Het monument
Vorm en materiaal
Het oorlogsmonument in Batenburg (gemeente Wijchen) is een sculptuur, vervaardigd uit een onderstel van een Brits vliegtuig, dat in 2003 uit de Maas bij Batenburg is opgevist. Aan de weerzijden van het monument is op een paaltje een informatiebord geplaatst.
Tekst
De tekst op het linkerbord luidt:
‘STA EEN OGENBLIK STIL…
BIJ DE GEDACHTE AAN DE HELDEN,
DIE NA EEN SUCCESVOLLE BEVOORRADINGSMISSIE BIJ OOSTERBEEK,
TEN TIJDE VAN DE “SLAG OM ARNHEM” OP 21 SEPTEMBER 1944
TIJDENS EEN MISLUKTE NOODLANDING IN DE MAAS ONDER BATENBURG
HUN LEVEN HEBBEN GEGEVEN.’
WIJ SPREKEN RESPECT EN ERKENNING UIT NAAR HEN,
DIE BATENBURG HEBBEN GERED VAN EEN GROTE RAMP EN HEBBEN
GESTREDEN IN DEN VREEMDE VOOR VRIJHEID, VREDE EN DEMOCRATIE.
BEMANNING VAN DE SHORT STIRLING MK. IV – LJ833/190 SQUADRON:
F./LT. A. ANDERSON (PILOOT) – RAF + GROESBEEK
F/O/ A.D. AMDAMSON (NAVIGATOR) – RAF + RAVENSTEIN
SGT. A.J. SMITH (BOORDWERKTUIGK.) – RAF GERED
F/SGT. W.G. TOILEY (RADIOTELEGRAFIST) – RAF + BERGEN OP ZOOM
F/SGT. G.E. ORANGE (BOMMENRICHTER) – RAF GERED
F/SGT. A.G.O. BELLAMY (STAARTSCHUTTER) – RAF + RAVENSTEIN
F/SGT. G.F. CONRY CANDLER (2E PILOOT) – RAF + BATENBURG
DVR. A.E. ABBOTT (DISPATCHER) – RASC + GROESBEEK
DVR. L.E. BLOOMFIELD (DISPATCHER) – RASC GERED.’
OP DONDERDAG 21 SEPTEMBER 1944 STEEG VAN HET VLIEGVELD FAIRFORD IN ENGELAND EEN VIERMOTORIG TRANSPORTVLIEGTUIG OP VAN HET TYPE SHORT ‘STIRLING’ MK. IV VAN HET 190STE SQUADRON. HET TOESTEL MOEST EEN BEVOORRADINGSVLUCHT BIJ OOSTERBEEK UITVOEREN OM DE BRITSE 1STE AIRBORNE DIVISIE TE BEVOORRADEN. NA DE SUCCESVOLLE DROPPING ZAG DE STAARTSCHUTTER TIJDENS DE RETOURVLUCHT VLIEGTUIGEN NADEREN, WAARVAN HIJ DACHT DAT HET GEALLIEERDE JAGERS WAREN DIE HUN TERUGVLUCHT ZOUDEN GAAN BEGELEIDEN. HELAAS WAREN HET DUITSE JAGERS DIE ALLEREERST DE STAARTSCHUTTER UITSCHAKELDEN EN VERVOLGENS HET TOESTEL IN BRAND SCHOTEN. HET TOESTEL VERLOOR SNEL HOOGTE, WAARDOOR DE BEMANNING HET TOESTEL NIET MEER PER PARACHUTE KON VERLATEN. GEKOZEN WERD VOOR EEN NOODLANDING. BATENBURG LAG ECHTER RECHT VOOR HEN EN DOOR KORDAAT OPTREDEN VAN DE PILOOT ZAG MEN KANS HET BRANDENDE TOESTEL EEN BUIKLANDING TE LATEN MAKEN OP DE MAAS. HIERDOOR WERD EEN GROTE RAMP VOOR BATENBURG VOORKOMEN. HET TOESTEL KWAM MET EEN GROTE KLAP OP HET WATER TERECHT EN BRAK IN STUKKEN. DOOR HET SNELLE OPTREDEN VAN CIRCUSMENSEN DIE IN BATENBURG WAREN, KONDEN DRIE BEMANNINGSLEDEN WORDEN GERED. SERGEANT ORANGE, SERGEANT SMITH EN DRIVER BLOOMFIELD OVERLEEFDEN DE CRASH. DRIVER BLOOMFIELD WERD ZWAAR GEWOND OVERGEDRAGEN AAN HET NADERENDE BRITSE 2E LEGER. DE ANDERE OVERLEVENDEN VERTROKKEN OP 22 SEPTEMBER NAAR BRUSSEL EN KEERDEN NAAR ENGELAND TERUG.
DIT MONUMENT IS EEN DEEL VAN HET LANDINGSGESTEL VAN DE SHORT ‘STIRLING’. HET WERD IN 2003 GEVONDEN IN DIEDEN AAN DE OVERKANT VAN DE MAAS EN VAN DE SCHROOTHOOP GERED. DIT MONUMENT WORDT IN HET BIJZONDER OPGEDRAGEN AAN G.F. CONRY CANDLER DIE ZIJN LAATSTE RUSTPLAATS HEEFT GEVONDEN OP HET R.K. KERKHOF VAN BATENBURG.
HET MONUMENT WERD OP 21 SEPTEMBER 2004, TER ERE VAN DE 60STE HERDENKING VAN DE ‘SLAG OM ARNHEM’ AANGEBODEN AAN DE INWONERS VAN BATENBURG DOOR DE STICHTING “HET BATENBURGS ERFGOED” EN DE “HEEMKUNDEKRING MEGEN, HAREN EN MACHAREN”.’
De tekst op het rechterbord is in het Engels.
De geschiedenis
Het oorlogsmonument in Batenburg (gemeente Wijchen) is opgericht ter nagedachtenis aan de zes omgekomen bemanningsleden van een Brits transportvliegtuig dat hier op 21 september 1944 is neergestort.
De namen van de omgekomen vliegers luiden: A. Anderson (piloot), A.D. Adamson (navigator), W.G. Toiley (radiotelegrafist), A.G.O. Bellamy (staartschutter), G.F. Conry Candler (2e piloot) en A.E. Abbott (dispatcher).
De Britse Short ‘Stirling’ van het 190ste squadron van de Royal Air Force (RAF) had op 21 september 1944 tijdens de Slag om Arnhem net voorraden bij Oosterbeek gedropt voor Britse militairen. Op de terugweg werd het toestel beschoten door de Duitsers. De Stirling was niet meer in de lucht te houden. Om te voorkomen dat het brandende vliegtuig midden in Batenburg terecht kwam, maakte piloot Anderson een noodlanding in de Maas. De klap op het water was zo hard, dat het toestel in stukken brak. Hierbij kwamen zes bemanningsleden om het leven.
Market Garden
De Slag om Arnhem maakte deel uit van operatie ‘Market Garden’. Operatie ‘Market Garden’ was een groot offensief van 17 tot 26 september 1944, waarmee de geallieerden vanuit België een bruggenhoofd over de grote rivieren in Nederland wilden veroveren. Luchtlandingstroepen moesten in een bliksemsnelle aanval bruggen in Noord-Brabant en Gelderland veiligstellen. Er werden drie complete divisies gedropt: de 101ste US Airborne Divisie bij Son (ten noorden van Eindhoven) en Veghel, de 82ste US Airborne Divisie bij Grave en Groesbeek (ten oosten van Nijmegen) en de 1ste Britse Airborne Divisie ten westen van Oosterbeek. Later volgde ook nog de landing van de Poolse 1e Onafhankelijke Parachutistenbrigade bij Driel. Vanuit België moest het Britse 30e Corps via de veroverde bruggen oprukken naar het IJsselmeer.
Bij de Amerikaanse luchtlandingstroepen verliep alles vrij goed. De bruggen over de Maas en het Maas-Waalkanaal bij Heumen vielen in hun handen en na harde strijd ook de Waalbrug bij Nijmegen. Ook rondom Eindhoven vielen de bruggen grotendeels in handen van de Amerikaanse para’s.
Maar de Rijnbrug bij Arnhem bleek een brug te ver. Onder leiding van luitenant-kolonel John D. Frost slaagde het 2de bataljon van de 1ste Parachutisten Brigade van de 1ste Airborne Divisie erin om de noordelijke oprit van de oude Rijnbrug te bezetten en deze oprit tijdens de daaropvolgende strijd dagenlang onder controle te houden. De Engelse para’s bij de Rijnbrug en rondom Oosterbeek werden echter verrast door Duitse pantsertroepen en moesten zich met zware verliezen overgeven. De landing van de Poolse 1e Onafhankelijke Parachutistenbrigade bij Driel was te laat om nog van enige hulp te kunnen zijn aan de belegerde Engelse luchtlandingstroepen. Ook de opmars van het 30e corps liep ernstige vertraging op door onder andere aanvallen van in de haast samengestelde Duitse eenheden.
Nadat de Slag om Arnhem werd verloren, is de aanval gestokt. Wel was dankzij de samenwerking van Amerikaanse en Engelse soldaten een deel van Noord-Brabant en Gelderland in geallieerde handen terechtgekomen. Vanuit deze strook vrij gebied van Eindhoven naar Arnhem (‘de Corridor’ genoemd) werd in de maanden daarna de rest van Brabant bevrijd. Tijdens operatie ‘Market Garden’ zijn boven Nederland 35.000 parachutisten gedropt, waarvan circa 11.000 bij Arnhem zijn geland. Slechts 2400 man is het gelukt om na gevechten in Oosterbeek en Arnhem de Rijn terug over te steken naar de Betuwe. De overige soldaten raakten gewond, werden gedood of zijn krijgsgevangen gemaakt. In totaal zijn meer dan 17.000 militairen van de luchtlandings- en grondtroepen gesneuveld, gewond geraakt of vermist. Dit verliescijfer was hoger dan tijdens de invasie in Normandië (D-Day).
Initiatief
De oprichting van het monument was een initiatief van stichting ‘Het Batenburgs Erfgoed’ en ‘Heemkundekring Megen, Haren en Macharen’ en werd ter ere van de Slag om Arnhem aangeboden aan de inwoners van Batenburg.
Onthulling
Het monument is onthuld op 21 september 2004.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich aan de Ringdijk 8 in Batenburg (gemeente Wijchen).
Bronnen
- Stichting Het Batenburgs Erfgoed;
- Document op de website van de gemeente Wijchen;
- Dhr. Prudent Staal.
