Het monument
Vorm en materiaal
Het monument aan de Nieuwe Keizersgracht in Amsterdam bestaat uit twee plaquettes en een gedenkplaatje.
Teksten
De tekst op de plaquette links luidt:
‘WEGGEVOERD UIT DIT HUIS
OMGEBRACHT IN DE CONCENTRATIEKAMPEN
AUSCHWITZ EN MAUTHAUSEN
OMDAT ZIJ JODEN WAREN
1941-1943 5701-5703
MAX MARCUS KOK 56 JAAR
JULIE KOK-VLEESHHOUWER 55 JAAR
SAMUEL KOK 24 JAAR
JACQUES KOK 20 JAAR.’
De tekst op de plaquette rechts luidt:
‘IN 1942 IS BETTY KOK ALS 17-JARIGE
VANUIT DIT HUIS ONDERGEDOKEN
OP INITIATIEF VAN DAVID EN JANSJE
GOMES DE MESQUITA-PRINS
ZIJ IS HET ENIGE GEZINSLID
DAT DE OORLOG HEEFT OVERLEEFD
MEDE DANKZIJ PIET EN GRIET HEYMANS
EN DE FAMILIE TIJMES.’
De tekst op het gedenkplaatje luidt:
‘DEZE GEDENKTEKENS WERDEN ONTHULD
OP 13 DECEMBER 2009
DOOR BETTY VAN ESSEN-KOK
WONENDE TE JERUZALEM.’
De geschiedenis
Het monument aan de Nieuwe Keizersgracht in Amsterdam is opgericht ter nagedachtenis aan vier Joodse gezinsleden van de familie Kok die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de concentratiekampen Auschwitz en Mauthausen zijn omgebracht.
De namen van de vier Joodse oorlogsslachtoffers luiden: Max Marcus Kok, Julie Kok-Vleeshhouwer, Samuel Kok en Jacques Kok.
Vader Marcus (Max) Kok werd geboren op 7 februari 1886 in een Joods-Amsterdams gezin. Grootvader Kok was smid. De grootouders van moederskant, Vleeschhouwer, waren ook Joodse Amsterdammers. Grootvader Vleeschhouwer was diamantbewerker en slager. Grootmoeder verhuisde na het overlijden van haar man van Amsterdam-Noord naar een pension in de Watergraafsmeer, waar vandaan ze op 91-jarige leeftijd toch nog op transport moest om in Auschwitz vermoord te worden.
Vader Marcus Kok en moeder Julie Kok-Vleeschhouwer werden op 12 december 1942 in Auschwitz vermoord. Zij hadden drie kinderen: Samuel, Jacques en Betty.
Jacques Kok werd geboren op 12 januari 1921. Hij was banketbakker. Later ging hij als kelner werken in het Carlton Hotel aan de Vijzelstraat. Jacques werd bij de tweede razzia in Amsterdam door de bezetter opgepakt. Hij kwam om het leven op 26 augustus 1941 in het Oostenrijkse concentratiekamp Mauthausen.
Samuel Kok werd geboren op 26 december 1918. Ook hij is omgekomen in Mauthausen, op 22 januari 1943.
Betty Kok is het enige gezinslid die de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd. David Gomes de Mesquita, een goudsmit met een winkel in de Utrechtsestraat, hielp Betty aan een onderduikadres. Zelf overleefde David de oorlog niet. Hij werd in Auschwitz vermoord op 31 januari 1944. Betty was 17 jaar toen ze in onderduik ging. Het grootste deel van haar onderduikperiode was ze bij ‘oom’ Piet en ‘tante’ Griet Heymans in Bussum. Dankzij een vals persoonsbewijs kon ze naar buiten en werken. Ze maakte huizen schoon en ging ook met ‘oom’ Piet gedurende de hongerwinter op de fiets naar Overijssel. Na de zesde rit vond Betty aan het einde van de oorlog op een boerderij werk als hulp in de huishouding.
In 1949 is Betty naar Israël vertrokken. Daar woonde ze tot 1952 in kibboets Lavee. Vervolgens kwam ze terug naar Nederland. In 1965 is ze wederom naar Israël gegaan, en woont nu in Jeruzalem. Betty heeft vier kinderen.
Onthulling
Het monument is onthuld op 13 december 2009 door Betty van Essen-Kok; het enige gezinslid dat de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Digitaal Joods Monument
Een aantal joodse oorlogsslachtoffers dat op dit gedenkteken vermeld staat, is tevens opgenomen in het ‘Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland’. Hierin vindt u meer informatie over deze personen met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.
Onder het kopje ‘Geschiedenis’ op deze pagina kunt u op een persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.
Bronnen
- Website Stichting Schaduwkade;
- Website Joods Amsterdam.
