Het monument
Vorm en materiaal
Het monument Benninga's margarinefabrieken in Leeuwarden is een bronzen plaquette.
Tekst
De tekst op de gedenkplaat luidt:
'1940 1945
IN MEMORIAM
J. BENNINGA S. BENNINGA
S. DE BEER Ir. J.L.GOUDSMIT
M. DE GROOT S. DE GROOT
N. HERSCHEL W. KEUSCH
H. LEESER I. WALLEGA'.
Wijziging
Na de sluiting van de fabriek is de gedenkplaat overgebracht naar het Verzetsmuseum Friesland in Leeuwarden. Op 24 december 1979 heeft de heer S. de Jong (personeelschef van de B.V. Smilde, spijsvettenindustrie te Heerenveen) de plaquette aan het museum geschonken.
Digitaal Joods Monument
Een van de joodse oorlogsslachtoffers die op dit gedenkteken vermeld staan, is tevens opgenomen in het 'Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland'. Hierin vindt u meer informatie over deze persoon met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.
Onder het kopje 'Geschiedenis' op deze pagina kunt u op de persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.
De geschiedenis
Het monument Benninga's margarinefabrieken in Leeuwarden is opgericht ter nagedachtenis aan de tien joodse personeelsleden die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter zijn omgebracht.
De namen van de tien slachtoffers luiden:
Jacob Benninga, S. Benninga, S. de Beer, ir. J.L. Goudsmit, M. de Groot, S. de Groot, N. Herschel, W. Keusch, H. Leeser en I. Wallega.
Jacob Benninga werd geboren op 8 juli 1892 in Amsterdam. Hij was de directeur van twee margarinefabrieken in Hull en Mitcham in Engeland en mededirecteur van de Leeuwarder vestiging. In april 1940 kwam Benninga naar Nederland om zijn vrouw en kinderen, die in Amsterdam woonden, naar Engeland te brengen. Omdat zijn vrouw de toestand niet zo ernstig inzag, werd er zo lang geaarzeld dat de oversteek niet meer mogelijk was toen op 10 mei 1940 de bezetter Nederland binnenviel. In hun zomerhuis aan de Hollandse kust maakte Benninga op 23 juli 1940 een einde aan zijn leven. Hij werd begraven op de Joodse begraafplaats in Muidenberg. Mevrouw Benninga en de kinderen doken onder en overleefden de oorlog.
Simon Benninga werd geboren op 22 mei 1879 in Lemmer. Hij was de halfbroer van Jacob. De 62-jarige bedrijfsleider van de Leeuwarder fabriek werd opgepakt en op 12 april 1942 naar kamp Amersfoort gebracht. Hij stierf op 25 januari 1943 in het vernietigingskamp Auschwitz.
Simon de Beer werd geboren op 24 mei 1885 in Hoogezand. De koster van de Leeuwarder synagoge van 1939 tot 1943 werd op 14 januari 1943 naar Amsterdam gebracht en op transport gezet naar het concentratiekamp Sobibor. Hier stierf hij op 2 juli 1943.
Johan Leon Goudsmit werd geboren op 21 februari 1895 in Amsterdam. In Leeuwarden trad hij op als raadgevend ingenieur van de firma Benninga. In december 1942 werd hij gearresteerd en overgebracht naar het 'Oranje Hotel' in Scheveningen. Na zes weken werd hij naar het doorgangskamp Westerbork vervoerd, waar hij tot maart 1943 verbleef. Toen volgde deportatie naar het vernietigingskamp Auschwitz, waar hij in het voorjaar van 1943 werd vergast.
Mannes Simon de Groot werd geboren op 19 oktober 1920 in Steenwijk. Hij was vertegenwoordiger van de firma Benninga en werd op 27 april 1943 vanuit Westerbork naar Sobibor getransporteerd. Hier overleed hij op 30 april 1943.
Salomon de Groot werd geboren op 2 april 1892 in Steenwijk. Hij was de vader van Simon. De 51-jarige vertegenwoordiger werd op 4 mei 1943 net als zijn zoon vanuit Westerbork naar Sobibor vervoerd. Hier overleed hij op 7 mei 1943.
Nathan Herschel werd geboren op 15 januari 1894 in Genemuiden. Hij was magazijnbediende in het Amsterdamse depot van Benninga. Herschel stierf op 17 mei 1943 in Sobibor.
Drs. Walter Joseph Keusch werd geboren op 11 april 1910 in Düren (Duitsland). De gevluchte Duitse jood was werkzaam op de exportafdeling. Hij stierf op 6 februari 1945 in het Kommando Oranienburg van het concentratiekamp Sachsenhausen.
Hermann Leeser werd geboren op 9 augustus 1901 in Rhede (Duitsland). Hij was vertegenwoordiger in Amsterdam. Leeser stierf op 9 juli 1943 in Sobibor.
Isidoor Wallega werd geboren op 1 mei 1906 in Leeuwarden. De 37-jarige fabrieksarbeider stierf op 31 maart 1944 in Midden-Europa.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1949.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich in het Verzetsmuseum Friesland aan de Turfmarkt te Leeuwarden.
Bronnen
- Verzetsmuseum Friesland: www.verzetsmuseum.nl;
- Tekens aan de weg – Tekens aan de wand, C. Reitsma (Leeuwarden, 1980). ISBN 9033020009;
- Joodse Oorlogsmonumenten in de provincie Friesland van H. Hamburger en J.C. Regtien, met medewerking van Fr. van Echten (Bedum, Uitgeverij Profiel, 2001). ISBN 90 5294 222 6.
