Hoogeveen, executiemonument Wijsterseweg

Dick Scholing | 04 feb 2020

Gebeurtenissen op de Wijsterseweg begin april 1945

Velen van u zullen ongetwijfeld van de gebeurtenissen weten die zich afgespeeld hebben kort voor het einde van de 2e wereldoorlog op de Wijsterseweg nabij Stuifzand en Pesse. Bij deze gebeurtenissen werden meerdere bewoners van de Wijsterseweg het slachtoffer van Duitse terreur, waaronder familieleden van ons.

Wat gebeurde er nu precies begin april 1945?

In 1945 was de Wijsterseweg een kleine leefgemeenschap die alleen via een zandweg was te bereiken. In de vroege ochtend van zondag 8 april landde nabij de Wijsterseweg een groep Franse parachutisten die al snel erachter kwamen dat ze op een totaal verkeerde plek geland waren. Ze hadden moeten neerkomen ten noorden van Westerbork om te voorkomen dat de brug over het Oranjekanaal zou worden opgeblazen.

Al gauw was het in Hoogeveen bekend dat er parachutisten op de Wijsterseweg waren geland. Velen trokken daarom uit nieuwsgierigheid of met de bedoeling te helpen naar de Wijsterseweg. Of het kwam door de grote bekendheid van de aanwezigheid van de Fransen op de Wijsterseweg of door verraad, de Duitsers kregen er in ieder geval lucht van. Die maandagmiddag, omstreeks 16.00 uur, kwamen de Duitsers al schietend opzetten vanaf de Toldijk en uit het Spaarbankbos. Het vuur werd door de Fransen beantwoord.

In dit vuurgevecht ging een boerderij in vlammen op. De bewoners van het westelijk deel van de buurtschap zochten dekking in de huizen of de sloten. De bewoners van het oostelijk deel kropen weg in een schuilkelder. De Franse parachutisten kwamen tegenover een overmacht aan Duitsers te staan en trokken zich daarop terug achter de spoordijk.

Met de bewoners die op de Wijsterseweg in dekking moesten blijven liep het minder goed af. De Duitsers, natuurlijk uiterst teleurgesteld dat de Fransen hun waren ontkomen, koelden hun wraak op de achtergebleven bewoners. Na een korte razzia werden alle gevangenen in een stoet opgesteld en met opgestoken armen afgevoerd. Mannen, vrouwen en kinderen, alles moest mee.

Allen, behalve vader en moeder Scholing en een van hun zoons, de veertienjarige Gezinus. Zij hadden zich verstopt in hun boerderij en waren niet tevoorschijn gekomen, tijdens de razzia.

De stoet gevangenen werd afgevoerd naar een autobunker in het Spaarbankbos. Tegen de avond mochten de vrouwen en kinderen naar hun huizen terugkeren.

De Duitsers hadden inmiddels op de Wijsterseweg de huizen danig geplunderd. Tijdens deze plundertocht vonden ze de verstopte familie Scholing. Vader Scholing werd onmiddellijk gedood. Moeder Scholing en haar zoon waren zeer ernstig gewond. Moeder Scholing heeft ondanks haar zware verwondingen nog kans gezien de Toldijk te bereiken om hulp te halen voor haar zoon. Helaas kwam die hulp te laat voor Gezinus. Door ernstig bloedverlies was hij al overleden. Vijf dagen later, op 14 april is ook moeder Scholing aan haar verwondingen overleden.

Alle overige ‘gevangenen’ van de Wijsterseweg en omgeving werden uiteindelijk koelbloedig door de al vluchtende Duitsers vermoord.

De familie Scholing werd ook zwaar getroffen:

Vader Arend Scholing, oud 55 jaar,

Moeder Margien Scholing – Duinkerken, oud 55 jaar,

Hun zonen:

Derk, oud 26 jaar; Arend Jan oud 17 jaar en Gezinus 14 jaar. Ook 2 aanstaande schoonzonen van de familie Scholing, te weten Mintinus Pol, 28 jaar uit Hoogeveen en Jan Rotmensen, 25 jaar uit Tiendeveen vonden bij deze wrede wraakactie van de Duitsers de dood.

En dat terwijl deze familie en overige gevangengenomen buurtbewoners, bijna de oorlog hadden overleefd. Bijna, omdat de Canadese bevrijders al heel dicht bij hun waren. Wat een afschuwelijke tragedie destijds op de Wijsterseweg. Als je daar probeert over na te denken, kun je daar amper een beeld van vormen. Koelbloedig en laf neergeschoten. Wat een moed van moeder Marchien Scholing, om ondanks haar zware verwondingen, toch nog proberen hulp te halen voor haar jongste zoon Gezinus.

Aan de Wijsterseweg t.h.v. no 13 staat een gedenksteen met de namen van de slachtoffers. Als herinnering aan een afschuwelijke daad op onschuldige burgers