Edam, ‘Egbert Snijder Monument’

Vorm en materiaal
Het 'Egbert Snijder Monument' in Edam (gemeente Edam-Volendam) bestaat uit een bronzen sculptuur van de Nederlandse leeuw die de Duitse adelaar verslaat, geplaatst op een natuurstenen zuil. De adelaar heeft een swastika in zijn poot. Op de zuil is aan de voor- en achterzijde een tekst aangebracht. Aan de vier zijden van het monument zijn de wapens te zien van de gemeenten die deel uitmaakten van het verzet ten tijde van de bezettingsjaren. Aan de voorzijde van de zuil is het wapen van Waterland (een zwaan met pijlenbundel) aangebracht. Aan de linkerzijde zijn de wapens van Monnickendam (monnik) en Purmer (melkmeisje met juk) aangebracht. Aan de rechterzijde zijn de wapens van Oostzaan (onbekend) en De Rijp (twee gekroonde haringen) aangebracht. Aan de achterzijde zijn de wapens van Edam (stier met drie sterren), Beemster (stier met opkomende zon), Marken (morenkop) en Volendam (veulen met botje aan de poot) aangebracht. De zuil rust op een natuurstenen sokkel.

Teksten
De tekst op de voorzijde van de zuil luidt:

'EGBERT SNIJDER MONUMENT
1940 – IN MEMORIAM – 1945
GEVALLENEN L.K.P WATERLAND
E. SNIJDER COMMANDANT EDAM
L. BEUMER DE RIJP
K. DE BOER PURMEREND
C. TEN HOOPE BEEMSTER
N.J. JONK BEEMSTER
W.C. KONIJN ILPENDAM
K. ROZENDAAL BERKEL
J. RUYTER JZN BEEMSTER
J. RUYTER SR BEEMSTER
W.H.J. V.D. SPEK BERKEL
W. WOESTENBURG DE RIJP
W. STOLP SCHARDAM'.

Op de achterzijde van de zuil is een gedicht van de heer P. Spaander aangebracht:

'BEDENKT GIJ, DIE HIER STAAT EN LEEST,
DE ONVERWOESTB'RE VRIJHEIDSGEEST,
DIE IN EEN TIJD VOL NOOD EN LEED,
DE VRIJHEIDSFAKKEL BRANDEN DEED.'

Wijziging
Oorspronkelijk bevond het monument zich aan de overzijde van het Egbert
Snijderplein. Vanwege de aanleg van een busstation en een
parkeerterrein is het monument verplaatst naar de huidige locatie.

Het 'Egbert Snijder Monument' in Edam (gemeente Edam-Volendam) is opgericht ter nagedachtenis aan de twaalf leden van de K.P. Waterland die in de strijd tegen de bezetter om het leven zijn gekomen, waaronder commandant Egbert Snijder en zijn mede-verzetsman Klaas de Boer.

De K.P. Waterland omvatte acht groepen, te weten: Beemster, Edam, Marken, Monnickendam, Oostzaan, De Rijp, Volendam en De Purmer, die de 'vaste groep' werd genoemd. De K.P. Waterland trad op als één groep wanneer zij zich bezighield met wapendroppingen, overvallen op distributiekantoren en het leegroven van de bevolkingsregisters. Daarnaast hielden de plaatselijke groeperingen zich bezig met het tot zinken brengen van botters die voor de bezetter voeren en het verschaffen van onderduikadressen aan geallieerde piloten (in nauw overleg met de L.O.).

Commandant Egbert Snijder werd samen met de verzetsman Klaas de Boer in 1945 wegens verzetsactiviteiten opgepakt door de bezetter. Drie dagen lang zaten zij gevangen in Purmerend. Er werd een bevrijdingsactie in gang gezet door de K.P., maar deze mislukte vanwege het feit dat de beide mannen eerder naar Amsterdam werden overgebracht dan verwacht. Daar werden Snijder en De Boer samen met een aantal andere verzetsmensen gevangen gezet in het Huis van Bewaring aan de Weteringsschans. Twee weken later, op 11 februari 1945, vond er een aanslag van het verzet plaats op twee Duitse officieren. Op 12 februari 1945 besloot de bezetter hierom tot een vergeldingsactie. Acht willekeurige gevangenen, waaronder Egbert Snijder en Klaas de Boer, werden aangewezen om per vrachtauto naar de Jan Gijzenbrug in Haarlem te worden vervoerd. Bij de brug werd door Duitse soldaten een groep burgers bijeen gedreven, terwijl de acht mannen naast elkaar werden opgesteld op de Rijksstraatweg. Vervolgens werd het vuurpeloton opgesteld en gaf een officier het bevel tot executie. Egbert Snijder en Klaas de Boer zijn beiden 32 jaar geworden.

Oprichting
De oprichting van het monument was een initiatief van de Stichtingscommissie 'Egbert Snijder Monument'. Deze stichting bestond uit een vijftal mensen die allen tijdens de oorlog actief waren in het verzet. Op 31 maart 1947 deed de Stichtingscommissie een verzoek aan de minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen om goedkeuring aan het ontwerp voor het monument. Nadat zowel de provinciale als de Centrale Commissie voor oorlogs- of vredesgedenktekens hierover een positief advies hadden gegeven besloot de minister op 4 december 1947 tot goedkeuring.

Onthulling
Het monument is onthuld op 12 februari 1949 door de heer J.G. de Groot,
een van de landelijke K.P.-leiders. Op deze dag was het precies vier
jaar geleden dat Egbert Snijder en Klaas de Boer door de bezetter
werden gefusilleerd.

Jaarlijks vindt er op 4 mei bij het monument een herdenkingsplechtigheid plaats. Op 12 februari 1999 werd er een extra herdenking georganiseerd in verband met het vijftig-jarig bestaan van het 'Egbert Snijder Monument'. Tijdens deze herdenking hield wethouder Jan Tol in aanwezigheid van de leerlingen van basisschool Trimaran een toespraak. Hierin zei hij: 'mede dankzij deze verzetsmensen kunnen wij hier staan, goed gekleed, goed gevoed en met ouders die goed voor ons zorgen. Als de bezetter niet weggejaagd zou zijn geweest, zouden we hier leven in armoede, hongerig, slecht gekleed, slecht betaald voor slecht werk, en angstig voor het moment dat je tijdens de maaltijd, 's nachts of zo maar op je werk zou worden opgepakt, gevangen gezet, gemarteld en vermoord. Daarom, wanneer we hier staan, nu en straks op 4 mei of op een ander moment, gedenk en herinner dan de reden waarom deze mensen op dit monument genoemd worden en laat hier voor ons een aansporing vanuit gaan om ons best te doen om goed te doen voor elkaar. Dan beseffen we ons dat zij, achteraf, niet voor niets gestorven zijn en dat wij er aan mee kunnen werken dat niet nog eens een keer een tiran, een dictator, een gek, de kans krijgt van ons bange slaven te maken.'

Bron
Comité 4 Mei Edam.