Het monument
Vorm en materiaal
Het Nationaal Monument Bos der Onverzettelijken in Almere is een nationaal verzetsmonument met een tweeledig doel: het op één plaats eren van de 2133 Nederlanders die in de periode 1940-1945 door de bezetter zijn gefusilleerd, en het tot stand brengen van een levende, groeiende band tussen het verleden van de verzetsstrijders en de toekomst van nieuwe generaties.
Tekst
Het bos is rijk aan vele verschillende soorten bomen en struiken en wordt doorkruist door paden en lanen. Op wegwijzers staan teksten over allerlei facetten van het nationaal verzet: 1940-1945, April-Meistaking, Artsenverzet, Concentratiekampen, Crossing, Documentenfalsificatie, Engelandvaarders, Februaristaking, Gewapend verzet, Gijzelaars, Hulp aan vervolgden, Illegale pers, Inlichtingenwerk, Kerkelijk verzet, Koeriersters, Kunstenaarsverzet, Onderduikers, Pilotenhulp, Razzia’s, Sabotage, Spoorwegstaking, Studentenverzet, Wapendroppings en Zwitserseweg.
Een aantal voorbeelden van de teksten op de wegwijzers in het bos:
‘BOS DER ONVERZETTELIJKEN
Door de Stichting Samenwerkend Verzet 1940-1945
geplant ter herinnering aan de in de jaren 1940-1945
gebrachte offers in de strijd voor vrijheid.
Voor elk der 2133 gefusilleerden is 1 boom geplant
alsmede 1 boom voor de onbekende gefusilleerde.
De band van het verzet met het Koninklijk Huis
komt tot uitdrukking in 3 bomen voor de
koninginnen Wilhelmina, Juliana en Beatrix.
Voorts is voor elk der verzetsjaren 1 boom geplant.
Het bos omvat dan ook 2142 bomen.
In het bos herinneren teksten op paddestoelen
aan begrippen uit het verzet in Nederland en
het voormalige Nederlands-Indië.
De eerste bomen werden geplant op 25 maart 1992.
Overdracht aan de gemeente Almere vond plaats op 29 april 1993.’
‘GIJZELAARS
In de loop van de bezetting namen
de Duitsers willekeurig honderden bekende
Nederlanders gevangen onder de bedreiging
met de dood indien er verzetsdaden zouden
worden gepleegd.’
‘INLICHTINGENWERK
In geheel Nederland hielpen via de illegaliteit
velen mee aan het verzamelen van informatie
over militaire sterkte en activiteiten van de
bezetter.
Langs verschillende wegen gingen hun
inlichtingen naar Engeland.’
‘CONCENTRATIEKAMPEN
Duizenden verzetsmensen werden door
de bezetter opgesloten in concentratie-
kampen.
Velen van hen werden vermoord of
bezweken aan martelingen en ontberingen.’
‘APRIL-MEISTAKING
Op 29 april 1943 begon in Twente een
staking tegen de door de bezetter geëiste
wegvoering van Nederlandse ex-militairen in
krijgsgevangenschap.
Honderdduizenden elders in het land sloten
zich hierbij aan.’
In het westelijke deel van het bos is de ‘Laan van het Indisch Verzet’ aangelegd. Bamboe en exotische bomen vormen de omlijsting van de tekst:
‘DE GEEST OVERWINT’.
In de noordwestelijke hoek is een cirkelvormige ruimte, omringd door een met struiken begroeide wal, genaamd ‘JEUGDLAND’. Hier kunnen kinderen onder begeleiding spelen en bouwen. Hiermee wordt het toekomstgerichte karakter van het monument onderstreept.
Symboliek
In het bos zijn in totaal 2142 bomen geplant. Hiervan zijn 2133 bomen gewijd aan het aantal verzetsmensen dat volgens gegevens van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gefusilleerd. Eén boom gedenkt de ‘onbekende gefusilleerde’. Vijf bomen staan symbool voor elk van de jaren van onderdrukking en verzet. De band van het verzet met het Koninklijk Huis wordt benadrukt door drie bomen, die gewijd zijn aan de koninginnen Wilhelmina, Juliana en Beatrix.
‘Het bos wil daarmee eer betuigen aan allen die in verzet gingen tegen onderdrukking en tirannie, voor vrijheid en democratie. Tegelijkertijd verzinnebeeldt het ‘Bos der Onverzettelijken’ wat het verzet in zijn breedste schakeringen in die jaren dreef: de zorg voor de toekomst en de bereidheid daarvoor in de slag te gaan. Het voormalige verzet wil met het bos bijdragen aan het oplossen van een van de kernvragen van vandaag: hoe natuur en milieu te verdedigen opdat er nog een toekomst zal zijn. Zo wil het ‘Bos der Onverzettelijken’, al groeiende, herinneren aan een verleden dat nimmer vergeten mag worden én terzelfder tijd opwekken de blik gericht te houden op de toekomst. Met zijn van jaar op jaar krachtiger wordende bomen zal het bos de boodschap uitdragen dat voor vrijheid, democratie en mensenrechten moet worden gestreden en zal de jonge generaties aansporen tot strijdbare waakzaamheid.’
De geschiedenis
Het ‘Bos der Onverzettelijken’ herinnert de inwoners van Almere aan het verzet tegen de bezetter in de periode 1940-1945.
Oprichting
De oprichting van het nationaal verzetsmonument was een initiatief van de Stichting Samenwerkend Verzet 1940-1945. In Nederland ontbrak een plek waar alle gefusilleerde verzetsmensen tezamen werden geëerd. Tevens hadden Hare Majesteit Koningin Beatrix en Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Claus de wens uitgesproken eventuele geschenken ter gelegenheid van hun 25-jarig huwelijksjubileum tot uitdrukking te brengen door het planten van een boom. De gemeente Almere, als hart van het ‘nieuwe land’, vormt met het bos een band tussen verleden en toekomst.
Openstelling
Het ‘Bos der Onverzettelijken’ is op 29 april 1993 door Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bernhard (beschermheer van de Stichting Samenwerkend Verzet 1940-1945) opengesteld voor het publiek. Vertegenwoordigers van het voormalige verzet onthulden samen met een afvaardiging van alle basisscholen van Almere op verschillende plaatsen in het bos teksten die herinneren aan het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Met de keuze van 29 april als datum van overdracht en openstelling van het ‘Bos der Onverzettelijken’ werd eer betuigd aan de honderdduizenden die 50 jaar eerder (op 29 april 1943) het werk neerlegden als protest tegen de aangekondigde deportatie van de Nederlandse ex-militairen in krijgsgevangenschap en aan hen die tijdens de April-Meistaking zijn omgekomen.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het ‘Bos der Onverzettelijken’ bevindt zich aan de Vrijheidsdreef in de Verzetswijk van Almere-Stad.
Bronnen
- Commissie Bos der Onverzettelijken;
- Brochure Een jaar na lancering van initiatief – ‘Bos der Onverzettelijken’ nadert voltooiing, (Stichting Samenwerkend Verzet 1940-1945 en Commissie ‘Bos der Onverzettelijken’, 4 september 1992).
Compliment voor een oorlogsmonument
Het Nationaal Monument Bos der Onverzettelijken heeft het Compliment voor een oorlogsmonument 2019 ontvangen. Deze aanmoedigingsprijs is georganiseerd in aanloop naar de nationale viering van de bevrijding op 5 mei in Flevoland en is een initiatief van de Provincie Flevoland en het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Omroep Flevoland heeft korte videoportretten van de vijf genomineerden gemaakt. Het portret over dit monument vind je hier.
