Het monument
Vorm en materiaal
Het monument bij de N.H. Kerk in Marum (gemeente Westerkwartier) bestaat uit drie aan elkaar verbonden zuilen, elk bekroond met een gebeeldhouwde zaadbol. De zuilen zijn geplaatst op een cirkelvormige muur van baksteen. Aan weerszijden van de zuilen zijn op de muur in totaal zestien grafzerken van beton aangebracht van 1 meter hoog, 45 centimeter breed en 10 centimeter diep. Op de grafzerken zijn de namen en geboortedata aangebracht van zestien inwoners van Marum die door oorlogshandelingen om het leven zijn gekomen.
Teksten
De tekst op de zuilen luidt:
‘ZALIG ZIJN ZIJ DIE VERVOLGD WORDEN OM DER GERECHTIGHEIDWIL, WANT HUNNER IS HET KONINKRIJK DER HEMELEN VOOR ’T VADERLAND GEVALLEN ALS SLACHTOFFERS VAN DE DUITSCHE TERREUR OP 3 MEI 1943.’
De namen op de betonnen grafzerken luiden (beginnend links van de entree):
‘GEERT JAN DIERTENS
EEUWE DE JONG
GERRIT VAN DER VAART
JOHANNES GLAS
SIBBELE DE WAL
FRIEDRICH LUDWICH VAN DE RIET
JAN DOORNBOSCH
KARST DOORNBOSCH
ANDRIES HARTHOLT
DIRK HARTHOLT
ALBERT HARTHOLT
HENDRIK HARTHOLT
BEREND ASSIES
JELLE VAN DER WIER
STEVEN VAN DER WIER
UITZE VAN DER WIER.’
Symboliek
De gesneuvelde medeburgers worden op symbolische wijze vereenzelvigd met zaad. Het offer van hun leven is als het zaad dat af moet sterven om het nieuwe leven, de vrijheid, te kunnen laten ontstaan.
De geschiedenis
Het monument bij de N.H. Kerk in Marum is opgericht ter nagedachtenis aan zestien medeburgers die op 3 mei 1943 door de bezetter op de Duitse radarstelling ‘Trimunt’ bij Marum zijn gefusilleerd, omdat zij hadden deelgenomen aan de April-Meistaking. Zij zijn willekeurig uit hun huizen opgehaald en van de straat gehaald.
De namen van de zestien slachtoffers luiden:
Berend Assies, Geert Jan Diertens, Jan Doornbosch, Karst Doornbosch, Johannes Glas, Albert Hartholt, Andries Hartholt, Dirk Hartholt, Hendrik Hartholt, Eeuwe de Jong, Friedrich Ludwich van de Riet, Gerrit van der Vaart, Sibbele de Wal, Jelle van der Wier, Steven van der Wier en Uitze van der Wier.
In 1943 werd door ‘Wehrmachtsbefehlshaber’ generaal F.Christiansen aangekondigd dat 300.000 Nederlandse militairen alsnog in krijgsgevangenschap zouden worden afgevoerd. Dit nieuws verspreidde zich als een lopend vuurtje door Nederland, nog voordat de officiële bekendmaking in de avondbladen van donderdag 29 april 1943 verscheen. Drukkerij Smit aan de Telgen in Hengelo had diezelfde middag het nieuws namelijk al op de ruiten van de drukkerij geplakt, zodat iedere voorbijganger het onheilspellende bericht kon lezen. Als protest tegen deze maatregel brak spontaan overal in Nederland de April-Meistaking uit. Telefonistes in Hengelo gaven het bericht door aan collega’s in andere plaatsen: ‘Hengelo staakt – staakt u ook?’.
De bezetter reageerde furieus. Met goedkeuring van dr. Seyss-Inquart werd het ‘Polizei-Standgericht’ ingevoerd. De bedrijfsfunctionarissen kregen het bevel om maandag 3 mei 1943 het werk te hervatten. Mensen die geen gehoor gaven aan deze oproep, konden op zware straffen rekenen. Het gevolg was dat de meeste arbeiders weer aan de slag gingen. Slechts enkelen besloten onder te duiken.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1948.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst op begraafplaats West, bij de N.H. Kerk aan de Noorderringweg te Marum.
Bronnen
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940|1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
- Storm over Marum in de bezettingsjaren 1940-1945 van J.J. Zijp (Marum, 1946);
- Stelling Trimunt in oorlogstijd van H. Kroes (Marum, 1974).
