Het monument
Vorm en materiaal
Het monument aan de Boelenswei in Boelenslaan (gemeente Achtkarspelen) is een zwartmarmeren plaquette.
Tekst
De tekst op de plaquette luidt:
‘TA DE NEITINS FAN US DOARPSGENOATEN
DY’T FALLEN BINNE YN’E TIID
FAN’E DUTSKE BESETTING
1940 – 1945
HENDRIKJE VAN ASSEN 17 JIER
SIEBE BOS 31 “
BOELE VAN DER HEIDE 20 “
PIET KEVERKAMP 37 “
GJALT NIJBOER 21 “
HENDRIK DE VRIES 21 “
JURJEN DE VRIES 33 “
PLEATSLIKE BELANGEN
BOELENSLOANE
HOUTIGEHAGE.’
De geschiedenis
Het monument aan de Boelenswei in Boelenslaan (gemeente Achtkarspelen) is opgericht ter nagedachtenis aan zeven medeburgers die tijdens de bezettingsjaren zijn omgekomen.
De namen van de zeven slachtoffers luiden:
Hendrikje van Assen, Siebe Bos, Boele van der Heide, Piet Keverkamp, Gjalt Nijboer, Hendrik de Vries en Jurjen de Vries.
Deze inwoners van de dorpen Boelenslaan en Houtigehage kwamen om bij beschietingen door vliegtuigen, tijdens vluchtpogingen of in concentratiekampen.
Twee van de zeven oorlogsslachtoffers kwamen om in concentratiekampen: Siebe Bos in Gross-Rosen en Piet Keverkamp in Mauthausen, waar zij wegens hun illegale werk voor het Noorderlicht terecht kwamen. Het Noorderlicht was een van de eerste illegale kranten. In 1982 heeft Pieter van den Berg uit Leeuwarden een onderzoek gedaan naar de betrokkenheid van Friezen daarbij. De krantjes werden in Groningen gestencild en via koeriers naar contactadressen in de drie noordelijke provincies gebracht en van daaruit door groepjes verzetsmensen verder verspreid. De vele verspreidingsgroepjes hadden uit veiligheidsoverwegingen geen contact met elkaar. Zo kenden de Leeuwarders de ‘Houtigehagegroep’ niet. De katholieke kapper Piet Keverkamp uit Houtigehage was het contactadres. De communist Siebe Bos uit Boelenslaan haalde de Noorderlichten bij hem op en bracht ze naar Frans Dalstra in het nabijgelegen Surhuisterveen, die voor verdere verspreiding zorgde.
De distributie van het verzetsblad verliep voorspoedig tot eind februari 1941. Nadat de Noorderlicht-groep in Groningen ook de uit Amsterdam afkomstige oproep tot de Februaristaking had verspreid, werden eind februari, begin maart de meeste medewerkers gearresteerd door de Sicherheitsdienst. De oproep tot staking was ook het eerste wat door de Leeuwarder Noorderlicht-groep werd getypt. Omdat de groep in Groningen was opgerold, werd Eds van der Heide op 5 maart 1941 gevraagd een nummer van het Noorderlicht te maken. Samen met zijn echtgenoot Klaaske en nog enkele Leeuwarders draaide hij ongeveer 800 exemplaren af. Het was voor het eerst dat de verzetskrant in Leeuwarden werd gemaakt. Het zou tevens het laatste nummer worden. De volgende morgen werd een rieten koffertje met Noorderlichten naar Groningen gebracht. Op het ogenblik dat de contactman de kranten in ontvangst nam, werd hij door de bezetter gearresteerd. Een week later werd het grootste deel van de Leeuwarder groep opgepakt.
Vrijwel direct na de arrestatie van de Groningers werden ook Piet Keverkamp en Siebe Bos gearresteerd. Keverkamp had net van een Groningse koerierster een stapeltje Noorderlichten gekregen. Tot op het moment dat Bos ze zou komen ophalen, hield hij de blaadjes verborgen onder tijdschriften op de leestafel in zijn kapperszaak. De weduwe van Piet Keverkamp heeft nooit begrepen waarom haar man door de bezetter is opgepakt. Toen ze hem in het Scholtenhuis (het hoofdkantoor van de Sicherheitsdienst in Groningen) mocht bezoeken, had hij haar gezegd dat het beter voor haar was dat ze niets wist. Siebe Bos is op 3 juni 1942 in het concentratiekamp Gross-Rosen omgekomen. Piet Keverkamp werd naar Mauthausen getransporteerd, waar hij ook als kapper tewerk werd gesteld. Door deze functie kreeg hij extra rantsoenen, die hij altijd onder zijn medegevangenen verdeelde. Keverkamp stierf op 5 februari 1945.
Oprichting
De oprichting van het gedenkteken was een initiatief van voorzitter
Minze van der Heide van Plaatselijk Belang Boelenslaan-Houtigehage.
Onthulling
Het monument is onthuld op 4 mei 1990. Scholieren uit beide dorpen, vertegenwoordigers van de gemeenten Achtkarspelen en Smallingerland, het voormalig verzet en kennissen en familieleden van de slachtoffers legden na de onthulling kransen en bloemen onder het monument. Tijdens de onthulling heeft voorganger J.A. Koerts van de Hervormde Evangelisatievereniging ‘Noord Jeruel’ een toespraak gehouden, waarin hij zei: ‘Laat de zeven mensen die uit onze dorpen hun leven hebben gegeven een symbool zijn voor de vrijheid. Laat hun offer niet tevergeefs zijn geweest, zodat de zwarte bladzijde van de jaren 1939-1945 voorgoed geschiedenis is.’
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is bevestigd op de gevel van de aula van de begrafenisvereniging, gelegen aan de Boelenswei in Boelenslaan (gemeente Achtkarspelen).
Bronnen
- Gemeente Achtkarspelen;
- Verzetsmuseum Friesland;
- Leeuwarder Courant van 5 mei 1990;
- Dagblad van Friesland van 7 mei 1990;
- Tijdschrift: De stem van het Verzet, 3e kwartaal 1990.
Voor meer informatie
Tekens aan de weg – Tekens aan de wand van C. Reitsma (Leeuwarden, 1980). ISBN 9033020009.
