Het monument
Vorm en materiaal
Het monument bij spoorwegovergang ‘Stadburen’ in Nijeholtwolde (gemeente Weststellingwerf) is een zwerfkei waarop een gedenkplaatje is bevestigd. De gedenksteen is geplaatst op een bakstenen voetstuk. In de steen zijn twee kruisen en een davidster gebeiteld.
Teksten
De tekst op het gedenkplaatje luidt:
‘ROELOF ALGRA * 10-3-1888
MARCEL LEISER * 29-8-1923
NICOLAAS VELTMAN * 15-11-1911′.
In de steen is de volgende datum gebeiteld:
‘12.10.1944’.
Symboliek
De twee kruisen en de davidster symboliseren het respectievelijk katholieke, gereformeerde en joodse geloof van de drie slachtoffers.
Digitaal Joods Monument
Het joodse oorlogsslachtoffer dat op dit gedenkteken vermeld staat, is tevens opgenomen in het ‘Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland‘. Hierin vindt u meer informatie over deze persoon met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.
Onder het kopje ‘Geschiedenis’ op deze pagina kunt u op de persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.
De geschiedenis
Het monument bij spoorwegovergang ‘Stadburen’ in Nijeholtwolde (gemeente Weststellingwerf) is opgericht ter nagedachtenis aan drie mannen uit de strafgevangenis van Leeuwarden, die op 12 oktober 1944 bij de spoorwegovergang door de bezetter zijn geëxecuteerd.
De namen van de drie slachtoffers luiden:
De 56-jarige Roelof Algra uit Rinsumageest, de 21-jarige Joodse jongen Marcel Leiser uit Gouda en de 32-jarige Nicolaas Veltman uit Irnsum.
De fusillade was een represaille voor een sabotagedaad van de Knokploeg van Echten uit de aan Weststellingwerf grenzende gemeente Lemsterland. De verzetsmensen hadden diezelfde dag geprobeerd op deze plaats een trein te laten ontsporen door de rails los te schroeven. Om een voorbeeld te stellen, kreeg het hoofd van de SS, Funk te Wolvega, opdracht om drie gevangen uit Leeuwarden bij de spoorbaan neer te schieten.
Veehouder Roelof Algra werd geboren op 10 maart 1888. In de nacht van 12 op 13 juni 1944 werd hij samen met T. Talsma, M. Vellema en S. Woudstra door de landwachters gearresteerd toen zij naar de Engelse zender luisterden. Algra ligt begraven op de N.H. begraafplaats van Rinsumageest.
Marcel Leiser werd geboren op 29 augustus 1923 te Gouda. Tijdens de bezetting zat de bloemkweker ondergedoken bij de familie R.J. Sybrandy aan de Tiltsjedyk te Boksum. Hij leefde onder de schuilnaam Jaap van der Loo, totdat hij bij Weidum als gevolg van verraad werd gearresteerd en in de strafgevangenis van Leeuwarden terechtkwam. Leiser werd begraven op de Algemene begraafplaats in Wolvega. Op 15 november 1983 is hij herbegraven op de joodse begraafplaats in Leeuwarden. Zijn ouders, Benjamin Leiser en Eva Dantzig, zijn in 1942 via het doorgangskamp Westerbork terechtgekomen in het Poolse vernietigingskamp Auschwitz.
Onthulling
Het monument is onthuld op 4 mei 1981.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich op een tiental meters afstand van de spoorwegovergang ‘Stadburen’ te Nijeholtwolde (gemeente Weststellingwerf).
Bronnen
- Joodse Oorlogsmonumenten in de provincie Friesland van H. Hamburger en J.C. Regtien, met medewerking van Fr. van Echten (Bedum, Uitgeverij Profiel, 2001). ISBN 90 5294 222 6.
- Verzetsmuseum Friesland: www.verzetsmuseum.nl;
- Oorlogstekens in Weststellingwerf. Vereniging Historie Weststellingwerf e.o. 2005.
Voor meer informatie
Tekens aan de weg – Tekens aan de wand, C. Reitsma (Leeuwarden, 1980). ISBN 9033020009.
