Arnhem, ‘Mitchell-monument’

Vorm en materiaal
Het ‘Mitchell-monument’ in Arnhem is een ingelijste plaquette, bevestigd op twee ijzeren paaltjes. Op de plaat zijn foto’s van Mitchell bommenwerpers en de kerk van Schaarsbergen aangebracht. De plaquette is 72 centimeter hoog en 95 centimeter breed.

Tekst
De titel van de tekst op de plaquette luidt:

‘OPDAT WE NIET VERGETEN

OP 25 SEPTEMBER 1944 VOERDEN DE GEALLIEERDEN EEN BOMBARDEMENT UIT OP DUITS LUCHTAFWEERGESCHUT IN SCHAARSBERGEN. DIT WORDT OOK WEL HET ‘VERGETEN BOMBARDEMENT’ GENOEMD: AFZWAAIENDE BOMMEN RAAKTEN HELAAS OOK DE DORPSKERK VAN SCHAARSBERGEN. NAAST VELE GEWONDEN, KWAMEN VIER EVACUÉS OM HET LEVEN DIE IN EN ROND DE KERK VERBLEVEN.

VLIEGTUIG CRASHT IN MALBURGEN
NAAST HET BRITSE 98E SQUADRON MET HUN B-25 MITCHELL MEDIUM BOMBERS, VLOOG DIE 25E SEPTEMBER OOK HET DUTCH 320 SQUADRON HUN MISSIE. OP DE TERUGWEG WERD DE FORMATIE AANGEVALLEN DOOR TWINTIG DUITSE JAGERS VAN DE LUFTWAFFE. DAARBIJ CRASHTE EEN MITCHELL VAN HET 98E SQUADRON OP DE MALBURGSE BANDIJK. DRIE BEMANNINGSLEDEN KWAMEN HIERBIJ OM HET LEVEN. TWEE AUSTRALIËRS: THOMAS LENNIE EN BRUCE WILLIAMS EN DE BRIT CHARLES CARTER. CARTER IS NOG STEEDS VERMIST. HET VIERDE BEMANNINGSLID, DE CANADEES FRANK BOWMASTER OVERLEEFDE DE CRASH.

NOODGRAF VOOR BRUCE WILLIAMS
DE OMGEKOMEN AUSTRALIËR BRUCE WILLIAMS (PAS 21 JAAR) KON EERST NOG ONTSNAPPEN UIT HET NEERSTORTENDE VLIEGTUIG, MAAR WERD HANGEND AAN ZIJN PARACHUTE DOOR EEN DUITSE SOLDAAT ALSNOG NEERGESCHOTEN. BUURTBEWONER FRITS BAARS (TOEN 24 JAAR OUD) ZAG HET GEBEUREN. DE AUSTRALISCHE JONGEN KWAM UITEINDELIJK NEER IN MALBURGEN EN WERD DAAR ACHTERGELATEN OP STRAAT. FRITS BAARS VOND DIT ZO RESPECTLOOS EN MENSONTEREND DAT HIJ, MET GEVAAR VOOR EIGEN LEVEN, EEN NOODGRAF MAAKTE VOOR BRUCE WILLIAMS. HIJ BEGROEF DE PILOOT IN ZIJN PARACHUTE IN DE BERM VAN DE GRASLAAN EN BEWAARDE HET NAAMPLAATJE. LATER GAF HIJ DIT AAN DE ONDERGRONDSE. NA DE OORLOG IS DE GEALLIEERDE SOLDAAT HERBEGRAVEN OP HET OORLOGSKERKHOF IN OOSTERBEEK. HIJ LIGT DAAR NAAST COPILOOT LENNIE.

IN 2010 HEEFT ER VOOR HET EERST EEN HERENKING PLAATSGEHAD. DEZE VOND PLAATS OP DEZE CRASHLOCATIE EN IN SCHAARSBERGEN. DE CEREMONIE WERD BIJGEWOOND DOOR WILLIAMS OVERGEKOMEN BROER JOHN, EN EDWARD HOENSON. DEZE OORLOGSVETERAAN VAN HET 320 SQUADRON, MAAKTE DEEL UIT VAN DE BEWUSTE VLUCHT. OOK OVERLEVENDEN VAN HET BOMBARDEMENT WAREN AANWEZIG, EVENALS OOGGETUIGE FRITS BAARS.

WAT WAS OPERATIE MARKET GARDEN?
HET VERGETEN BOMBARDEMENT BIJ SCHAARSBERGEN GEBEURDE OP DE LAATSTE DAG VAN OPERATIE MARKET GARDEN. DIE GING ZONDAG 17 SEPTEMBER 1944 VAN START MET DE LUCHTLANDINGEN VAN DE EERSTE BRITSE LUCHTLANDINGSBRIGADE OP DE RENKUMSEHEIDE. ALLEEN HET TWEEDE BATALJON ONDER LEIDING VAN JOHN FROST LUKTE HET OM DE NOORDELIJKE OPRIT VAN DE RIJNBRUG TE VEROVEREN. DE DUITSE WEERSTAND BLEEK TE HEVIG EN IN DE OCHTEND VAN 21 SEPTEMBER MOESTEN DE TROEPEN VAN JOHN FROST DE STRIJD OPGEVEN. DE GEVECHTEN LEIDDEN TOT ZWARE VERLIEZEN EN JOHN FROST WERD ZWAARGEWOND KRIJGSGEVANGENE GEMAAKT. HET FRONT KWAM NA DE MISLUKKING VAN MARKET GARDEN IN DE BETUWE TE LIGGEN. DE BRUG WERD 7 OKTOBER 1944 DOOR GEALLIEERDE VLIEGTUIGEN GEBOMBARDEERD OM DE AANVOER VAN DUITSE TROEPEN TE VERTRAGEN. DE MALBURGSE BANDIJK WERD OP 21 OKTOBER 1944 DOOR DE LAATSTE INWONERS UIT DE BETUWE GEBRUIKT ALS EVACUATIE-ROUTE. DOOR KRIJGSGEWELD MOESTEN OOK ZIJ HUIS EN HAARD VERLATEN. BIJ DE OVERTOCHT AAN DE PRAETS VERDRONKEN DRIE HUISSENAREN DIE VANAF 2010 JAARLIJKS HERDACHT WORDEN MET DE EXODUS WANDELTOCHT.

ALS SPONTANE REACTIE VAN MALBURGERS OP DE INDRUKWEKKENDE HERDENKING VAN 2010 ONTSTOND OP 25 JUNI 2011 DEZE HERINNERINGSPLAQUETTE.’

Het ‘Mitchell-monument’ in Arnhem herinnert aan het ‘vergeten bombardement’ dat in 1944 op Schaarsbergen werd uitgevoerd door de Britse Royal Air Force (RAF) en aan de vier Nederlandse evacués en drie geallieerden die hierbij om het leven kwamen.

De namen van de drie gesneuvelde militairen van het Brits Gemenebest luiden: Thomas Lennie, Bruce Williams en Charles Carter.

Tijdens de laatste dag van de Slag om Arnhem, op 25 september 1944, voerde het Britse 98e squadron met het Dutch 320 squadron RAF een aanval uit op Duits luchtafweergeschut in Arnhem. Daarbij kwamen vier evacués om het leven. De dorpskerk van Schaarsbergen raakte zwaar beschadigd.

Op de terugweg werden de B-25 Mitchells aangevallen door Duitse jagers. Eén van de bommenwerpers van het 98e squadron crashte op de Malburgse Bandijk, ongeveer 700 meter van de Rijnbrug. Drie bemanningsleden kwamen hierbij om het leven. Twee Australiërs: Thomas Lennie en Bruce Williams en de Brit Charles Carter. Carter is nog steeds vermist. Het vierde bemanningslid, de Canadees Frank Browmaster overleefde de crash. Bruce Williams kon eerst nog uit het vliegtuig ontsnappen, maar hij werd hangend aan zijn parachute door een Duitse soldaat neergeschoten. Williams werd in een noodgraf begraven.

Oprichting
De oprichting van het monument was een initiatief van de Arnhemmer Leo van Lier en defensiemedewerker Everard Bakker. Zij kregen daarbij steun van de gemeente Arnhem, Volkshuisvesting Arnhem, het wijkplatform Malburgen en de organisaties van de Exodus-route.

Onthulling
Het monument is onthuld op 25 juni 2011, in aanwezigheid van de zoon van Frank Bowmaster en twee veteranen van het Dutch 320 squadron RAF. Tijdens de ceremonie vond een fly-past door twee vliegtuigen plaats.

Locatie
Het monument bevindt zich aan de Malburgse Bandijk Oost in de wijk Schaarsbergen te Arnhem.

Bronnen

• Omroep Gelderland;
• Krantenartikel De Telegraaf van 22 juni 2011;
• Website Marburgen.nl;
• Website Litho320.