Nuenen, ‘Wederopstanding is bevrijding’

Vorm en materiaal
Het monument ‘Wederopstanding is bevrijding’ in Nuenen is een geopende sarcofaag, uitgevoerd in natuursteen. Op de deksel is een reliëf van een vlag en feestvierende mensen aangebracht. Achter de sarcofaag staat een gemetselde muur, waarop een plaquette is bevestigd. Bij het monument bevinden zich twee zitbanken, respectievelijk van het 44e Royal Tank Regiment en van het 506ste Parachute Infanterie Regiment. Het monument is 1 meter 50 hoog, 2 meter breed en 1 meter diep.

Tekst
De tekst op de plaquette luidt:

‘TER EERE
VAN HUN EN ONS VADERLAND
ZIJN HIER GESNEUVELD
-KILLED IN ACTION-
CPL. R. STOTHARD
TPR. B. NICHOLLS
20.9.1944′.

Symboliek
Ontwerper Martijn Troost omschrijft het monument als volgt: ‘De gedachten rond de sarcofaag hebben te maken met zowel de dood als het leven. De oorlogsgeschiedenis en de bevrijding van deze oorlog staan uiteraard centraal. Het gaf mij de aanleiding te denken in de richting van zowel de onderdrukking van de bevolking alswel de wedergeboorte van ons normale dagelijkse leven. In de sarcofaag vind ik beide punten terug. Een sarcofaag, die nadrukkelijk open staat in de letterlijke en natuurlijke zin. Het gevoel en het weten dat wij een periode lang bezet waren, waarbij alles gesloten en verborgen was. Ook de bevrijding laat zich zien in de sarcofaag. In de vorm van verlossing en de openheid van denken en doen. Het reliëf op de deksel van de sarcofaag toont op illustratieve wijze de viering van de bevrijding.’

Wijziging
Op 25 september 2009 werd het monument uitgebreid met de namen van 29 Nuenense militairen die elders zijn omgekomen en geallieerde militairen die op Nuenens grondgebied zijn gesneuveld. Ook twaalf burgerslachtoffers zijn aan het monument toegevoegd, echter niet met hun namen.

Het monument ‘Wederopstanding is bevrijding’ herinnert de inwoners van Nuenen aan de Engelse korporaal Ralph Stothard en trooper Basil Nicholls (van het ‘B’ squadron van het 44ste Royal Tank Regiment), die hier op 20 september 1944 tijdens de bevrijding van Nuenen zijn gesneuveld. Met de toevoeging van de plaquette op 25 september 2009 herinnert het monument mede 29 Nuenense militairen die elders zijn omgekomen en geallieerde militairen die op Nuenens grondgebied zijn gesneuveld. Ook twaalf burgerslachtoffers worden middels dit monument herinnerd.

De namen van de 31 slachtoffers luiden:

Uit Nuenen: Martinus Johannes Koolen; Adrianus van Stiphout; Marinus Johannes van de Nieuwenhof; Franciscus Adrianus Roijakkers; Josef Antoon Smolders; en Antonius Marcellus Maria de Win.

Overig: Ivor Ernest Charles Davies ; George Albert Denney; Patrick James Galligan; Thomas Albert Hall; John Rowland Hill; Charles Vernon Leslie Hulbert; Kenneth Walton Jones; Thomas Rees Jones; Robert van Klinken; Morris Leve; Dennis Mansell Lewis; Arthur Forster Marshall; David Mcfarlane Forsyth Bell; Vernon Menze; James W. Miller ; William (W.R.) Miller ; Reginald Pecy Naylor; Basil Nicholls; Delorn Leonard Steiner; Ralph Stothard; Joshua Allen Sykes; Arthur Tooth; Thomas Birthswistle Whewell; George Frederick Witty en George Frederick Wood.

Op 31 januari 1944 verongelukte Delorn L. Steiner toen zijn vliegtuig tussen Nuenen en Mierlo neerstortte. Morris Leve, stortte op 31 januari 1944 tien minuten later dan Steiner neer, bij de voormalige Geldropsche weg (nu Collse Hoefdijk).

Oprichting
Aanleiding voor oprichting was de 50ste herdenking van de bevrijding.
De toevoeging van 29 namen gebeurde ter ere van de 65ste herdenking van de bevrijding.

Onthulling
Het monument is onthuld op 21 september 1994 door burgemeester H.J.A.M. Terwisse en mevrouw D. Jubb (weduwe van R. Stothard). De nieuw toegevoegde plaquette werd onthuld bij de herdenking van 25 september 2009.

Locatie
Het monument is geplaatst op de hoek Parkstraat/Europalaan in Nuenen.

Bronnen

• Gemeente Nuenen;
• In het spoor van Market Garden – Monumenten en gedenktekens Noord-Brabant, Jacq van Eekelen e.a. (Den Dungen, Market Garden Comité, 1998);
• Eindhovens Dagblad van 24 september 2009.