Het monument
Vorm en materiaal
Het verzetsmonument in Groot Valkenisse (gemeente Veere) is een betonnen kruis, waarop een gedenkplaatje is bevestigd. In de nabijheid van het kruis is een houten plaquette op twee houten palen geplaatst.
Teksten
De tekst op het gedenkplaatje luidt:
‘HIER WERDEN GEFUSILLEERD
DE VERZETSSTRIJDERS
A. DE COLVENAER 46
Y. DE COLVENAER 17
A. PIERETS 39
UIT ZELZATE (BELGIË)
A.P. DIELEMAN 36
UIT WISSENKERKE
W. NIESTHOVEN 28
J. VAN DER WEIJ 19
UIT MIDDELBURG.’
De tekst op de plaquette luidt:
‘TER NAGEDACHTENIS AAN DE VERZETSSTRIJDERS
A. DE COLVENAER 46 JAAR A.P. DIELEMAN 36 JAAR
Y. DE COLVENAER 17 JAAR UIT WISSENKERKE
A. PIERETS 39 JAAR W. NIESTHOVEN 28 JAAR
UIT ZEIZATE (BELGIË) J. VAN DER WEY 19 JAAR
UIT MIDDELBURG
ZIJ WERDEN OP 11 SEPTEMBER 1944 IN EEN DUINPAN,
BIJ HET KRUIS DAT VAN HIERUIT TE ZIEN IS, DOOR
EEN DUITS VUURPELOTON GEFUSILLEERD.’
Wijziging
Het oorspronkelijke kruis op de fusilladeplaats is in 1968 vernield. Dankzij een particulier initiatief is in november 1979 een nieuw kruis geplaatst.
De geschiedenis
Het verzetsmonument in Groot Valkenisse (gemeente Veere) is opgericht ter nagedachtenis aan zes verzetsmensen (drie Nederlanders en drie Belgen) die op 9 september 1994 volgens het standrecht ter dood zijn veroordeeld. Zij werden op 11 september in de duinen bij Klein-Valkenisse geëxecuteerd.
De namen van de zes slachtoffers luiden: Albert de Colvenaer, Yvan de Colvenaer, Andries Pieter Dieleman, Wim Niesthoven, André Pierets en Johan van der Weij.
De zes verzetsmannen waren op 9 september 1944 volgens het standrecht veroordeeld. Dit is een snelle berechting door militairen of politieambtenaren in oorlogstijd of andere noodsituaties, waarbij de doodstraf wordt uitgesproken. Dit standrecht werd aanvankelijk alleen toegepast op militairen. Na 4 september 1944 werden ook burgers volgens het standrecht veroordeeld, met als doel verzetsbewegingen snel en hardhandig de kop in te drukken.
Volgens het vonnis waren de drie Belgen uit Zelzate – Albert Colvenaer, Yvan Colvenaer en André Pierets – veroordeeld omdat ze piloten en onderduikers verborgen hadden gehouden en in het bezit waren van munitie en vlaggen van de geallieerden.
Andries Dieleman uit Wissenkerke had volgens het vonnis op 5 september 1944 (Dolle Dinsdag) meegewerkt aan het ontwapenen en gevangen houden van vier Duitse soldaten.
Wim Niesthoven werd veroordeeld voor een sabotagedaad, begaan in de avond van Dolle Dinsdag na spertijd. Samen met een kennis was hij het plaveisel gaan opbreken om vervolgens een gat te gaan graven als autoval. Het gat bevond zich op de kruising Poelendaeleweg/Koudekerkseweg in Middelburg; een belangrijke doorgaande route voor Duitse eenheden die vanuit Zeeuws–Vlaanderen kwamen en richting de Sloedam trokken.
Johan van der Weij had samen met een vriend besloten om op 11 september 1944 naar de Sloedam te lopen en te kijken hoe de situatie daar was. Uit een op dat moment verlaten Duitse schuilplaats bij de Sloedam namen zij beiden een karabijn en 250 patronen mee. De vriend raakte gewond toen er werd geschoten. De chirurg die hem had geopereerd aan zijn buikwond kon hem op medische gronden uit handen van de Duitsers houden. Hierdoor ontkwam hij aan de uiteindelijke terechtstelling.
De lichamen van de gefusilleerde verzetsmannen werden op 15 januari 1946 gevonden in een massagraf bovenop de duinen.
Onthulling
Het nieuwe kruis is onthuld in november 1979.
Oorlogsslachtoffers
Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het kruis staat in het duingebied Klein-Valkenisse bij Groot Valkenisse (gemeente Veere).
Bronnen
-
De heer André Cijvat;
-
Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
-
Website www.oorlogsmusea.nl.
Voor meer informatie
Het kruis in de duinen bij Klein-Valkenisse van drs. H.J. Vader (1999). Het boekje heeft als ondertitel “Toepassing van militair standrecht op Walcheren door de Duitse bezetter in september 1944”. ISBN 90-9022925-1.