Het monument
Vorm en materiaal
Het Kindermonument in Amsterdam is een bronzen beeldengroep van vier kinderfiguren. Links twee spelende kinderen die van de vrijheid genieten, rechts twee kinderen die niet aan het spel mee mogen doen en troost bij elkaar zoeken. Tussen de twee beelden in bevindt zich een driehoekige muur van zwart marmer. Het gedenkteken is 3 meter hoog, 5 meter breed en 2 meter diep.
Teksten
De tekst op het gedenkteken luidt:
‘3 NOVEMBER 1941
MARKT
ALLEEN TOEGANKELIJK VOOR JODEN’.
De tekst op het voetstuk van de twee spelende kinderen luidt:
‘SAMEN SPELEN
SAMEN LEVEN’.
Symboliek
Het monument verbeeldt twee spelende kinderen, die door een muur gescheiden worden van joodse kinderen.
De geschiedenis
Het Kindermonument in Amsterdam herinnert aan de ‘Markt voor Joden’ en de schending van de kinderrechten in de Tweede Wereldoorlog.
Aan de Gaaspstraat in Amsterdam-Zuid is sinds 1921 een speeltuin. Die plek werd door de bezetter gevorderd als ‘Markt voor Joden’. Van 3 november 1941 tot 14 augustus 1943 stond daar het bord ‘Alleen toegankelijk voor Joodsche verkoopers, Joodsche koopers en Joodsche bezoekers’. Na 1943 waren er in de Rivierenbuurt vrijwel geen joden meer. Zij waren allen op transport gezet naar de vernietigingskampen in Duitsland en Polen.
Oprichting
De oprichting van het gedenkteken was een initiatief van de voormalige verzetsman Dirk Neijssel. Uit zorg en verontwaardiging over een aantal racistische en antisemitische incidenten in de Rivierenbuurt werd begin jaren 80 het Comité Waakzaamheid gevormd. In 1987 werd het Comité officieel Stichting Kindermonument.
Onthulling
Het monument is onthuld op 3 november 1986 door burgemeester Ed. van Thijn. Tijdens de onthullingsplechtigheid werd door de acteur Dick Scheffer het gedicht Markt voor Joden van Anneke Verheul voorgedragen:
‘Markt voor Joden’
Wie weet, viel zonlicht op het plein
En kleurde het laatste herfstblad rood-
toen men het Joodse kind verbood
kind te zijn met anderen.
Door rassenhaat en naziwet,
die ied’re norm met laarzen trad
en ‘t leven hier vergiftigd had-
voor altijd buiten spel gezet
En, wat ten hemel schreiend was
de aarde draaide om haar as.
En dan beveelt het gruwelijk brein
een ghetto op het speelterrein
Een Markt voor Joden gaat hier open
Tot gele ster gedegradeerd
en daaglijks meer geisoleerd
mag ‘ster’ alleen bij ‘sterren’ kopen
En wat zo diep beschamend was
de wereld draaide om haar as.
Weer spelen kind’ren op het plein
In blauwe en bruine ogen
staan tintelende kleurenbogen
om ‘t uitgelaten samenzijn;
hun buit’lende belevenis
die ‘t voorspel van de toekomst is.
Een opgewonden muzikant
slaat dromen uit zijn blikken trommel
Een vliegenier stijgt op zijn schommel
hoog boven huizen, zee en land.
Trots onder haar gevouwen krant,
in wit gordijn van waardigheid,
neemt klein bruine majesteit
haar blonde koning bij de hand…
De kinderen, die zijn omgekomen
staan – als een teken – aan de wand.
De kinderen, die zijn omgekomen
staan – als een teken – aan de wand
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich in de speeltuin aan de Gaaspstraat te Amsterdam.
Bronnen
- Stichting Kindermonument (tel.: 020 – 644 08 66);
- Om nooit te vergeten – Amsterdamse monumenten en gedenktekens ter herinnering aan de Tweede Wereldoorlog van Mies Bouhuys en Boris Klatser. (Bussum, Produktie Uitgeverij Thoth, 1995). ISBN 90 6868 124 9;
- www.kindermonument.nl
