijd verschrikkelijk belangrijk, Zuid-Nederland was toen nog niet bevrijd. Met de informatie vanuit Nederland konden de meteorologen in Londen een weerbeeld maken. Dit was van belang voor de militaire operaties.
De Duitsers ontdekten het werk van Guus van Ginkel en deden op 9 oktober 1944 een inval bij de zender in Utrecht. Guus van Ginkel dook aanvankelijk onder, maar op 17 november werd hij door de Duitsers gearresteerd op zijn werkplek. Hij werd in Amsterdam gevangen gehouden. Als represaille voor een aanslag op de spoorbaan langs de Tugelaweg in Amsterdam op 15 december 1944, fusilleerden de Duitsers dezelfde dag drie willekeurig gekozen gevangenen op de plaats van de aanslag. De 33-jarige Van Ginkel was een van hen.
Oprichting
Beeldhouwer Adam Jansma kreeg in 1962 de opdracht voor het vervaardigen van dit verzetsmonument.
Onthulling
In 1963 is het beeld te zien geweest op het Waarheidsfestival in de RAI.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst in een tuintje, gelegen aan de spoorweg tegenover de Tugelaweg 110 in de Transvaalbuurt te Amsterdam.
Bronnen
- Mevrouw H. Zàborszky-Jansma (zuster van beeldhouwer Adam Jansma);
- Krantenartikel in De Waarheid uit 1965;
- Om nooit te vergeten – Amsterdamse monumenten en gedenktekens ter herinnering aan de Tweede Wereldoorlog, Mies Bouhuys, Boris Klatser (Bussum, Produktie Uitgeverij Thoth, 1995). ISBN 90 6868 124 9;
- Op de bres voor vrijheid – oorlogs-, verzets- en bevrijdingsmonumenten, J.H. Kruizinga (Amsterdam, Buijten en Schipperheyn, 1980);
- Oost Online. ‘Huilend kwam Adam thuis.’.
