Het monument
Vorm en materiaal
Het Aandachtscentrum in Rotterdam is een permanente expositie, die gebruik maakt van verschillende media. Voorin in de zuidelijke hoek van de kerk hangt in het gewelf een metalen stellage, met daar omheen een spookachtige mantel die overmatig licht afschermt. Binnen die constructie hangt een oogvormig, ovalen scherm van 1 meter 65 hoog en 2 meter 20 breed, waarop via een driedimensionale projector de gebeurtenissen van de meidagen van 1940 in Rotterdam te zien zijn.
De 'kooi' kan door een hydraulisch systeem naar beneden worden gehaald, zodat het boven een rond vloerkleed komt te hangen waarop voor toeschouwers een aantal stoelen is geplaatst.
Architect Jan Hoogstad vindt de plaats van het informatiecentrum in Rotterdams grootste en oudste kerk, een historisch juiste: 'Kerken, kloosters en kathedralen hebben door de eeuwen heen de geschiedenis vastgehouden en doorgegeven. Zij deden dat in de vorm van beelden, schilderingen, kronieken en monumenten'.
De geschiedenis
Het Aandachtscentrum in de Sint Laurenskerk herinnert de inwoners van Rotterdam op visuele wijze aan de dramatische gebeurtenis van 14 mei 1940 toen de stad door de bezetter massaal werd gebombardeerd.
In de vroege ochtend van 10 mei 1940 begon de oorlog voor Rotterdam met een bombardement door Duitse Heinkels van het vliegveld Waalhaven. Kort daarop landden parachutisten van het 3e bataljon van het Fallschirmjäger Regiment 1, die binnen korte tijd het vliegveld veroverden. Vervolgens streken transportvliegtuigen neer, die soldaten van het 3e bataljon van het 16e regiment infanterie afzetten. Die troepen maakten de opmars naar het Maasfront, waar zij het Noordereiland bezetten. Aan de overkant van de rivier bevond zich inmiddels ook een deel van een compagnie Duitse soldaten.
Er volgden vier dagen waarin de bezetter geen stap vooruit kwam in zijn als bliksemoffensief bedoelde aanval op Rotterdam. Op 13 mei was het geduld van de bezetter op. Met behulp van een beschieting door zware artillerie en een kort maar hevig bombardement besloten zij een einde te maken aan de hardnekkige Nederlandse weerstand in de havenstad. Nadat de Rotterdamse garnizoenscommandant kolonel P.W. Scharroo (na overleg met het Algemeen Hoofdkwartier in Den Haag) een ultimatum van de bezetter had afgewezen, verscheen boven de stad een eskader bommenwerpers in twee groepen van 54 en 36 Heinkels. Dit terwijl de capitulatie-onderhandelingen nog gaande waren.
De commandanten van het Kamfgeschwader 54 konden niet tijdig gewaarschuwd worden. Het grootste deel van de hoofdgroep en drie toestellen van de kleinere groep lieten hun bommenlast op Rotterdam vallen: 150 bommen van 250 kg en 150 bommen van 50 kg.
De gevolgen waren rampzalig: in het centrum werden 24.798 woningen verwoest, 2.393 winkels, 1.483 kantoorruimten, 1.212 fabrieken en werkplaatsen, 526 grote en kleine cafés en eethuizen, 256 pensions, 184 garages, 69 scholen, 26 hotels, 21 kerken, twaalf bioscopen, zes vergaderingsgebouwen, vier ziekenhuizen, vier stationsgebouwen, twee theaters en twee musea. Aangrijpend is het aantal burgers dat door het bombardement en de kleinere luchtaanvallen in de voorgaande dagen is omgekomen: 1.147 mensen.
Bij dit oorlogsgeweld zou het niet blijven voor Rotterdam. In vijf jaren kreeg de stad nog meer dan 100 luchtaanvallen te verwerken. Nu van de geallieerden, die het voorzien hadden op installaties die voor de oorlogvoering van de bezetter van belang waren. Op 31 maart 1943 vergiste een groep van 100 bommenwerpers van de Amerikaanse 8th Air Force zich in zijn doel. In plaats van de Keilehaven en Merwehaven werd de dichtbevolkte wijk Tussendijken gebombardeerd. Daarbij kwamen 326 Rotterdammers om het leven. Veel van de door oorlogsgeweld omgekomen burgerslachtoffers liggen begraven op de Algemene begraafplaats Crooswijk.
In 1947 is men begonnen met de restauratie van de Sint Laurenskerk. In 1986 is de heropbouw voltooid.
Oprichting
Het gedenkteken is vervaardigd in opdracht van Stichting Permanente Expositie Bombardement 1940.
Onthulling
De permanente expositie is geopend op 14 mei 1991.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De permanente expositie bevindt zich in de Sint Laurenskerk, gevestigd aan het Grotekerkplein te Rotterdam.
Bron
Van De Zweth tot Zadkine – Monumenten in Rotterdam die herinneren aan de jaren 1940-1945, Aad Wagenaar (Rotterdam, Centrum Beeldende Kunst, 1991). ISBN 90-5196-045-X.
