Hilvarenbeek, ‘Feniks’

Vorm en materiaal
Het monument ‘Feniks’ in Hilvarenbeek is een bronzen beeld van een vogel, geplaatst op een voetstuk van natuursteen. Het gedenkteken is 1 meter hoog, 1 meter breed en 1 meter diep.

Tekst
De tekst op het monument luidt:

‘ZIJ DIE VIELEN’.

Hieronder zijn de namen van 25 oorlogsslachtoffers aangebracht.

Symboliek
De feniks is een Grieks-mythologische vogel die zich volgens de fabel om de 500 jaar liet verbranden op een door de zon ontstoken brandstapel, om vervolgens herboren uit de as te herrijzen. De beeltenis is een symbool van onsterfelijkheid en eeuwige verjonging na ondergang. Tevens symboliseert het beeld de overwinning van de geest op de materie. Het monument is een sober doch waardig eerbetoon aan de Hilvarenbeekse burgers die tijdens de Tweede Wereldoorlog of in het voormalige Nederlands-Indië zijn omgekomen.

Het monument ‘Feniks’ in Hilvarenbeek is opgericht ter nagedachtenis aan de 25 medeburgers die in de Tweede Wereldoorlog of tijdens de koloniale oorlog in Indonesië in het voormalige Nederlands-Indië door oorlogsgeweld zijn omgekomen.

In 2011 werd besloten dat op de Vrijthof een aparte gedenksteen zou
worden geplaatst voor het joodse oorlogsslachtoffer Alida Lion, die op het
monument ‘Feniks’ mist. Alida Lion werd op 30 november 1942 in Auschwitz werd
vermoord. Naar joods gebruik werd er een steen voor haar bij het moment
geplaatst om het gedenkteken compleet te maken.

Oprichting
In 1949 richtten Indië-veteranen uit Hilvarenbeek de vereniging Serdadu 2 Kembali (‘teruggekeerde soldaten’) op. Zij stelden zich als doel het herdenken van de oorlogsslachtoffers (burgers en militairen) in en na de Tweede Wereldoorlog. Tevens streefden zij ernaar de onderlinge band en vriendschap te onderhouden. Sindsdien organiseert deze vereniging de dodenherdenking in Hilvarenbeek. Onder aanvoering van de toenmalige voorzitter Wai Naaykens wilde de vereniging een monument ter nagedachtenis aan de oorlogsslachtoffers oprichten. Met de gemeente werd afgesproken dat zij de kosten zouden delen, die werden geraamd op hfl. 7.000,-. Een aanzienlijk bedrag voor die tijd. Er werden vele acties gevoerd (zoals wielerkoersen, dansavonden en collectes) om het benodigde geld bijeen te brengen. In februari 1958 kreeg beeldhouwer Jac Kreijkamp de opdracht om een ontwerp te maken.

Onthulling
Het monument is onthuld op 9 oktober 1960 door burgemeester Meuwese. Voorafgaand aan de onthulling werd een herdenkingsdienst gehouden in de N.H. kerk en in de R.K. kerk. Naast genodigden waren aanwezig deputaties van alle verenigingen uit Hilvarenbeek en de Belgische oud-strijders vereniging ‘De Vuurkruisers’ uit Herentals, die in de Eerste Wereldoorlog aan den IJzer hadden gevochten. Na de dienst trok men, voorafgegaan door harmonie Concordia, in een lange stoet naar de Vrijthof. Aan de stoet namen deel het gemeentebestuur en vertegenwoordigers van alle Hilvarenbeekse verenigingen, instellingen en scholen. Toen de aanwezigen zich rond het monument hadden geschaard, hield de heer C. van Berkel (voorzitter van het comité Gedenkteken) een toespraak. Vervolgens droeg hij het monument officieel over aan de gemeente. Terwijl een trompettist de Last Post blies, werd door burgemeester Meuwese het gedenkteken onthuld. Er werden kransen en bloemen neergelegd, het Wilhelmus werd gezongen en een aantal andere genodigden hielden een toespraak. De plechtigheid werd afgesloten met een defilé.

De gedenksteen voor de joodse Alida Lion werd op 11 september 2011 bij het monument geplaatst.

Bronnen

• Gemeente Hilvarenbeek;
• Vereniging van Oud-Indiëveteranen Serdadu 2 Kembali;
• Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
• www.bd.nl.