Het monument
Vorm en materiaal
De 'Joodse plaquette' in Haarlem is uigevoerd in witte natuursteen.
Tekst
De tekst op de gedenkplaat luidt:
'OP DEZE PLAATS IS IN 1841 DE
SYNAGOGE GESTICHT. ONTLUISTERD
IN DE JAREN 1940-1945 5700-5705
TER HERDENKING VAN DE WEGGEVOERDE
EN OMGEKOMEN JODEN UIT HAARLEM
WAARONDER DE RABBIJNEN
S.PH. DE VRIES EN PH. FRANK.'
Digitaal Joods Monument
De joodse oorlogsslachtoffers die op dit gedenkteken vermeld staan, zijn tevens opgenomen in het 'Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland'. Hierin vindt u meer informatie over deze personen met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.
Onder het kopje 'Geschiedenis' op deze pagina kunt u op een persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.
De geschiedenis
De 'Joodse plaquette' in Haarlem is opgericht ter nagedachtenis aan de Joodse medeburgers die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter zijn weggevoerd en omgebracht. Onder hen waren de rabbijnen Ph. Frank en S.Ph. de Vries.
De synagoge aan de Lange Begijnestraat, ingewijd in 1841, was een
opvallend bakstenen pand, opgetrokken in neo-gotische stijl, voorzien
van twee torens. Op de voorgevel stond een vers uit psalm 84
geschreven: Ma Jedidous Misjkenousego Hasjeim Tsewoous ('Hoe
lieflijk zijn Uwe woningen, Eeuwige!'). Het pand vormde het hart van de
Haarlemse Joodse gemeenschap, die voor de oorlog een van de grootste
buiten Amsterdam was en zelfs over een eigen ziekenhuis beschikte.
Tot de bouw van de synagoge werd besloten in de eerste helft van de
negentiende eeuw, omdat de eerste sjoel niet meer voldeed. Die eerste
sjoel was een klein woonhuis aan het Goudsmidsplein, even verderop. Aan
buitenzijde van dat kleine pand is in het muurwerk nog steeds te zien
waar zich ooit de opbergplaats van de gebedsrollen bevond.
De spil van het Joodse leven in Haarlem was gedurende vijftig jaar rabbijn Simon de Vries,
een van de zeer weinige Joodse geestelijken in het vooroorlogse
Nederland die het zionisme aanhingen. Elke vrijdagavond schreef hij een
stuk in de Oprechte Haarlemsche Courant.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1980.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is ingemetseld in de gevel van de oude synagoge, gevestigd aan de Lange Begijnestraat in Haarlem.
Bronnen
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
- Website Joodshaarlem.nl;
- Wikipedia.
