Het monument
Vorm en materiaal
Het monument ‘Treurende Vrouw’ in Haarlem is een in Namense natuursteen uitgevoerd beeld van een staande vrouwenfiguur. Het beeld is geplaatst op een voetstuk van natuursteen. Rondom het voetstuk liggen tien stenen met de namen van de omgekomen verzetsmensen. Het beeld is 2 meter 30 hoog, 60 centimeter breed en 38 centimeter diep. Het voetstuk is 33 centimeter hoog, 58 centimeter breed en 47 centimeter diep.
Teksten
De namen op de stenen luiden:
‘W. DE BOER (26 JAAR)
W. BÖHLER (49 JAAR)
C. ERENDS (32 JAAR)
G. FAMBACH (32 JAAR)
R. LOGGERS (29 JAAR)
F. MAASWINKEL (33 JAAR)
K. TEMPELMAN (31 JAAR)
MR. C. VLOT (37 JAAR)
J. DE VRIES (27 JAAR)
J. WÜTHRICH (40 JAAR)’.
Symboliek
Het beeld verbeeldt een ‘treurende, peinzende, enigszins verbitterde, in zichzelf gekeerde vrouw’.
De geschiedenis
Het monument ‘Treurende Vrouw’ in Haarlem is opgericht ter nagedachtenis aan de tien verzetsmensen die in 1944 bij de nieuwe Sint-Bavo zijn gefusilleerd.
De namen van de tien slachtoffers luiden:
W. de Boer, W. Böhler, C. Erends, G. Fambach, R. Loggers, F. Maaswinkel, K. Tempelman, Mr. C. Vlot, J. de Vries en J. Wüthrich.
In oktober 1944 besloot het Haarlems verzet om Fake Krist te liquideren. Deze Haarlemse politieman was levensgevaarlijk voor een groot aantal mensen. Men wist dat hij lijsten op zak had met Haarlemmers die opgepakt moesten worden. De meesten zouden het er waarschijnlijk niet levend van afbrengen.
Fake Krist was in de kost bij NSB-ers aan de Westergracht. Dagelijks vertrok hij vanuit zijn kostadres op een vast tijdstip per fiets naar het politiebureau. Besloten werd Krist neer te schieten vanuit de Bavoschool, tegenover de kerk. Een klus voor ‘Zwarte Kees’, één van de beste schutters in de verzets-knokploeg. Samen met twee anderen verschanste hij zich op 25 oktober heel vroeg in de ochtend in de school, in de gymzaal op de eerste etage. Hier bevond zich een raam op de hoek van de Leidsezijstraat. Het schoolhoofd had hem de sleutels gegeven.
Toen Krist op de fiets kwam aangereden, richtte Zwarte Kees zijn karabijn en schoot. Het eerste schot schampte af op de koppel van Krist, maar de volgende twee schoten troffen hem dodelijk.
De bezetter nam onmiddellijk wraak. Naast de school werden vier woningen ontruimd en in brand gestoken. De bewoners kregen nauwelijks tijd om hun woningen te verlaten. Bovendien haalde men tien arrestanten op uit de gevangenis aan de Weteringschans in Amsterdam. Deze verzetsmensen werden als vergelding op 26 oktober 1944 in het openbaar aan de Westergracht gefusilleerd. Diezelfde dag zijn hun lichamen gecremeerd in het Crematorium te Velsen. Daar zijn in opdracht van de Duitsers de asresten verstrooid op het terrein van het crematorium.
Oprichting
De oprichting van het gedenkteken was een initiatief van het Comité voor Verzetsmonument Westergracht.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1949.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst in het plantsoen aan de Westergracht, bij de Sint-Bavo te Haarlem.
Bronnen
- De Archiefdienst voor Kennemerland;
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
- Houdt de toorts van het verzet brandend van de Bond van Oud-Illegale Werkers (BOIW)
